Yasalarımızda engelli çalışanlara çeşitli kolaylıklar getirilmiştir. Engelliler rapor oranlarına göre yaş şartına bakılmadan erken emekli olmaktadır. İşe ilk giriş tarihleri ve rapor oranlarına göre 15 yıl 3.600 günden başlayarak daha kısa sürede emeklilik hakları verilmektedir.
Emekli maaşları hesaplanırken de engelli emeklilerin prim günleri daha az olduğu için pozitif ayrımcılık uygulanmaktadır. Az prim ödemeleri olsa da engellilere ayrıcalıklı Aylık Bağlama Oranları (ABO) uygulanır.
KAZANÇ ÖNEMLİ
Emekli maaşlarını belirleyen en önemli etken prime esas kazançlardır. Yani brüt ücretler çok büyük önem kazanmaktadır. Sistemimizde 3 ayrı tarihe göre ABO uygulanmaktadır. 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere farklı oranlar uygulanarak emekli maaşları hesaplanmaktadır. Yukarıda dediğimiz gibi engelli emekliler için hesaplamalarda daha yüksek oranda ABO uygulanmaktadır. Bu da primlerin azlığından kaynaklanan kayıpları ortadan kaldırmaktadır.
EŞ VE ÇOCUK DURUMU
1999 öncesi için hak kazanılan yaşlılık aylıklarının oranı yüzde 60'tır. Üst Gösterge Tablosu'nun her kademesi için ayrı bir oran belirlenmiş olup, 10'uncu derecenin 1'inci kademesinin karşılığı oran yüzde 59.9, 1'inci derecenin 10'uncu kademesinin karşılığı oran ise yüzde 50'dir.
Ara göstergelerin oranları ise en düşük göstergenin karşılığı olan yüzde 59.9 oranı, izleyen her gösterge için binde 1 azaltılarak belirlenmiştir.
Engelliler için Gösterge Tablosu'ndan bağlanan aylığın oranı yüzde 60'ın altında olmayacaktır. 2000 ile 2008 arasındaki dönem için ise toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 gününün her 360 günü için yüzde 3.5, sonraki 5400 gününün her 360 günü için yüzde 2, daha sonraki her 360 gün için yüzde 1.5 oranlarının toplamından oluşmaktadır.
Engellilik durumuna göre hak kazanılan yaşlılık aylıklarında bu oran yüzde 60'ın altında olamaz. Ekim 2008 sonrası için ise vergi indiriminden yararlanan sigortalılara bağlanan aylıkların aylık bağlama oranı, 5400 gün üzerinden hesaplanan orandan az olmayacaktır. Aylık bağlama oranı yüzde 90'ı geçmeyecektir. Sigortalının eş ve çocuk durumu da maaşını etkilemektedir.
