Akciğerler ve hava yollarında görülen yüksek bulaşıcılığa sahip bakteri enfeksiyonu olan boğmaca hemen hemen her yaşta bireyi etkilese de özellikle çocukları, ergenleri ve bağışıklık sistemi düşük bireyleri çok kolay etkisi altına almaktadır. Öksürük nöbeti ile kendini gösteren bu hastalık, aşısı geliştirilmeden önce çocukluk çağı enfeksiyonu olarak da kabul ediliyordu. Erken dönemde teşhis edilirse antibiyotiklerle tedavisi mümkünken ilerlemiş hastalıklarda ise tedavi yöntemi sadece destekleyici nitelik taşımaktadır. Akut mikrobik bir hastalık olan boğmaca nedir? Belirtileri nelerdir? Boğmaca tedavisi nasıldır? Öksürüğü nasıl geçer?
BOĞMACA NEDİR?
Boğmaca, bir bakterinin yol açtığı bulaşıcı bir enfeksiyondur. Özellikle sonbahar aylarında daha sık görülme özelliğine sahiptir. Her yaşta insanda olabilecek bu hastalık özellikle çocuklarda daha fazla görülür, bebeklerde ise ölüme sürükleyebilir. Bakterinin vücutta yayılması sonucu hastalık belirtileri ortaya çıkar ve tedavide geç kalınırsa kalıcı hasar ve sakatlığa yol açar. Önlem alınması ve tedavinin aksatılmaması gereken bir hastalıktır.
BOĞMACA BELİRTİLERİ NELERDİR?
Boğmacanın en belirgin özelliği geçmeyen ve hırıltılı öksürüktür. Ancak genel olarak boğmaca belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;
1.Hırıltılı nefes alma
2.Çok sık hapşırma
3.Balgam çıkarma
4.Ateşlenme
5.Bulantı
6.Kusma
7.Nefes darlığı ya da solunum durması
8.İshal ya da boğulma hissi
9.Baş ağrısı ya da orta kulak iltihabı
10.Burun akıntısı ya da zatürre
BEBEKLERDE BOĞMACA
Boğmaca bebekler için oldukça tehlikeli ve ciddi bir rahatsızlıktır. Özellikle bebeklerin ilk altı ayında ve aşılanmamış bebeklerde ağır seyreder. Nefes almada büyük zorluk yaşandığından solunum durmasına yol açabilir. Yapılan bir araştırmada Amerika Birleşik Devletleri'nde kaybedilen vakaların yüzde 90 ile 95'i yaşamın ilk altı ayında olan bebeklerden oluşmaktadır.
Çocuklar ve yetişkinlerde; burun kanaması, kaburgada hasar ya da fıtık gibi problemlerle karşılaşılsa da bebeklere göre daha az etkilenme durumu vardır.
YETİŞKİNLERDE BOĞMACA
Yetişkinlerde yaşanan boğmaca bakterisi bebeklere oranla daha az tehlike taşımaktadır. Burun akıntısı ve hafif öksürük gibi belirtiler seyredilebilir. Yapılan çalışmalara göre; uzun süreli öksürüğü olan 5 yetişkinden birinde boğmaca bakterisi görülmüştür. Yetişkinlerde boğmaca etkisi 10 hafta ya da daha uzun süreli olabilir.
BOĞMACA NASIL BULAŞIR?
Boğmaca, oldukça tehlikeli ve önlemi alınmazsa ölüme bile götürebilecek bir hastalıktır. Solunum yolu rahatsızlıklarından olduğu için yine solunum yoluyla bulaşır. Hastalığa neden olan bordetella pertussis adı verilen bir bakteridir. Boğmaca olan bir kişi öksürdüğünde ya da hapşırdığında bu mikrop ortamda bulunan kişilere de bulaşabilir. Bu mikrobu soluyan bireyler de bu hastalığa yakalanabilirler. Hasta olan kişi ile yakın mesafeden konuşmak ya da yakın temas kurmak tehlikeye yol açabilir.
Boğmaca bulaşıcı ve ciddi bir rahatsızlık olduğundan mutlaka doktor kontrolünde tedavi edilmesi gerekmektedir.
BOĞMACA TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Her hastalıkta olduğu gibi bu hastalıkta da erken teşhisin önemi büyüktür. Erken teşhis edilen boğmaca hastalığının antibiyotik tedavisi vardır. Bu tedavi aynı zamanda hastalığın diğer belirtilerini azaltma amaçlı da yardımcı olmaktadır. Erken tedavi edilen hasta aynı zamanda bulaştırıcı olma riskini de azaltmış olacaktır.
Hastalığın ilk üç haftasında antibiyotikler hastalığı kontrol altına almak için etkili olabilirler. Ancak genel anlamda tedavi hastanın yaşına ya da enfeksiyonun süresine göre değişim göstermektedir. İlaçların da yan etkileri olabileceğinden en güvenilir yol; hastalığın sürecinin doktor kontrolünde incelenmesi ve yine doktor kontrolünde yapılacak olan tedavilerdir.
BOĞMACA AŞISI
Özellikle bebekleri ve çocukları boğmacadan korumak için en etkili yol aşıdır. Bunun için ülkemizde uygulanan rutin aşılama takvimi vardır ve dozlarına göre uygulanmaktadır.
Daha büyük çocuklar ya da yetişkinler için, rutin olarak aşı yapılmaz. Yapılan aşılama, boğmaca hastalığından ömür boyu koruma da sağlamaz. Ancak çocuklarda bu durum biraz daha değişkenlik gösterebilir. Aşı olan çocuklar ya da bebekler hastalığı daha hafif atlatabilir. Bu durum ilerde oluşacak riski de azaltmış olacaktır.
