Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç'ın seçim barajı ile ilgili konuyu Avrupa Konseyi tarafından organize edilen bir konferansta gündeme getirdiği belirtildi. Anayasa Mahkemesi Başkanı Kılıç, tartışmak ve gündeme getirmek istediği konuyu Avrupa Konseyi tarafından Antalya'da düzenlenen "Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolunun etkinleştirilmesi" isimli uluslararası konferansında katılımcıların müzakeresine açtı.
Gündemde olmamasına rağmen ve katılımcıların konusu olmadığı halde, Anayasa Mahkemesi bölümlerinin inceledikleri bireysel başvuru dosyasında ihlali tespit ettikleri ve ihlalin kaynağının bir yasa hükmü olması halinde bu yasa hükmünün Anayasa Mahkemesi genel kurulu tarafından somut norm denetimi yolu ile iptalinin mümkün olup olmadığı konusu gündemi oluşturuldu.
Haşim Kılıç'ın açıklamalarının aksine mahkeme 2005'te SHP'nin başvurusu ile ilgili verdiği bir kararda ülke barajı ve bölge barajlarını değerlendirdi. 2005/54 Esas numaralı karari ile mahkeme bölge barajını iptal ederken, ülke barajı ile ilgili, "yönetimde istikrar ve temsilde adaleti sağladığı" gerekçesiyle uygulamanın devamına karar verdi. Haşim Kılıç'ın açıklamaları Genel Kurulu üyeleri arasında da gerginliğe neden oldu. Üyelerin, mahkemenin kuruluş kanununa aykırı bir şekilde değerlendirmelerde bulunan Kılıç'ın düzeltme yapmasını istediği buna mukabil de önceki gün Başkanlık makamından açıklama yapıldığı öğrenildi.
Kılıç'ın gündeme getirdiği Anayasa Mahkemesi'nin bireysel başvuru ile ilgili kanun veya kanun hükmündeki kararnameler ile çelişmesi durumu TBMM görüşmelerinde de ele alınmıştı. Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkındaki 6216 sayılı Kanunun TBMM görüşmelerinde "bireysel başvuru incelemesi sırasında temel hak ihlalinin kanun veya KHK hükmünden kaynaklandığı kanaatine varırlarsa iptali istemiyle Genel Kurula başvururlar" şeklinde hüküm kanun metninden çıkarılmıştı. Yüksek Mahkeme'nin hem kendini yasa yapıcı hem de denetleyici olmaması için yapılan düzenleme bireysel başvurularda kanun veya KHK ile çelişmesi durumunda Anayasa hükümleri ve kanunlar uygulanıyor.
Anayasa'da da açıkça Anayasa Mahkemesi'ne bu konuda bir yetki ve görev verilmediği için Haşim Kılıç'ın açıklamaları hukuksal olarak bir anlam ifade etmiyor. Anayasa Mahkemesi Kuruluş Kanunun 45. maddesinde açıkça kanunlar ve kanun hükmündeki kararnamelerle ile ilgili bireysel başvuru yapılamayacağı vurgulanıyor. Söz konusu Kanunun 45. Maddesinin 3. fıkrasında; "Yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvurunun konusu olamaz" deniliyor. Buna rağmen AYM Başkanı Kılıç'ın sözleri Yüksek Mahkeme üyeleri arasında da olumsuzluğa neden oldu.
Meclis Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya, "Anayasa Mahkemesinden bağımsız bir 'İnsan Hakları Mahkemesinin kurulması' ve 'Anayasa Mahkemesi kararlarına karşı da bireysel başvuru hakkının tanınması' modeli tartışılmalıdır" dedi. Siyaset kurumunun bir aktörü olarak, Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuru yetkisini kullanırken yargısal aktivizmin sınırlarına taştığı gözlemine sahip olduğunu ifade eden İyimaya şunları kaydetti: "Bunu, geçiş sürecinin tabiatı içinde varolan geçici bir durum olarak değerlendiriyorum. Ancak seçim barajları konusunda oluşturduğu gündemi, zamanlama itibarı ile aynı şekilde değerlendiremiyorum. Türkiye, bireysel başvurulara özgü olarak yeni bir üst Mahkeme (İnsan Hakları Mahkemesi) modelini tartışmalıdır."
Kaynak: Yeni Şafak
