Dünyanın gözünü çevirdiği üçlü görüşmenin ardından değerlendirmelerde bulunan Başkan Erdoğan şu mesajları verdi:
SAVAŞ GÖRÜŞMELERİMİZİN ANA KONUSUNU TEŞKİL ETTİ
"Zelenskiy'le bugünkü ikili görüşmelerimizde ülkelerimiz arasındaki stratejik ortaklık düzeyindeki ilişkileri tüm boyutlarıyla değerlendirdik. İş birliğimizi, dayanışmamızı mevcut şartlar altında ilerletme imkânlarını ele aldık. Tabii yaklaşık 6 aydır devam eden savaş görüşmelerimizin ana konusunu teşkil etti. Ukrayna'nın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine desteğimizi bu vesileyle bir kez daha vurguladık.
YENİ BİR ÇERNOBİL YAŞAMAK İSTEMİYORUZ
Yaşanan can kayıplarından duyduğumuz derin üzüntüyü bir kez daha ifade ettim. Dün gece Harkiv'de bir yurda yönelik gerçekleştirilen, 9 sivilin öldüğü, 35 kişinin öldüğü füze saldırısı için de ülkemiz ve milletimiz adına taziyelerimi ilettim. Zaporijya Nükleer Santrali etrafında devam eden çatışmalardan duyduğumuz endişeyi dile getirdik. Yeni bir Çernobil yaşamak istemiyoruz.
Lviv'deki üçlü zirve sonrası ortak açıklama
325 BİNE YAKIN UKRAYNALIYA EV SAHİPLİĞİ YAPTIK
Türkiye olarak bir taraftan çatışmaların diplomatik çözümle sona ermesi için çaba harcarken diğer taraftan da Ukraynalı dostlarımızın yanında olduk olmaya devam ediyoruz. Savaşın başından bu yana Ukrayna halkının acil ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 98 TIR'lık insani yardım malzemesi sevk ettik. 325 bine yakın Ukraynalıya geçici olarak ülkemizde ev sahipliği yaptık. Ukrayna'daki şartlar normale dönünceye misafir etmek üzere kadar 1099 yetim ve 408 refakatçisinden oluşan toplam bin 507 kişiyi ülkemizde kabul ettik.
İSTANBUL MUTABAKATI'NIN OLUMLU YANSIMALARINI TÜM DÜNYA HİSSEDİYOR
Görüşmemizde savaşın Ukrayna'da neden olduğu fiziki yıkımın boyutlarını da ele aldık. Bugüne kadar olduğu gibi Ukrayna'nın yeniden imarı için gereken desteği vereceğimizi Zelenskiy'le paylaştık. BM Genel Sekreteri Sayın Guterres'in de katılımıyla gerçekleştirdiğimiz üçlü görüşmenin adak noktasını savaşın ne şekilde nihayete erdirilebileceği oluşturdu. Malumunuz bundan daha 1 ay önce BM-Ukrayna-Rusya ve Türkiye olarak tarihi nitelikle bir ortak çalışma sergiledik. Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden güvenli şekilde dünya piyasalarına ihracını mümkün kılan İstanbul Mutabakatının olumlu yansımalarını sadece Ukrayna değil tüm dünya hissetmeye başladı.
625 BİN TON TAHILI DÜNYA PAZARINA ULAŞTIRDIK
Mutabakatın ortaya konulduğu 1 Ağustos'tan bu yana toplam 25 gemi, yaklaşık 625 bin ton Ukrayna tahılını dünya pazarına ulaştırdık, ulaştırıyoruz. Bugünkü temaslarınızda mevcut mekanizmanın faaliyetlerini artırarak sürdürmesi için atılabilecek adımlar üzerinde durduk.
Üçlü görüşmemizde ayrıca İstanbul Mutabakatının oluşturduğu müspet havanın kalıcı barışa tahvil edilmesini imkânlarını değerlendirdik.
MÜZAKERE MASASINA GİDEN EN ADİL YOL
Diplomatik sürecin canlandırılması için uluslararası toplumun daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerektiğine işaret ettik. Şahsen savaşın en nihayetinde müzakere masasında sonuçlanacağına olan inancımı muhafaza ediyorum. Esasen Sayın Zelenskiy ve Guteress de bu hususta aynı fikirdeler.
Tüm mesele, müzakere masasına giden en kısa ve adil yolu tespit etmektir. Mart ayında İstanbul'da şekillenen parametreler üzerinden müzakerelerin canlandırılmasının imkan dâhilinde olduğuna inanıyorum. Bu hedefe yönelik olarak her türlü desteği vermeye tekrar kolaylaştırıcı veya arabulucu rolünü oynamaya hazırız.
