Kitap okunur mu yoksa dinlenir mi? Bir başka deyişle kitap dinlemek, okumanın yerini tutabilir mi? Doğrusunu söylemek gerekirse bu sorunun cevabı bundan kısa süre önce önemli bir çoğunluk için "Asla, okumak bambaşkadır, dinlemekle olmaz" şeklindeydi. Gel gelelim okumanın yerinin çok ayrı olduğunu kabul etmekle birlikte son zamanlarda kitap dinlemenin de bambaşka zevkli bir aktivite olabileceği kanısı güçlenmeye başladı. Pandemi dönemiyle birlikte sesli kitap uygulamalarının gerçekleştirdiği avantajlı kampanyalarla da birlikte kitap dinlemek daha da yaygınlaştı...
Aslında sesli kitap uygulamalarının Türkiye'de çok da uzun bir geçmişi yok. Bugün bu piyasanın önemli oyuncuları arasında gösterilen uygulamalardan biri Storytel. İsveç menşeili sesli kitap şirketinin Türkiye'deki yolculuğu 2017'nin son aylarında başladı. 2014'te kurulan Seslenen Kitap uygulamasının Storytel'e satılması sonucu şirket Türkiye pazarına girmiş oldu. Benzer zaman dilimlerinde farklı firmaların farklı özelliklerdeki girişimleri de kendilerini göstermeye başladı.
Biz de hazır sesli kitaplar hayatımızda daha fazla yer edinmeye başlamışken bu mevzunun dosyasını açalım dedik. Storytel Türkiye ülke müdürü Berk İmamoğlu ile de konuştuk, diğer sesli kitap uygulamalarını da mercek altına aldık, en çok dinlenenlere de göz attık, sesli kitap dinleyicilerine de fikirlerini sorduk.
(STORYTEL TÜRKİYE ÜLKE MÜDÜRÜ BERK İMAMOĞLU)
KİTABA DAİR HER ŞEY, KİTABA HİZMET EDER
- Storytel'in Türkiye'deki yolculuğundan bahseder misiniz? Şu anda ne kadar kullanıcıya sahip Türkiye'de?
- Türkiye'de sesli kitaplarla ilgili sektör ve piyasa tanımları altı sene önce Seslenen Kitap ile başladı diyebiliriz. İsveç menşeili sesli kitap platformu Storytel, Ekim 2017'de Seslenen Kitap'ın tüm hisselerini satın aldı. Bu tarihten sonra Storytel olarak yolumuza devam ettik ve Mayıs 2018 itibariyle 'streaming' servisimizi Türkiye'de sunmaya başladığımızı duyurduk. Bugün itibariyle Storytel'in 20 ülkede toplam abone sayısı 1 milyon 256 bin 500'e ulaştı. Ocak 2020'de yapılan açıklamaya göre Türkiye, tüm Storytel ülkeleri arasında 50 bin üyeye en kısa zamanda ulaşan ülke. Bu bizim için heyecan veren çok büyük bir başarı. Önümüzdeki dönemlerde de bu sayının hızla artacağını öngörüyoruz.
- Halihazırda Storytel bünyesinde kaç Türkçe kitap bulunuyor?
- Storytel, Türkiye'de yayın hayatına başladığından itibaren kütüphanesindeki Türkçe içerik sayısını yaklaşık beş kat arttırdı. Şu an 2 binin üzerinde Türkçe sesli kitap bulunuyor. Platformumuzda abonelerimiz ayrıca 70 bin İngilizce sesli içerik ve 100 bin İngilizce e-kitaba sınırsız erişebiliyorlar.
- Kitapları seslendirecek isimlere nasıl karar veriliyor, an itibariyle kaç seslendirmen ile çalışmaktasınız?
- Storytel'de bulunan tüm eserler profesyonel tiyatro ve seslendirme sanatçıları tarafından seslendiriliyor. Seslendirmenlerimiz arasında Tilbe Saran, Şerif Erol, Beyti Engin, Mert Fırat, Yiğit Özşener, Levent Can, Murat Eken gibi çok değerli isimler yer alıyor. Ayrıca bazı yazarlar kendi eserlerinin sesi oldu. Ahmet Ümit'in sadece Storytel'de yayınlanan eseri Benim Güzel Hayaletlerim'i yazarın kendi sesinden dinlemek mümkün. Ayşe Kulin, Hasan Ali Toptaş, Buket Uzuner, Teoman ve daha birçok farklı yazar da Storytel'de kendi eserlerini seslendirdiler.
- Sesli kitabın geleneksel anlamda kitap okuma faaliyetinin yerini asla tutamayacağı görüşü söz konusu. Siz bu tartışmalarda sesli kitabı nereye konumlandırırsınız?
