Sayıştay Kanunu Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.
Kanunda, Sayıştay, ''Bu kanun ve diğer kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve kesin hükme bağlama işlerini yaparken işlevsel ve bağımsızlığı olan bir kurumdur'' şeklinde tanımlanıyor.
Kanuna göre, Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarını, mahalli idareleri, özel kanunlarla kurulanlar da dahil olmak üzere diğer kamu idarelerini; bunların kurduğu veya ortak oldukları kuruluşları denetleyecek. Ancak, özel kanunlarla kurulan kamu şirketlerinden kamu payı yüzde 50'nin altına düşenler ortaklık hakkı yönüyle denetlenecek. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Sayıştay denetimi kapsamı dışında tutulacak.
Kamu idareleri tarafından yapılan her türlü iç ve dış borçlanma, borç verilmesi, hibeler, Hazine garanti ve alacakları, nakit yönetimi ve bunlarla ilgili konular; tüm kaynak aktarım ve kullanımları ile AB fonları dahil yurt içi ve dışından sağlanan diğer kaynak ve fonların kullanımı; kamu idareleri bütçelerinde yer alıp almadığına bakılmaksızın (özel hesaplar dahil) tüm kamu hesapları, fonları, kaynakları ve faaliyetleri de Sayıştay denetimine tabi olacak. Sayıştay, yapılan anlaşma veya sözleşmelerdeki esaslar çerçevesinde uluslararası kuruluş ve örgütlerin hesap ve işlemlerini de denetleyecek.
Sayıştay, kamu idarelerine yönelik denetiminin sonuçları hakkında TBMM'ye doğru, yeterli, zamanlı bilgi ve raporlar sunacak. Kamu idarelerinin denetimleri sonucunda sorumluların hesap ve işlemlerinden doğan kamu zararına yol açan hususlar kesin hükme bağlanacak.
SORUMLULAR VE SORUMLULUK HALLERİ
Hesapların verilmemesinden doğan sorumluluk, hesapların Sayıştay tarafından istendiği tarihte görev başında bulunan muhasebe yetkilisi ile üst yönetici veya görevlendirdiği harcama yetkilisine ait olacak. Sorumluların veya diğer ilgililerin, denetçilerin isteyecekleri bilgi, kayıt ve belgeleri vermeleri, işlem, faaliyet ve malların fiili ve fiziki durumlarını geciktirmeksizin göstermeleri zorunlu olacak.
Hesabını zamanında vermeyen sorumlular ile Sayıştay denetimine giren kamu idareleri görevlilerinden, denetleme ve yargılama sırasında istenilen her çeşit bilgi, belge ve defterleri vermeyen ve denetlemeyi güçleştirenlere, belgeleri verinceye kadar yarım aylık ödenecek.
Yarım aylık kesilmeye başlandığı tarihten itibaren muhasebe yetkilileri en çok 3 ay, diğer görevliler ise Sayıştay tarafından belirlenen süre içinde belgeleri vermez ve denetlemeyi ve yargılamayı güçleştiren sebepleri ortadan kaldırmazlarsa, bu defa ilgili kamu idarelerince atamalarındaki usule göre işten el çektirilecek, haklarında gerekli kovuşturma yapılacak.
BAŞKAN SEÇİMİ
Sayıştay Başkanı ve üyeliği için, hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakülteleri veya öğrenim itibarıyla bunlara denkliği YÖK tarafından onanmış en az 4 yıllık fakültelerden mezun olduktan sonra kamu idarelerinde en az 16 yıl çalışmış olmaları şartı aranacak.
Sayıştay üyeliği, bakanlık, müsteşarlık veya valilik, rektörlük, Başbakanlık ve bakanlıklarla ilgili bağlı kuruluşların genel müdürlüğü veya başkanlığı, Maliye Teftiş Kurulu ile Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı, Başbakanlık ve bakanlıkların Teftiş Kurulu başkanlıkları, düzenleyici veya denetleyici kurul başkanlığı görevlerinde en az bir yıl bulunmuş olanlar da Sayıştay Başkanlığına aday olabilecek.
Sayıştay Başkanı, TBMM tarafından gizli oyla seçilecek. Seçilebilmek için TBMM üye tam sayısının dörtte birinin bir fazlasından az olmamak kaydıyla, mevcudun salt çoğunluğunun oyu aranacak. Başkanın görev süresi 5 yıl olacak. En fazla 2 defa başkan seçilebilecek.
Sayıştay Başkanına biri denetim, diğeri yönetimle ilgili işlerde yardımcı olmak üzere iki başkan yardımcısı görevlendirilecek. Başkan yardımcıları daire başkanı statüsünde olacak.