ESİRLERİN MÜBADELESİ KONUSU
Görüşmemizde savaş esirlerinin mübadelesi konusunu ve bu konudaki girişimlerimizi ele aldık, bu konuyu önemsediğimizi de ayrıca ifade etmek istiyorum. İnanıyorum ki şu anda burayı takip edenler acaba bu esirlerin mübadelesi ne oldu sorusunu da cevaplamaya çalışıyor. Bu konuyla ilgili olarak Sayın Putin'le, Rusya tarafıyla da bugünkü bütün görüşmelerimizin neticesini değerlendirmeye devam edeceğiz."
Guterres, Başkan Erdoğan ve Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy'le ortak basın toplantısında konuştu:
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, İstanbul'da imzalanan tahıl anlaşmasının "emsalsiz" olduğunu belirterek, "Gıda cephesindeki olumlu ivme, diplomasi için, çok taraflılık için, bir yaşam maliyeti krizinin pençesinde kalan insanlar için ve Ukrayna'nın çalışkan çiftçileri için bir zaferi yansıtıyor." dedi.
Guterres, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile Lviv'de Potoçki Sarayı'nda gerçekleştirilen üçlü zirvenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.
Böyle bir dönemde kendisini karşıladığı için Zelenskiy'e ve Ukrayna halkına teşekkür eden Guterres, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da zirveye katılmasından memnuniyet duyduğunu söyledi.
Guterres, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birkaç hafta önce tahıl sevkiyatı anlaşmasının imzalanması için İstanbul'da bir arada olduğunu hatırlattı.
Rusya-Ukrayna savaşının başından bu yana net olduğunu kaydeden Guterres, "Ukrayna'nın gıda ürünlerine ve Rus gıda ve gübrelerine tam küresel erişim sağlamadan küresel gıda krizine çözüm yok." dedi.
Guterres, bir aydan kısa bir süre içinde 21 geminin Ukrayna limanlarından ayrıldığını ve 15 geminin de Ukrayna'ya hububat ve diğer gıda malzemelerini yüklemek için İstanbul'dan yola çıktığını belirterek, Ukraynalı çiftçiler tarafından üretilen 560 bin tondan fazla tahıl ve diğer gıda maddesinin dünya çapındaki pazarlara doğru yol aldığını söyledi.
Ukrayna buğdayını taşıyan BM tarafından kiralanan ilk geminin, Afrika Boynuzu'nda kuraklıktan muzdarip insanların ihtiyaçlarını gidermek üzere yola çıkmasından özellikle memnun olduğunu dile getiren Guterres, "Küresel gıda piyasalarının istikrar kazanmaya başladığına dair işaretler gördük. Anlaşmaların imzalanmasının ardından buğday fiyatları yüzde 8 kadar düştü." tespitine yer verdi.
Guterres, ayrıca BM Gıda ve Tarım Örgütün (FAO) Gıda Fiyat Endeksinin temmuzda yüzde 9 düştüğünü belirterek, çoğu gıda ürününün şu anda savaş öncesi seviyelerin altındaki fiyatlarla işlem gördüğünü ancak buna rağmen çok yüksek olduğunu dile getirdi.
Bunun yanı sıra, "hayallere kapılmamanın" gerektiğini de vurgulayan Guterres, bu düşüşün günlük yaşama da yansıması için "daha gidilecek çok yol" olduğunu söyledi.
Tedarik zincirlerinin halen bozuk olduğunu ve enerji ve ulaşım maliyetlerinin "kabul edilemez derecede yüksek" olmaya devam ettiğinin altını çizen Guterres, "Gıda cephesindeki olumlu ivme, diplomasi için, çok taraflılık için, bir yaşam maliyeti krizinin pençesinde kalan insanlar için ve Ukrayna'nın çalışkan çiftçileri için bir zaferi yansıtıyor." değerlendirmesini yaptı.
Guterres, bunun sadece bir başlangıç olduğunu belirterek, tüm tarafları başarının devamını sağlamaya çağırdı.
- "BU, EN SAVUNMASIZ İNSANLARA VE ÜLKELERE YARDIM SAĞLAMAK İÇİN ÇOK ÖNEMLİ"
İstanbul'da imzalanan tahıl anlaşmasını "emsalsiz" olarak niteleyen Guterres, çatışma durumlarındaki inisiyatiflerin doğası gereği kırılgan olduğunu ve sürekli beslenmeleri gerektiğini kaydetti.