- Kitaba dair her şey kitaba hizmet eder, ilk günden beri bunu söylüyoruz. Esas olan kitaptır, içeriktir, hikayenin kendisidir. Kitapların kaybolması, her şeyin dijital olması gibi bir vizyonumuz da misyonumuz da yok. Storytel, okumak istediğimiz kitapların sesli olarak bulunduğu bir platform. Yolda, sporda, ofiste veya başka bir yerde bir tarafta işlerimizi yaparken diğer tarafta dinleyebileceğimiz bir içerik türünden bahsediyoruz. Çok okumak istediğimiz bir kitabı sesli olarak Storytel'de bulduğunuzda ve trafikte geçirdiğimiz zaman dilimi içerisinde bu kitabı bitirebildiğinizi tecrübe ettiğinizde, işte o an hayat değişmeye başlıyor.
- Size gelen talepler arasında en çok hangi kitapların platforma dahil edilmesiyle karşılaşıyorsunuz?
- Şüphesiz klasikler her zaman ilk sırada yer alıyor. Çağdaş Türk Edebiyatı eserleri Oğuz Atay, Barış Bıçakçı, Aziz Nesin, Ahmet Ümit kitapları hep talep edilen kitaplardı. Artık bu yazarlarımızın kitapları Storytel'de dinleyicileri ile buluşuyor.
NASIL SESLİ KİTAP BAĞIMLISI OLDUM?
HAKAN TURPÇU
Pandemi döneminin bana en büyük hediyesi sesli kitaplar oldu. Storytel uygulamasının bir aylık ücretsiz kullanım hakkı verdiğini görünce bir denemeye karar verdim. Öncesinde "Kitap sadece okunan bir şey midir, aynı zamanda dinlenebilir mi?" sorularını sordum herkes gibi. Sonra kendimi bir anda binlerce sesli kitaplık bir okyanusun içinde buldum. İlk olarak herkesin yaptığı gibi Sabahattin Ali'nin Kürk Mantolu Madonnası'nı, Zweig'ın Satranç'ını dinledim. Bunlar kısa kitaplar olduğun için önce herkes bunlarla şansını deniyor. Okyanustaki ilk kulaçlar bu kitaplar oluyor yani.
Daha sonra Sabahattin Ali'nin bütün kitapları, Grange'nin bütün polisiyeleri, Hakan Günday'ın henüz okumadığım, eksik kalan birkaç romanı, klasikler, çağdaşlar derken kendimi günde beş saat kitap dinlerken buldum.
Geceleri kulaklığımı takıp kitap dinleyerek uzun yürüyüşler yaptım, fazla kilolarımı verdim. Üniversite yıllarımdaki evde, sokakta, otobüste, her fırsatta kitap okuduğum zamanlarıma geri döndüm bu sayede. Tek fark, bu sefer okumuyorum, dinliyorum. Üstelik Mert Fırat, Ezel Akay, Yiğit Özşener gibi tanıdık seslerden..
KİMİ YEMEK YAPARKEN KİMİ ARABA SÜRERKEN DİNLİYOR
Peki sesli kitap hakkında dinleyiciler ne düşünüyor? 24 yaşındaki Yasemin Sakin, özellikle karantina döneminde kitap dinlemeye başladığını, yemek yaparken, ufak yürüyüşler gerçekleştirirken ve hatta uyurken kitap dinlediğini söylüyor. Sakin, ağırlıklı olarak Türk yazarların öykü ve romanlarını tercih ettiğini belirtirken Gülseren Buğdaycıoğlu, Tomris Uyar, Tezer Özlü gibi isimlerin eserlerini dinlemekten büyük keyif aldığını dile getiriyor.
Öte yandan 27 yaşındaki Hasan Öztürkmen ise sesli kitap dinlemeye arabasıyla yaptığı yolculuklar esnasında başlamış. Öyle ki eskiden direksiyon başında müzik dinlemek en sevdiği aktivitelerinden biriyken şimdi sesli kitaplarla bu hobisinden bile uzaklaşmış... "Aslında ilk başlarda tereddütlüydüm. Sonuçta kitap dinlemek tam odaklı yapılması gereken bir iş ve araba kullanırken konsantrasyon kaybına yol açabilirdi. Fakat zamanla alıştım. Yine de tarih, bilim, biyografi türünde kitaplar tercih etmeye özen gösteriyorum. Roman ve öykü öyle arabada dinlenemez bence" diyen Öztürkmen son birkaç ayda özellikle spor yaparken de kitap dinlemeye başladığını belirtiyor...
