Hizmet akdiyle çalışanlara her yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödeniyor. Yüksek ücretlilerin kıdem tazminatında ise tavan uygulanıyor. Habertürk'ün özel bir haberine göre; kıdem tazminatı tavanı, 6 ayda bir ocak ve temmuz aylarında artırılıyor. 2019'un ocak-haziran döneminde kıdem tazminatı tavanı 6 bin 17 lira olarak uygulandı.
Haziran ayı enflasyon rakamlarının belli olmasının ardından memur maaş katsayısı da güncellendi. Memur aylık katsayısı 0.130597'den 0.138459'a çıktı. Buna bağlı olarak 1 Temmuz 2019 tarihinden itibaren yıl sonuna kadar işçilere uygulanacak kıdem tazminatı tavanı da 6 bin 380 liraya yükseldi. Böylece, yüksek ücret elde eden ve 10 yıl hizmeti bulunan bir kişi için ödenecek kıdem tazminatı 60 bin 170 liradan 63 bin 800 liraya çıkacak.
Kıdem tazminatı tavanı asgari ücretle çalışanları etkilemiyor ancak, ek ödemelerle birlikte aylık brüt ücreti 6 bin 400 lira ve üzerindeki kişileri doğrudan etkiliyor. On yıl hizmeti bulunan asgari ücretli bir kişi işten çıkartıldığında 25 bin 584 lira kıdem tazminatı alabilir.
Buna karşılık, brüt ücreti 6 bin 400 lira olan işçi de 10 bin lira olan işçi de on yıl hizmet karşılığı en fazla 63 bin 800 lira kıdem tazminatı alabilir.
İŞTEN AYRILMAK İÇİN İDEAL ZAMAN NEDİR?
Kıdem tazminatı almaya hak kazanacak şekilde işten ayrılmayı planlayanların, örneğin 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günü bulunanların uygun zamanı gözetmeleri gerekiyor. Brüt ücreti yüksek olanların kıdem tazminatını daha fazla alabilmeleri için en uygun zaman ocak ve haziran aylarıdır. Örneğin, brüt ücreti 6 bin 400 lira olan bir işçi haziran ayında işten ayrılsaydı on yıllık çalışmasına karşılık 63 bin 800 lira yerine 60 bin 170 lira alabilecekti.
Asgari ücretliler için en ideal dönem ise her yılın ocak ayı. Son yıllarda asgari ücret yılda bir defa ocak ayında artırıldığı için aralık ayında işten ayrılan ile ocakta ayrılanın kıdem tazminatları arasında önemli fark oluşabiliyor.
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Kıdem tazminatı hesabında, brüt ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur. Bordroda yer alan brüt ücrete "çıplak ücret" deniliyor. Ayni veya nakdi olarak ödenen ücret dışındaki para veya para ile ölçülebilen menfaatler ise "giydirilmiş ücreti" oluşturuyor.
Peki, hangi ödemeler giydirilmiş ücrete dahildir? İş yeri yemekhanesinde verilen yemek tazminat hesabında dikkate alınır mı?
Bir menfaat veya ödemenin giydirilmiş brüt ücrete dahil edilebilmesi için devamlılık arz etmesi gerekiyor. Yemek, servis-yol-ulaşım, barınma-kira yardımları, bayram harçlığı, yakacak-aydınlatma bedeli, giyim yardımı, kıdem ücreti, teşvik primi, ikramiyeler ve primler devamlılık arz etmek kaydıyla ihbar ve kıdem tazminatı hesabında giydirilmiş ücrete dahil edilmek zorunda.
Yemek yardımına, işverenin iş yerinde verdiği yemek veya yemek karşılığı nakit para ya da yemek çeki dahil ediliyor. İşçinin işe geliş gidiş saatlerinde verilen servis hizmeti de dahil olmak üzere ulaşım parası şeklindeki ödemeler hesaba katılıyor.
İş yerinde kullanılmak üzere verilenler dışındaki giysi yardımları, işçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası primi ödemelerinin de kıdem tazminatına esas ücrete eklenmesi gerekiyor.
Buna karşılık, işçiye sağlanan koruyucu elbise, iş yerinde kullanılmak üzere havlu, sabun yardımı, arızi fazla çalışma, ulusal bayram, genel tatil, hafta tatili ödemeleri hesaba katılmıyor. Bir yıl içinde ödenen ayni ve nakdi ödemelerin tamamı toplandıktan sonra 365 güne bölünüyor. Hesaplanan 1 günlük ayni ve nakdi ödemenin 30 katı, brüt ücrete eklenerek giydirilmiş ücret bulunuyor.
EN AZ BİR YIL ÇALIŞMAK ŞART
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aynı işverenin bir veya değişik iş yerlerinde bir yıl çalışmak gerekiyor. Kıdem tazminatı, işçinin emekli olması, hayatını kaybetmesi, askerlik nedeniyle işten ayrılması, kadın işçilerin evlendikten sonra bir yıl içinde işten çıkması, işverenin işten atması, işçinin haklı nedenle iş akdini feshetmesi durumunda ödeniyor.
