Yasalarımız çalışanlar açısından birçok izin sürelerini düzenlemiştir. Her çalışanın haftada en az bir gün izin yapma hakkı bulunmaktadır. Bunun haricinde yine kıdeme göre süresi belirlenen yıllık izinler vardır. Ayrıca anneler için doğum izinleri, ücretli ücretsiz izinler bulunmaktadır. Birbaşka izin hakkı ise mazeretlere ortaya çıkıyor. Ölüm, doğum evlenme, taşınma gibi mazeretlerde de izinler kullanılmaktadır.
Çalışma saatlerinin haricinde kullanılan bu izinlerin dışında yasalarımız bir de mesai içinde mola imkanını da düzenlemiştir. Molalar çalışma saatlerinden sayılmamakla birlikte işçilerin kullanma hakkı olarak tanımlanmıştır.
Ara dinlenmeler diyebileceğimiz bu molalar günlük çalışma süresine göre ya da sözleşmelerle de belirlenebilmektedir. 4857 Sayılı İş Kanununun 68. Maddesinde ara dinlenmeler düzenlenmiştir.
Buna göre:
Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere; a) Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika,
b) Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
c) Yedibuçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat, Ara dinlenmesi verilir.
*Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir.
*Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir.
*Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir.
*Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.
MESAİDE HER ŞARTTA 1 SAAT
Burada 7,5 saati aşan süreler bilindiği gibi fazla çalışmaya giriyor ve ücreti 1.5 katı olarak ödeniyor. Yasalarımız günlük çalışma süresini 11 saatten fazla olamayacağına da hükmediyor. Yani en fazla 3,5 saat fazla çalışma yaptırılabiliyor. 'C' maddesinde ifade edildiği gibi böyle fazla çalışma yaptırıldığı günlerde ara dinlenme otomatik olarak 1 saate yükseliyor.
Yasanın da emrettiği gibi bu ara dinlenmeler uygulamada farklı olsa da kullandırılmak zorunda. Hatta bunlar alt sınırlar. İşveren süreyi daha da artırabilir, ya da sözleşmelerle yeniden belirlenebilir.
Yasada ara dinlenmelerin çalışma süresinden sayılmaması da bulunuyor. Ancak yapılacak sözleşmelerle bunlarda çalışma saatinden sayılıp ücretlendirilebiliyor. Fakat bunun dışında genel kural bu dinlenmelerin ücretsiz olduğudur. Fakat ara dinlenme yaptırılmadan işçiler çalışırlarsa bu kez tüm zamanlar ücretlendirilir ve çalışma süresi olarak kabul edilir. Yani kullandırılmayan ara dinlenme hakkı çalışma saatinden düşülemez.
BU FARKA DİKKAT
İşyerinde bulunmak çalışma saati olarak zaten kabul edilmektedir. Burada ara dinlenme ile iş yapmadan beklemeyi karıştırmamak gerekiyor. Bazı işlerde işçi kendisine verilecek işi bekleyebilir. Örneğin bir yükleme işi yapılacaktır ve işçi aracın yanaşmasını beklerken çay içiyorsa bu ara dinlenme olmamaktadır. Yada müşteri bekleniyor ve işçi o an sadece bekliyor ve boşlukta yemeğini yiyorsa işe hazır olduğu için bu da ara di8nlenme sayılmayacak ve ücretlendirilecektir. Fakat iş yerindeki sosyal tesise gidip ya da kantinde oturuyorsa bu ara dinlenme saatinde yapılacaktır.
CEZASI VAR
Ara dinlenmesi bir yasal zorunluluk olduğu için işverenlerin buna uyması gerekmektedir. Buna uymayan işverenlere idari para cezası uygulanmaktadır. Ayrıca işçilere kullandırılmayan ara dinlenmeler 7,5 saat tam çalışma yapılmışsa fazla çalışma gibi kabul edilecek ve ücreti 1,5 katıyla ödenecektir. Yine yasaya uyulmaması işçiye belli şartlarda haklı fesih ile kıdem tazminatı alma hakkı da doğuruyor. Böyle durumlarda ALO 170'i arayarak bildirmeniz gerekir.