Daire başkanları Sayıştay Genel Kurulunca, üyeler ise TBMM tarafından seçilecek.
Sayıştay başsavcısı ve savcıları, Sayıştay Başkanının görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca yapılacak teklif üzerine ortak kararname ile atanacak. Başsavcının görev süresi 4 yıl olacak. Süresi dolan Sayıştay Başsavcısı yeniden atanabilecek.
YÜKSEK DİSİPLİN KURULU
Kanunla, Sayıştay bünyesine dahil yargı ve karar organları, yaptıkları hizmetlere göre sınıflandırılıyor. Ayrıca, ''Başkanlık'', ''Rapor Değerlendirme Kurulu'', ''Denetim, Planlama ve Koordinasyon Kurulu'' Sayıştay'ın organları arasına ekleniyor.
Daireler Kurulu, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince mali konularda düzenlenecek yönetmelikler ile yönetmelik niteliğindeki düzenleyici işlemler, Sayıştay Başkanı tarafından incelenmesi istenen konular hakkında görüş bildirecek.
Sayıştay Başkanı, Rapor Değerlendirme Kurulu Başkanlığını da yapacak. Kurul, Sayıştay raporları ile Sayıştay Başkanı tarafından incelenmesi istenen konular hakkında görüş bildirecek. Sayıştay raporlarının kurulda görüşülmesi sırasında ilgili grup başkanı veya raporun denetçisi katılarak görüşünü açıklayacak. Sayıştay raporlarının görüşülmesi sırasında açıklamalarda bulunması için ilgili kamu idaresinin üst yöneticisi veya görevlendireceği yardımcısı çağrılabilecek.
Yüksek Disiplin Kurulu, her takvim yılı için Sayıştay Genel Kurulunca seçilecek 5 daire başkanı ve her daireden seçilecek birer üye ile kurulacak. Disiplin soruşturması yapılmasına ve disiplin cezası verilmesine ilişkin kararlar üçte iki çoğunlukla verilecek. Haklarında isnatta bulunulan disiplin kurulu üyeleri, kurula katılamayacak. Kurul, Sayıştay Başkanı, daire başkanı ve üyeler hakkındaki disiplin soruşturmalarına bakacak.
Meslek Mensupları Yükseltme ve Disiplin Kurulu; Sayıştay Başkanı, daire başkanı ve üyeler dışındaki meslek mensupları hakkındaki yükseltme işleri ile disiplin soruşturmaları ve ceza kovuşturmalarını yürütecek.
TBMM Genel Kurulunda kabul edilen Sayıştay Kanununa göre, Sayıştay Başkanının teklifi ve Sayıştay Genel Kurulunun kararı ile gerek görülen illerde denetim grup başkanlıkları kurulabilecek.
Denetim grup başkanlıkları, Sayıştayın denetimi altındaki bütün kamu idarelerinin sektör ve faaliyet bütünlüğünü kapsayacak, kalkınma planları, yıllık programlar ile stratejik planları izleyecek şekilde oluşturulacak.
Sayıştay Başsavcısı, Sayıştayca belirtilen süreler içerisinde verilmeyen hesapları takip edecek, hesabı ve istenilen bilgi, belgeleri vermeyen sorumlular ve diğer ilgililer hakkında gerekli işlemleri yapacak. Savcı, oy hakkı bulunmamak üzere yargılamaya katılacak ve görüşünü açıklayacak.
DENETİM VE RAPORLAMA
Sayıştay tarafından yerindelik denetimi yapılamayacak, idarenin takdir yetkisini sınırlayacak ve ortadan kaldıracak karar alamayacak. Denetim, genel kabul görmüş uluslararası denetim standartlarına uygun olarak yürütülecek.
Sayıştay ve denetçiler, denetim faaliyetini bağımsız, tarafsız olarak yürütecek. Sayıştaya, denetim görevinin planlanması, programlanması ve yürütülmesinde talimat verilemeyecek.
Sayıştay denetimi; düzenlilik denetimi ve performans denetimini kapsayacak.
Düzenlilik denetimi; kamu idarelerinin gelir, gider, mal ile diğer hesap ve işlemlerinin kanunlara, diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespiti, kamu idarelerinin mali rapor ve tablolarının, bunlara dayanak oluşturan ve ihtiyaç duyulan her türlü belgelerin değerlendirilerek, bunların güvenilirliği, doğruluğu hakkında görüş bildirilmesi, mali yönetim ve iç kontrol sistemlerinin değerlendirilmesi suretiyle gerçekleştirilecek.
Performans denetimi de hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, idarelerce belirlenen hedef ve göstergelerle ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesiyle gerçekleştirilecek.
