Referandum iklimine girdikçe meydanlar daha da ısınıyor. Halk oylaması için liderler il il gezerek vatandaşları ikna etmeye çalışıyor. Anketlerde 'evet'in önde olduğu bu süreçte kararsızların rolü oldukça konuşuluyor. Siyasi kamuoyu araştırmaları ile tanınan GENAR Araştırma Başkanı İhsan Aktaş, bu ve buna benzer konularda yaptığı araştırmaları bizimle paylaştı.
İşte o cevaplar:
Anketlerin oy eğilimi hangi yönde?
Eğilim verebilmek için çok erken. Araştırma firmalarının evet oylarının önde olduğuna dair tespitleri var. İnişler çıkışlar bundan sonraki günlerde ortaya çıkacaktır.
Propaganda süreci başladı bundan sonraki gidişat nasıl olacaktır?
AK Parti'nin pozitif bir dil kullanması yavaş yavaş evet lehine bir fırsat verebilir. Özellikle kampanya başlar başlamaz hayırcıların terörle özleştirilmesi, çok olumlu bulunmadı toplumda... AK Parti pratik bir şekilde söylemini değiştirdi. Hemen hemen 40 günlük bir zaman var. Sürecin evet lehine olacağını tahmin ediyorum.
MHP'de ne kadar fire olacaktır?
MHP konusunda keskin bir oy oranı vermek zor. Ama partinin çoğunluğunda 'evet'ten yana oy kullanacağını öngörüyoruz.
CHP ve HDP'den 'evet'e oy gelecek mi?
Referandum süreci başlar başlamaz yapmış olduğumuz araştırmalarda halk oylamasının Cumhurbaşkanlığı seçimine çok benzediğini gördük. Cumhurbaşkanı seçimi bittiğinde AK Partililerin yüzde 93'ü, CHP'lilerin 8,9'u, HDP'lilerin yüzde 5'i, MHP'lilerin yüzde 18'i Recep Tayyip Erdoğan lehine oy kullanmışlardı. MHP'nin oyları daha fazla olmak kaydıyla bugün de benzer bir tablo var. CHP ve HDP'den 'evet'e oy verecek bir kitle var. AK Parti'de ise %5-6'lık kararsız bir kesim var.
Referandum sonucunu ekonomi ne kadar etkileyecektir?
Ekonomi, seçimleri etkileyen neredeyse tek faktördür. Baktığımızda 7 Haziran'a giderken ekonomi çok keyifli değildi. Orada AK Parti yüzde 7-8 puan kaybetti. Bugünlerde ekonomiyle alakalı olarak vatandaşın bir tedirginliği olsa da hükûmetin çok büyük gayretleri var. Ekonomik sıkıntılar için hükûmet hızlı çözümler üretiyor. Ekonomide vatandaş uzun vadeli ekonomi ve istikrara bakıyor. Oyları mutlaka etkileyecektir ama çok küçük bir pay.
Güneydoğu'da halk referanduma nasıl bakıyor?
AK Parti referandum sürecinde güçlü bir Türkiye, Doğu'daki terör meselesini de çözer mantığıyla kampanyasını anlatırsa bölgede olumlu bir geri dönüş alacağını düşünüyorum.
Vatandaş, anayasa maddelerine göre mi oy verecek yoksa oylar partilere göre mi şekillenecek?
Türkiye'de oy verenlerin davranışları büyük oranda kendi partisinin tercihine göre belirlenir. Halkın %10-17'lik kesimi kampanyaya bakar ve ona göre oy verir. Bu ülkede değişimi sağlayan da bu kesimdir. Anayasa meselesi normalde entelektüel bir hadisedir. Toplumun %70-80'ini ilgilendirmez ama bizim araştırmalarda bu oran kadar yeni anayasa isteyen bir kesim de var. Bugün sokakta sorduğumuz zaman halkın yarısının maddelerden haberdar olduğunu söyleyebiliriz. Yarıya yakını doğrudan ilgilenmiş, maddeleri okumuş. Bilgilendirme süreci hâlen devam ediyor. Bu oranlar artacaktır.
Kararsız seçmenin oy oranı ne kadardır?
Şu anda %5-6 gözüküyor. Dolayısıyla bu kararsızlar seçimi ters düz edecek bir oranda değil.
Anket şirketlerinin halkı, vereceği oylar hususunda yanılttığı söylenir. Bu sizce doğru mu?
Mutlaka toplum içerisinde siyasi fikrini yansıtmaktan çekinen bir kesim olur ama çok azdır. Araştırmalarda yanıltıyoruz söylemi bir araştırmacılık kusurudur. Bu da 1 Kasım seçimlerinde birçok araştırma firması sonucu bilememesinden kaynaklıdır. Aslında herkes bu sonuca açıklama getirmeye çalışıyor. Bu söylem de onun bir ürünüdür.
1 Kasım'da belli bir oranda siz de yanıldınız. Bunu neye bağlıyorsunuz?
Biz, sahadan 20 gün önce yani erkenden ayrılmıştık. AK Parti bu süreci çok başarılı geçirdi. Bu zaman diliminde araştırma yapmış olsaydık hata payımız %4-5 değil %1-2 olurdu.
Yurt dışı seçmenin sandığa ilgisi nasıl?
Referandumda da yurt dışı seçmenin sandığa gideceğini öngörüyoruz. Buralarda 'evet' desteği %60'ın üstünde...
Evet oylarında bölgesel dağılım yaparsak?..
Ege'de 'hayır' oranı yükselişte... Geri kalan yerlerde 'evet' önde veya başa baş gidiyor.
Bu zamana kadar referandumlarda İstanbul, Türkiye'nin özeti olmuş. Bu referandumda da İstanbul oranları Türkiye oranlarıyla yakın olacak mı?
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının yüzde 20'si İstanbul'da yaşıyor. Evet oranı İstanbul'un bir iki puan üzerinde seyredebilir kanaatindeyim.
Halk yeni düzenlemeyi kabul ederse, Cumhurbaşkanı'nın kim olmasını istiyor?
Recep Tayyip Erdoğan %60 gözüküyor. İkinci adayın ismi %4 ile geliyor.
%80'in üzerinde katılım bekliyoruz
İhsan Aktaş "Biz bu halk oylamasında %80'in üzerinde bir katılım bekliyoruz" dedi. (Türkiye)