Guterres, ilk günden itibaren Müşterek Koordinasyon Merkezinin, tarafları gıda akışını sürdürmek için profesyonelce ve iyi niyetle çalıştığını belirterek, bunun devam etmesini ve tüm zorlukları kalıcı olarak çözmelerini istediğini dile getirdi.
BM Genel Sekreteri Guterres, "Ukrayna ve Rusya'dan daha büyük miktarlarda yiyecek ve gübreyi çıkarmak, emtia piyasalarını daha da sakinleştirmek ve fiyatları düşürmek için çok önemlidir. Bu, en savunmasız insanlara ve ülkelere yardım sağlamak için çok önemli." dedi.
Guterres, öte yandan bunun küresel gübre pazarındaki kargaşayı tersine çevirmeye yardımcı olmak açısından hayati önem taşıdığını da ifade etti.
Ukrayna halkı ile tam dayanışma içinde çalışmaya devam edeceğini vurgulayan Guterres, gelecek kışı karşılamak amacıyla operasyonlarını büyütmek için BM'nin elinden gelenin en iyisini yapacağını aktardı.
"ZAPORİJYA'YA YÖNELİK POTANSİYEL BİR HASAR, İNTİHARDIR"
Guterres, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı başlattığı savaşın, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünün ve BM Sözleşmesi'nin ihlali olduğunu belirterek, insanların uluslararası hukuka uygun bir barışa ihtiyacı olduğunu söyledi.
Zaporijya Nükleer Santrali ve çevresinde ortaya çıkan durum hakkında "ciddi endişelerinin" olduğuna dikkati çeken Guterres, "Nükleer santralin fiziksel bütünlüğünü, emniyetini veya güvenliğini tehlikeye atabilecek her türlü eylemden kaçınmak için sağduyu hakim olmalı. Tesis herhangi bir askeri operasyonun parçası olarak kullanılmamalı. Bunun yerine, Zaporijya'yı tamamen sivil bir altyapı olarak yeniden kurmak ve bölgenin güvenliğini sağlamak için acilen anlaşmaya ihtiyaç var." dedi.
Guterres, BM Sekreterliğinin, Ukrayna'da Kiev'den Zaporijya Nükleer Santrali'ne yapılacak herhangi bir IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu) misyonunu destekleyecek lojistik ve güvenlik kapasitesine sahip olduklarını değerlendirdiğini dile getirdi.
BM Genel Sekreteri Guterres "Askeri teçhizat ve personel tesisten çekilmelidir. Bölgeye daha fazla kuvvet veya ekipman yerleştirilmesinden kaçınılmalıdır. Bölgenin silahsızlandırılması gerekiyor. Zaporijya'ya yönelik potansiyel bir hasar, intihardır." diye konuştu.
"BİR İNCELEME MİSYONU KURMAYA KARAR VERDİM"
Bugün öte yandan 29 Temmuz'da Olenivka'daki bir gözaltı merkezinde yaşanan trajik olayın soruşturmasını da görüştüğünü kaydeden Guterres, "Orada yaşananlar kabul edilemez. Tüm savaş esirleri uluslararası insancıl hukuk kapsamında korunmaktadır. Uluslararası Kızılhaç Komitesi, tutuldukları her yerde onlara erişebilmelidir. Bir inceleme misyonu kurmaya karar verdim. Misyonun görev tanımı, Ukrayna ve Rusya Federasyonu ile ve ekibin yapısı ile paylaşıldı. Bu göreve Brezilya'dan General Carlos dos Santos Cruz'u atamak niyetindeyim." dedi.
Guterres, General Cruz'un BM barışı koruma operasyonları komutanlığı görevi de dahil olmak üzere 40 yılı aşkın ulusal ve uluslararası kamu güvenliği ve askeri deneyime sahip olduğunu söyledi.
Olenivka'ya ve diğer ilgili yerlere güvenli erişimi garanti etmek amacıyla gerekli güvenceleri almak için çalışmayı sürdüreceklerini belirten Guterres, "Basitçe söylemek gerekirse, bir inceleme misyonu gerçekleri bulmakta özgür olmalıdır. Ekip gerekli bilgileri toplayabilmeli ve analiz edebilmelidir. Her şeyden önce bu, hiç kimsenin müdahalesi olmaksızın insanlara, yerlere ve kanıtlara güvenli, emniyetli ve sınırsız erişim anlamına gelir. Bunu ilerletmek için elimizden gelen her şeyi yapmaya devam edeceğiz ve diğer çabalar Ukrayna halkının ihtiyaçlarına karşılık gelecek." değerlendirmesini yaptı.