Kamu idarelerinin düzenlilik ve performans denetimleri sonucunda denetim grup başkanlıklarınca düzenlenen denetim raporları, idareler itibarıyla birleştirilecek ve bir örneği Sayıştay Başkanlığınca ilgili kamu idaresine gönderilecek.
Denetim raporları, kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından, raporun alındığı tarihten itibaren 30 gün içinde cevaplandırılacak. Bu cevaplar da dikkate alınarak yeniden düzenlenen denetim raporları, Sayıştay dairelerinin görüşleri alınmak üzere raporun ilgili olduğu yılın bitimini takip eden mayıs ayı sonuna kadar Sayıştay Başkanlığına sunulacak.
DIŞ DENETİM GENEL DEĞERLENDİRME RAPORLARI
Dış denetim genel değerlendirme raporu hazırlanacak ve Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşü alınacak. Dış denetim genel değerlendirme raporu ile Kurulca görüş bildirilen kamu idarelerine ilişkin denetim raporları, Sayıştay Başkanınca genel uygunluk bildirimi ile birlikte TBMM'ye sunulacak.
Dış denetim sonuçları, kurum veya konu bazında, müstakil raporlar halinde de TBMM'ye sunulabilecek.
Maliye Bakanlığınca yayımlanan bir yıla ait mali istatistikler, izleyen yılın mart ayı içinde; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk, güvenilirlik ve önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından denetim grup başkanlıklarınca değerlendirilecek.
Bu amaçla düzenlenen değerlendirme raporu, Sayıştay Başkanınca Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşü de alındıktan sonra TBMM'ye sunulacak ve Maliye Bakanlığına gönderilecek. Raporda yer alan değerlendirmelere ilişkin olarak Maliye Bakanı gerekli önlemleri alacak.
Sayıştay, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri için düzenleyeceği genel uygunluk bildirimini, kesin hesap kanun tasarısının verilmesinden başlayarak en geç 75 gün içinde TBMM'ye sunacak.
Kesin hesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin TBMM'ye verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılamamış denetim ve hesap yargılamasını önlemeyecek ve hesapların kesin hükme bağlandığı anlamına gelmeyecek.
RAPORLAR KAMUOYUNA DUYURULACAK
Sayıştay raporları, TBMM'ye sunulduğu ve ilgili kamu idarelerine verildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde, kanunların açıklanmasını yasakladığı durumlar hariç, Sayıştay Başkanı veya görevlendireceği başkan yardımcısı tarafından kamuoyuna duyurulacak.
TBMM Başkanlığı Sayıştaydan, denetime tabi olup olmadığına bakılmaksızın, tüm kamu kurum ve kuruluşların hesap ve işlemleri ile her türlü kurum, kuruluş, fon, işletme, şirket, kooperatif, birlik, vakıf ve derneklerin hesap ve işlemlerinin denetlenmesini talep edebilecek. TBMM'den gelen denetim taleplerine öncelik verilecek. Cumhurbaşkanlığı, bu hüküm kapsamı dışında tutulacak.
Sayıştay Başkanı, denetçilerin, denetimler sırasında gerekli görmesi halinde, meslek mensuplarının koordinasyonunda çalışmak ve geçici olmak üzere Sayıştay dışından uzman çalıştırabilecek.
SORUMLULARDAN SAVUNMA ALINACAK
Denetçiler, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap ve işlemlerinin denetimi sırasında kamu zararına yol açan bir durum tespit ederse sorumluların savunmaları alınarak mali yıl sonu itibarıyla yargılamaya esas rapor düzenlenecek.
Daireler tarafından yapılan hesap yargılaması sonucunda; hesap ve işlemlerin yasal düzenlemelere uygunluğuna veya kamu zararının sorumlulardan tazminine hükmedilecek.
Gerekçeli olarak düzenlenecek Sayıştay ilamları; sorumlulara, sorumluların bağlı olduğu kamu idarelerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri için Maliye Bakanlığına, ilgili muhasebe birimine, başsavcılığa tebliğ edilecek.
İLAMLAR, SAYIŞTAY TEMYİZ KURULUNDA TEMYİZ EDİLECEK
Sayıştay dairelerince verilen ilamlar, Sayıştay Temyiz Kurulunda temyiz edilebilecek. Bu kurulca verilen kararlar kesin olacak.
Temyiz, yargılamanın iadesi ve karar düzeltilmesi talepleri, Sayıştay Başkanlığına dilekçeyle iletilecek.
Yargılamanın iadesini, ilgililer isteyebilecek ya da Sayıştay dairelerince de doğrudan doğruya buna karar verilecek. Yargılamanın iadesi isteminde bulunulma süresi, ilamın tebliğinden itibaren 5 yılı geçemeyecek. Yargılamanın iadesi istemi, hükmü veren dairece incelenecek ve ilk olarak yargılamanın iadesi talebinin kabulü veya reddine karar verilecek. TBMM'ce kesinhesap kanunu tasarısının karara bağlanmış olması, şahıs borçlarını etkilemeyecek.
