Sosyal medyada açılan sahte butik hesapları üzerinden yapılan dolandırıcılık vakaları giderek artıyor. Sipariş ettikleri ürünleri alamayan birçok kişi, şikâyet ettiklerinde bu kez tehdit ve hakaret mesajlarıyla karşılaşıyor. Ünlü radyocu Afrikalı Ali'nin yaşadığı olay da, bu yöntemin korkunç boyutunu gözler önüne seriyor. Konuyla ilgili bilgilerine başvurduğumuz adli bilişim uzmanı ve emniyet yetkilileri önemli uyarılarda bulundu.
ALİ ŞENTÜRK (AFRİKALI ALİ)
ARAŞTIRINCA BUZ DAĞI ORTAYA ÇIKTI
Afrikalı Ali lakabıyla tanınan ünlü radyocu Ali Şentürk'ün kızı Merve Şentürk, bir sosyal medya platformu üzerinden alışveriş yapar. Ancak ürün bir türlü teslim edilmez. Şentürk yaşananları şöyle anlatıyor: "Kızım 6 Temmuz'da Instagram üzerinden yayın yapan bir butik sayfasından ürün siparişi veriyor, ödemeyi kredi kartıyla yapıyor. 15 gün geçmesine rağmen ürün gelmeyince sayfaya yazıyor ancak cevap alamıyor. WhatsApp'tan, arkadaşlarının hesaplarından da yazıyor, yine dönüş olmuyor. Hukuki yollara başvuracağını söylediğinde engelleniyor. Ben kendi hesabımdan yazdığımda ise hemen dönüş yapılıyor, 'İlgileniyoruz' dedikten sonra beni de engelliyorlar." Konuyu araştırmaya başlayan Ali Şentürk, şirket hakkında aslında bir çok rahatsız edici bilgiye ulaşıyor: "Şikayetvar sitesinde aynı hesapla ilgili binlerce şikâyet olduğunu gördüm. Son yazışmamı paylaştıktan sonra engeli kaldırıp 'Seni savcılığa vereceğiz' diye tehdit ettiler. Aynı mesajları kızıma da gönderip 'Babanı cezaevinde ziyaret edersin' gibi ağır ifadeler kullandılar. Paylaşımlarımdan sonra birçok kişi bana ulaştı. Çoğu genç kızlardan oluşan mağdurlar aynı şekilde hakaret, küfür ve tehdit mesajları aldıklarını belirtti. Avukatıma tüm belgeleri ilettim. Bu kişilerin farklı isimlerle sürekli sayfa açarak dolandırıcılığa devam ettikleri, ürün göndermedikleri ve para iadesi yapmadıkları ortaya çıktı."
SÜRECİ SONUNA KADAR TAKIP EDECEĞİM
İnsanların meblağ küçük olduğu için haklarını aramadıklarına dikkat çeken ünlü radyocu Afrikalı Ali, "Birçok kişi meblağ küçük diye şikâyet etmiyor, bu da onlara cesaret veriyor. Kullandıkları fotoğraflardaki mankenlerin haberi bile yok. Ben hem tehditler hem de kızımın mağduriyeti nedeniyle şikâyetçi oldum. Mevzu para değil, sosyal sorumluluk bilinciyle hareket ediyorum. Binlerce mağdur var; çoğu korkutulduğu için şikâyet etmiyor. Ben bu süreci sonuna kadar takip edeceğim. Bu kişilerin sahte sayfaları arasında onaylı (mavi tıklı) olanlar bile var. Kanunların daha caydırıcı hale gelmesi, bu tür sahte hesapların ve ticari görünümlü dolandırıcılıkların engellenmesi gerekiyor" ifadelerini kullandı.
PROF. DR. ALİ MURAT KIRIK / ADLİ BİLİŞİM UZMANI
CAZİP TEKLİFLER SUNULUYOR
Sahte ödeme altyapılarından teknik tuzaklara, kullanıcı psikolojisinden alınabilecek ileri teknoloji önlemlere kadar tüm boyutları adli bilişim uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık'a sorduk. "Dolandırıcılar sosyal medyada otomatik yazılımlar üzerinden hareket ediyor. Hazır şablonlarla kurulan profillerde gerçek kişilerin fotoğrafları, internette dolaşan görseller veya çalıntı bilgiler kullanılıyor. Bu sayede kullanıcıların güvenini kazanmak kolaylaşıyor. Son dönemde kullanılan yeni yöntemler arasında deepfake teknolojisi de dikkat çekiyor.
