Yaşlısı genci evlerdeyiz. Her odada ya televizyon açık ya da bilgisayar başında bir birey mevcut. Gece geç saatlere kadar yiyor, içiyor, bir türlü uyumuyoruz. Ancak bağışıklık sistemimizin çökmemesi için düzenli uyku da şart! Nöroloji ve Uyku Bozuklukları Uzmanı Prof. Dr. Hakan Kaynak, Covid-19 salgınında uyku düzenimizi korumamız için tüyolar verdi…
Koronavirüs salgını sebebiyle çalışmak zorunda olanlar hariç, aileler genellikle evde. Çocuklar, yaşlılar zaten evde... Uyku düzenimiz bozuldu, gece çok geç saatlerde yatıyoruz. Ne yapmalıyız? Biz bu durumu emeklilerde çok sık görüyorduk, uyumak için çok zamanları oluyordu. Şimdi dışarı çıkmayınca, evde yapılacak işler için daha çok zaman oluyor, daha çok internette ya da televizyon başında zaman geçiriliyor. Ancak bizim uyku saatimiz değişmemeli; 6 saatse 6, 10 saatse 10; öyle kalmalı. Belki birkaç gün bunu sürdürüyoruz; eksik uykuyu yerine koymak için ya da eksik uyuyoruz ancak bunu uzun süre sürdüremiyoruz. Yatakta geçirdiğimiz süre, uyuduğumuz süre ile aynı olmaz ise yatakta geçirdiğimiz uyanık süreleri 2 kat algılıyoruz. Uykuda geçirdiğiniz zamanı da yarım olarak algılıyoruz. Yani 6 saat uyuyorsanız, 3 saat uyumuş gibi yorgun uyanıyorsunuz. Çünkü o yatakta geçirdiğiniz uyanık süreleri vücut iki misli algılıyor. Uykusuzluk çekenler yatakta uyanık süre geçirmemeli. Uykuyu yatakta beklemeyin, uykunuz gelince yatağa gidin. Kişi; ne zaman uykusu gelirse yatağa gitmeli, ne zaman uyanırsa da yataktan çıkmalı. Gündüz evde olunca şekerleme yapıyoruz, çalışırken böyle bir şey söz konusu değildi. 15 dakikalık şekerleme, gece uykusunun bir saatine eşdeğerdir. Gece uykusunu bir saat iler atar. Gündüz 15 dakika uyunursa, gece yedi saat uyku yeterlidir. Bir de çok fazla ekranla karşı karşıyayız; bu da başka bir problem. Gece olduğunun sinyalini alamıyoruz, baktığımız ekranların ışıkları, güneş kadar uykumuzu kaçırıyor.
ÇOCUĞUN RİTMİ NE İSE ÖYLE DEVAM EDİN
Bebeği ve çocuğu olan yorgun annelere önerileriniz nelerdir? Çocukların hem öğretmeni, hem arkadaşı, hem annesi olarak onlarla günde 18 saat geçirmek çok başka. Ama uyku açısından bakarsanız çocuğun uykusunu kendi düzenimize uydurmamak lazım. Onların da uyku süresi, uyku saati kendine hastır. Çocukları belli bir saate zorlamamak lazım. Kendisine zaman ayırmak için anneler çocukları uyutmak istiyor. Ya da çocuk erken yatıyor ve sabah da geç yatmış anne babayı kaldırıyor. Onun ritmi ne ise aynen devam etmeli. Bir çocuk erkenden yatarken diğeri geç yatmak ister. 'Çocuğu sekiz saat uyutun' söylemi, her çocuk için geçerli değildir. Bazıları çok uyur, bazıları az uyur. Önemli olan eksik uyku bırakmamaktır. Yeter ki hasta olmasın.
UYKU APNESİ OLANLAR KENDİNİ DAHA ÇOK KORUMALI
UYKU apnesi sağlam insanlarda bile gece oksijen düzenini çok düşüren bir hastalık. Dolayısıyla zannediyorum ki Covid- 19'dan kaybettiğimiz hastaların çoğunda uyku apnesinin rolü oluyor. Entübe edilen diyabet, metabolik sendrom, obezitesi olan hastalarda uyku apnesi de olduğu için onların akciğeri bunu tolere edemiyor. Gerçi makineye bağlanınca bunun önemi de kalmıyor artık. Ancak bağlanana kadar geçen süreçte bu önemli. Uyku apnesi olduğunu bilenlerin çok daha dikkatli olması gerekiyor; onların akciğeri hastalandığında oksijen düzeyleri çok düşüyor.