TUTUNAMAYANLAR ZİRVEDE
Storytel Türkiye ülke müdürü Berk İmamoğlu'na platformda en çok dinlenen eserlerin hangileri olduğunu da soruyoruz. İmamoğlu'nun yanıtı şu şekilde oluyor: "Şu an en çok romanlar, kurgu dışı kitaplar, çocuk kitapları ve klasikler ilgi görüyor. En çok öne çıkan yazarları ve eserleri ise şu şekilde sıralayabilirim; Oğuz Atay/ Tutunamayanlar, Dostoyevski/ Suç ve Ceza, Gülseren Budayıcıoğlu/ Camdaki Kız, Stefan Zweig/ Satranç, Gogol/ Palto, İlber Ortaylı ve Yenal Bilgici/ Bir Ömür Nasıl Yaşanır, Ahmet Ümit/ Aşkımız Eski Bir Roman ve Antoine de Saint-Exupery/ Küçük Prens.
PLATFORMUNU SEÇ DİNLEMEYE BAŞLA
Storytel, sesli kitap uygulamaları arasında en öne çıkan platformlardan birisi. Fakat onunla birlikte aslında kitap dinlemek isteyen kullanıcılar için birçok alternatif de mevcut. Gelin onlardan bazılarına bir göz atalım...
Scribd
DÜNYANIN EN BÜYÜK BELGE KİTAPLIĞI
Storytel'in benzeri bir fonksiyona sahip uygulamalardan biri Scribd. Fakat burada işler sesli kitabın biraz ötesine taşınmış durumda. Sınırsız sayıda sesli kitap ve e-kitabın yanı sıra birçok dergi makalesi, şarkı notası ve daha fazlasına erişmek için milyonlarca kullanıcı Scribd'in dijital kütüphanesine kaydoluyor. Tüm bunların yanında Scribd, resmi hükümet raporları, vaka çalışmaları, çalışma kılavuzları, akademik tezler, tıbbi raporlar ve daha fazlasını içeren 60 milyondan fazla belgeyi sunan dünyanın en büyük belge kitaplığı olduğu iddiasında.
Seskit
ÜYE OLMANIZA GEREK YOK
Sesli kitap dinlenebilen uygulamalardan bir diğeri ise Seskit. Üstelik bu uygulamayı kullanmak için üye olmanıza gerek yok, platformun sunduğu yüzlerce kitap seçeneği tamamıyla ücretsiz. Keza uygulama bünyesinde bulunan podcast'ler de... Fakat önemli bir durumun altını çizmekte de fayda var. Seskit, AppStore'da bulunmuyor. Yani Apple ürünleri tercih edenler uygulamayı indiremezken Google Play ve Galaxy Store erişimi olan kullanıcılar uygulamayı indirebilir.
Apple Books ve Audible - Amazon
TEKNOLOJİ DEVLERİ DE BU İŞTE
Apple ve Amazon gibi dünyanın en büyük şirketleri arasında yer alan iki dev yapı da sesli kitaplarla buluşmak isteyenlere hizmet sunuyor. Apple Books, Apple'ın sadece iOS kullanıcılarına sunduğu bir uygulama. Kütüphaneden satın alınan kitaplar tüm Apple cihazlarından dinlenirken isterseniz kitapları satın almadan ücretsiz örnekleri de dinleyebilirsiniz. Audible ise Amazon hesabınızla giriş yapıp üstelik ilk kitabınızı da ücretsiz dinleyebileceğiniz bir platform. İki platformun da şimdilik yabancı dillerde hizmet verdiğini de ekleyelim elbette.
KitUP
İSTERSENİZ ÖZETİNİ DİNLEYİN
KitUP uygulaması o çok sevdiğimiz kitapların 15'er dakikada dinlenebilecek ya da okunabilecek özetlerini bizlerle buluşturan bir platform. Uygulama hem kitaplara olan ilgiyi arttırmayı hem de yeni bir kitap seçmeden önce kişilerin fikir sahibi olmasını amaçlıyor. Bu kapsamda ilgi duyulan bir kitabın 15 dakikalık özetini uygulamayı indirdikten sonra ilk üç gün ücretsiz olmak üzere dinleyebilirsiniz...
AudioTeka
RADYO TİYATROSU DA VAR
Sesli kitap dünyasının önemli aktörlerinden biri de AudioTeka. 10 binlerce yerli yabancı içeriğe sahip olan AudioTeka'nın pandemi döneminde yüzde 40 oranında trafiğini arttırdığını belirten AudioTeka Türkiye Genel Müdürü Göktuğ Oğuz bir yandan da platformun sesli radyo tiyatroları hizmetiyle kullanıcılarda bir nostalji hissi yaşattığını da söylüyor. İlk 14 günlük ücretsiz kullanımın ardından uygulamanın aylık kullanım bedeli ise 19.90 TL.