Bu teknikle ünlü ya da güvenilir kişilerin yüz ve ses taklitleri yapılarak sahte videolar hazırlanıyor. Böylece kullanıcılar, karşılarında gerçek bir kişiyle iletişim kurduklarını sanarak kandırılıyor. Zayıf şifreler, aynı parolanın birden fazla platformda kullanılması ve iki faktörlü doğrulamanın aktif edilmemesi en sık görülen hatalar arasında. Sahte indirim, kampanya ya da ödül mesajlarına tıklamak kullanıcıları doğrudan tuzağa düşürüyor. Bir diğer kritik nokta ise aceleci davranış. İnsanlar genellikle hızlı karar veriyor ve gelen linkin ya da mesajın doğruluğunu sorgulamadan işlem yapıyor. Merak duygusu, ücretsiz fırsat vaadi veya korku yaratma yöntemleri kullanıldığında kullanıcıların güvenlik refleksi zayıflıyor. En sık kullanılan yöntem sahte e-ticaret siteleridir. Bu siteler profesyonel tasarımlarla hazırlanır, hatta SSL sertifikası gibi güven unsurlarının taklitleri de eklenir. Kullanıcı, uygun fiyatlı ürünler gördüğünde güvenilir bir alışveriş yaptığını sanarak ödeme yapar. Ancak bu ödemeler dolandırıcıların açtığı banka hesaplarına yönlendirilir. Sosyal medya mağazaları da benzer şekilde çalışır. Kullanıcıya cazip teklifler sunulur ve hızlıca ödeme istenir. Ürün ise ya hiç gönderilmez ya da sahte bir ürün gönderilir. Güçlü şifreler kullanmak, iki faktörlü doğrulamayı aktif etmek ve şüpheli linkleri analiz eden uygulamalardan faydalanmak gerekir.
DİJİTAL ORTAMDA HER ADIMINIZA DİKKAT EDİN
İstanbul Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü'nden aldığımız bilgilerle okuyucularımızı aydınlatmak istedik. İşte Çevrimiçi Dolandırıcılıkla Mücadele Büro Amirliği'nin sorularımıza verdiği cevaplar
YÜKSEK KAZANÇ PEŞİNDELER
Günümüz dünyasında her alanda internetin yaygınlaşması, insanların alışveriş ve bankacılık işlemleri faaliyetlerini internet üzerinden yapması dolandırıcıların iştahını kabartmakta. Cumhuriyet Başsavcılıklarından gelen soruşturma dosyaları, vatandaşlarımızdan gelen şikayetler incelendiğinde internet üzerinden işlenen dolandırıcılık suçlarında son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artış olduğu tespit edilmiştir. İnternet üzerinden gerçekleşen dolandırıcılık suçları analiz edildiğinde olaylar özellikle sosyal medya platformları ve sahte internet siteleri üzerinden gerçekleşmektedir. Dolandırıcıların en sık kullandığı yöntemler ürün satış dolandırıcılığı ve yatırım yolu ile yüksek kazanç vaadi şeklindedir.
SPONSORLU REKLAMLARLA TUZAK KURUYORLAR
İnternet sayfaları ve sosyal medya platformları aracılığı ile genellikle sponsorlu reklamlar üzerinden vatandaşlarımıza gerçeğe aykırı vaatlerde bulunarak maddi zarara uğratılmasıyla işlenen suç türüdür. Özellikle kamuoyunda finans ve yatırım alanında tanınan popüler şahısların isimleri ve Yapay zekâ ile üretilmiş videolar yaygın şekilde kullanılmaktadır.
ÜRÜN SATIŞ DOLANDIRICILIĞI
Sahte internet siteleri ve sosyal medya platformları üzerinden sıfır/ ikinci el eşya, kiralık ya da satılık ev/ araç, kiralık bungalov/devre mülk ilanları üzerinden vatandaşlarımıza aslında olmayan ürünlerin satış ve kiralaması yapılmaktadır. İlan üzerinde kendilerine ulaşan mağdurlardan ürün satışı vaadi ile şüphelilerin çoğu zaman havale yöntemi ile para aldığı ancak herhangi bir ürün göndermeyerek vatandaşlarımızı dolandırıldığı tespit edilmiştir.
SİBERAY PROJESİYLE HALKIMIZ BİLİNÇLENDİRİLMEKTE
Dolandırıldığını anlayan vatandaşlarımızın ilk olarak ellerinde bulunan tüm deliller ile birlikte (banka dekontu, yazışmalar, iban ve telefon numaraları) ikamet ettikleri yerdeki Emniyet Birimlerine veya Cumhuriyet Savcılıklarına müracaat etmeleri gerekmektedir. İnternette dolandırıcılıkların önlenebilmesi amacıyla, Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüklerinde bulunan sanal devriye birimlerince sosyal medya araştırılması yapılarak şüpheli olduğu değerlendirilen sosyal medya hesapları hakkında tespit çalışmaları yapılmakta. Ayrıca güvenli internet kullanımı hakkında vatandaşlarımız SIBERAY projesi kapsamında bilinçlendirilmektedir. Sahte İnternet siteleri tespit edildiğinde erişim engeli getirilmekte. Dolandırıcılık eylemlerinde Cumhuriyet Savcılıkları aracılığıyla sosyal medyada bilgi talepleri yapılmakta ve şüpheli şahısların tespitine yönelik iş birliği yapılmaktadır.
SPK'DAN ONAY ALMIŞ KURUMLARI TERCİH EDİN
Vatandaşlarımızın ürün dolandırıcılığına karşı güvenliklerini sağlamaları için; ürün satın alırken mümkün oldukça resmi site ve kurumsal firmalardan alışveriş yapmaları, piyasada bilinen fiyatından çok daha ucuza satılan ürünleri alırken dikkatli olmaları gerekmektedir. Yatırım vaadi ile dolandırıcılığa karşı güvenliklerini sağlamaları için herkesçe bilinen yatırım ve finans uzmanlarının yapay zekâ ile oluşturulan videolarına itibar etmemeleri, yatırım yaparken SPK'dan onay almış kurumları kullanmaları tavsiye edilmektedir.
