DOĞUMSAL BOYUN KİTLELERİ NEDİR?
Doğumla birlikte gelen ve çoğu çocukluk yaşlarında belirti veren kitlelere doğumsal boyun kist ve kitleleri denir. Bazı durumlarda ise kitlelerin belirginleşmesi ilerleyen yaşları bulabilir. Bu kist ve kitleler tanısı görünümlerine ek olarak çoğunlukla fiziksel muayene ve gerektiğinde ultrason yardımıyla kesinleştirilir. Doğumsal boyun kitleleri arasında görülme sıklığı en fazla olan tiroglossal kistlerdir. Tiroglossal kanal, tiroid bezinin geliştiği kanaldır. Tiroid bezi oluştuktan sonra kalan hücreler normalde yok olur. Kaybolmayan hücreler ise tiroglossal kistleri oluşturur. Boyun orta hatta yerleşim gösterir, dil ile hareketlidir. Çoğunlukla ilk 5 yaşta bulgu verir. Tekrarlayan iltihap ve apselere yol açmaktadır. Ayrıca ileride kötü huylu tümörlere de dönüşebilirler. Kesin tedavisi ameliyat ile tüm tiroglossal kist ve kanalının komşu kemik yapı ile beraber dil köküne kadar takip edilip total olarak çıkartılmasıdır. Eksik ameliyat nükslere davetiye çıkarır. Ameliyatın ardından kistin patolojik incelemesi yapılır.
Brankial artıklar ve kistler ise daha nadir izlenmekle beraber boyun yan alt taraflarında cilt eki, kıkırdak doku veya sinüs ağzı şeklinde kendisini belli eden oluşumlardır. Brankial artıklar sabit bölgelerde ortaya çıktığı için, tanı koymak oldukça kolaydır. Komplikasyonları ve tedavisi tiroglossal kist ve kanalı ile benzerlik gösterir. Kesin tedavi, bu brankial artık yapılarının cerrahi müdahale ile tüm kanalı boyunca izlenip total çıkarılmasıdır.
Doğumsal boyun kitleleri arasında sayılan tortikollis, boynun yan tarafında genellikle doğumdan birkaç hafta sonra fark edilen şişlik şeklindedir. Beraberinde aynı tarafa doğru bebeğin baş-boyun hareketlerinde kısıtlılık mevcuttur. Nedeni genellikle doğumsal travmaya bağlansa da aslında bebeğin rahim içerisinde gelişimi sırasındaki pozisyon yerleşim bozukluğuna bağlı boynun yan tarafındaki sternokleidomastoid kasındaki fibrozis gelişimidir. Bu nedenle zor doğum da izlenebilir. Çoğunlukla 1 yaşına kadar düzelen tortikollisin izleminde hareket kısıtlılığını gidermeye yardımcı olmak için ebeveynler tarafından yapılan pasif boyun gerdirme ve çevirme egzersizleri önerilmektedir. 1 yaşına kadar düzelmeyen, baş-boyun hareket kısıtlılığı devam eden, yüzün yarı kısmında kas zayıflığı bulunan veya 1 yaş sonrası geç tanı alan olgularda cerrahi tedavi tek seçenektir. Doğru cerrahi sonrası ek bir şeye gerek kalmadan hızla düzelme görülür.
KİSTLERİN TEDAVİSİNDE UZMANLIK ÖNEMLİ
Çocuk Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Fatih Andıran, erken ya da geç yaşlarda belirti veren doğumsal kist ve kitlelerde kesin tanı konulmasının ardından doğru tedavi için deneyimli uzman bir doktor tarafından tedavinin yürütülmesinin, her konuda olduğu gibi başarı şansını artıracağını belirtmiştir. Özellikle küçük yaşlardaki çocuklara yapılan müdahaleler daha farklı bir uzmanlık ve tecrübe gerektirmektedir. En kıymetli varlıklarımız olan çocuklarımızın hastalık ve tedavi süreçlerini rahat atlatıp, gelecekte sorun yaşamamaları için konusunda uzman ve deneyimli doktorlara emanet edilmeleri önemlidir.
Çocuk Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Fatih Andıran