1 AĞUSTOS-5 EYLÜL ARASINDA ÇALIŞMAYACAK
Sayıştay, genel bütçeye dahil olacak. Sayıştay, bütçesini eylül ayı sonuna kadar TBMM'ye sunacak.
Sayıştay Genel Kurulu, Temyiz Kurulu, Daireler Kurulu ve daireler, 1 Ağustos-5 Eylül arasında çalışmayacak. Ancak bu süre içinde Rapor Değerlendirme Kurulu ile Sayıştaya gelecek ivedi işlere, sırayla bir daire bakacak.
Daire Başkanları ve üyelerin, görevlerinin vakar ve şerefi ile bağdaşmayan veya hizmetin aksamasına sebep olan hal veya hareketin görülmesi ya da öğrenilmesi halinde, Sayıştay Başkanı durumu inceledikten sonra disiplin kovuşturması yaptırabilecek.
Sayıştay Başkanı, daire başkanları ve üyeler azledilemeyecek, kendisi istemedikçe 65 yaşından önce emekliye sevk edilemeyecek.
Sayıştay Başkanı, daire başkanları ve üyeler dışındaki meslek mensuplarının görevlerine, kanunda yazılı haller dışında son verilemeyecek, aylık ve diğer hakları ellerinden alınamayacak.
SİCİLLER, HER TAKVİM YILI SONUNDA DÜZENLENECEK
Sayıştay Başkanı, daire başkanları ve üyeler dışındaki meslek mensupları ile savcıların sicilleri her takvim yılı sonunda düzenlenecek.
İki defa üst üste olumsuz sicil alan meslek mensuplarının sicil amirleri değiştirilecek. Üç defa olumsuz sicil alan meslek mensuplarına, Meslek Mensupları Yükseltme ve Disiplin Kurulunun kararı ve Sayıştay Başkanının onayı üzerine emekliliklerini istemeleri veya istifa etmeleri bildirilecek. Bir ay içinde bu davete uymayanlar istifa etmiş sayılacak.
Sayıştay mensupları, özel bir kanun olmadan, kamu idareleri ile gerçek ve tüzel kişiler yanında paralı veya parasız görev alamayacak ve bilirkişilik yapamayacak.
Denetim ve incelemeler sırasında suç teşkil eden bir fiile rastlandığı takdirde, ilgili denetçi tarafından deliller tespit edilerek Sayıştaya bildirilecek. Görevlendirilen dairenin 15 gün içinde yapacağı inceleme sonucunda delillerin kamu davası açılmasını gerektirecek nitelikte görülmesi halinde, dosya savcılığa gönderilecek.
TBMM Başkanlık Divanı tarafından görevlendirilen denetim elemanları, Sayıştayı denetleyecek.
KAMU HESAPLARI ALT KOMİSYONU
TBMM İçtüzüğünde gerekli düzenlemeler yapılıncaya kadar; Sayıştay raporları TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülecek. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu bünyesinde ''Kamu Hesapları Alt Komisyonu'' kurulacak.
Bu alt komisyon, kesin hesap kanunu tasarısı ile TBMM'ye Sayıştay tarafından sunulan diğer rapor ve belgeleri görüşecek, inceleyecek ve değerlendirecek.
''Kamu Hesapları Alt Komisyonu'', TBMM'ye sunulan rapor ve belgeler ile genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlık esasları çerçevesinde kamu kaynağını elde etmeleri ve kullanmalarına yönelik mali yıl içindeki gerçekleşmeleri izleyecek ve değerlendirecek.
Kanunla öngörülen yönetmelik ve diğer düzenlemeler, kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde çıkarılacak.
Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunun personeli, araç gereç ve taşınır taşınmaz malları ile bütçesi Sayıştaya devredilecek.
Kanunla Sayıştay Başkanlığı merkez teşkilatına 805 kadro ihdas edilecek.
Sayıştayın eski tarihli 73 tezkeresi, güncelliğini yitirdiği gerekçesiyle gündemden kaldırılacak.
Kanunun ilk 2 maddesi ''Amaç ve kapsam'' ile ''tanımlar''ı düzenliyor. ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddedeki ''performans denetimi'' tanımında yer alan, ''kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının incelenmesi''ne ilişkin cümle metinden çıkarılmıştı.
TBMM Başkanvekili Nevzat Pakdil, teklifin yasalaşmasının ardından birleşimi, 7 Aralık Salı günü saat 15.00'de toplanmak üzere kapattı.
