Koroanvirüs aşılama programında hızlı bir şekilde yeni yaş gruplarına aşı yapılmaya başlandı. Geçtiğimiz haftalarda neredeyse her gün yeni yaş gruplarına açılan aşı randevu ekranı, milyonlarca vatandaş tarafından araştırılıyor. Aşı randevusunun yanı sıra Sinova ve Biontech aşıları arasındaki farklar da aşı olacaklar tarafından araştırılıyor. Peki, Sinova ve Biontech aşılarının yan etkileri nelerdir, hangi aşı daha çok koruyor? İşte, Türkiye'de uygulanan Biontech ve Sinovac aşıları hakkında merak edilen bilgiler ve koronavirüs aşısı yan etkisi...
COVID-19 için birkaç farklı aşı türü geliştirilmektedir.
Bu aşıların tümü vücudun bağışıklık sistemine COVID-19'a neden olan virüsü güvenli bir şekilde tanıtmayı ve yok etmeyi öğretecek şekilde tasarlanmıştır.
Erken dönemde faz III çalışmalarına başlamış beş aşı, üç farklı yöntemle üretilmektedir.
Bu yöntemler:
1.İnaktif Aşılar
●Gelenekselleşmiş yöntemlerle üretilir.
●Virüs parçalanıp etkisiz hale getirilerek vücudumuza zarar verilmeden bağışıklığımız uyarılır.
●Uzun dönem etkileri konusunda diğer aşılara kıyasla daha net konuşulabilir.
●Öldürülmüş virüs ihtiva etmelerinden dolayı ilk aşamada daha güvenli olduğu kabul edilir.
●2-8°C'de saklanabilir.
●Üretimi diğerlerine göre daha zor ve yavaştır.
●Türkiye'de yapılan faz III çalışmasının ara değerlendirme sonuçlarına göre aşının etkinliği %91,25 olarak tespit edilmiştir.
●Sinovac aşısı bu sınıfa girmektedir.
2.Viral Vektör (Adenovirüs) Aşıları
●Grip benzeri hastalık yapan bir virüsün (adenovirüs) genetik müdahale sonrası Koronavirüs proteini ile desteklenerek insanda bağışıklık oluşturması amaçlanır.
●Bu aşılar; Zika, Chikungunya gibi viral hastalıklara karşı uzun bir süredir faz III aşamasındaydı.
●Aşıların içindeki mikroorganizmalar canlı olmakla birlikte, güçsüzleştirildiklerinden dolayı insanlarda hastalık yapamazlar.
●Avantajı 2-8°C arasında, yani rutin olarak kullanılan aşı dolaplarında saklanabilmeleridir.
●Yeni aşı geliştirme teknolojilerindendir.
●Sputnik-V ve Oxford/AstraZeneca aşıları (AZA-1222) bu sınıfa girmektedir.
3.Mesajcı RNA (mRNA) Aşıları
●mRNA, vücudumuzda doğal olarak üretilen protein sentezinde rol alır.
●Laboratuvarda yapay olarak üretilen mRNA'lar tıpkı kendi mRNA'larımız gibi çalışarak virüse karşı bizi uyarmayı amaçlamaktadır.
●Bu moleküller daha sonra kendi moleküllerimiz gibi yıkılarak vücuttan atılırlar.
●Bu aşılar 25 yıldır kanser dâhil pek çok hastalığın tedavisine yönelik olarak kişiye özel immunoterapi yöntemleriyle çalışılan teknolojiye benzer şekilde üretilen aşılardır.
●Bu aşıların en büyük dezavantajı Biontech/Pfizer aşısının (BNT-162b2) -70°C'de, Moderna aşısının (mRNA-1273) -20°C'de saklanabiliyor olmasıdır.
●Biontech/Pfizer, Moderna aşıları bu sınıfa girmektedir.
* Ülkemizde halen 16 aşıya ilişkin çalışma yürütülmektedir.
Bugüne kadar COVID-19 aşılarına yönelik gerek yürütülen klinik çalışmalarda gerekse mevcut aşı uygulamalarında ciddi yan etkilere rastlanmamıştır. Aşılama sonrasında görülen yan etkiler sıklıkla hafiftir.
Bunlar; yorgunluk, baş ağrısı, ateş, titreme, kas/eklem ağrısı, kusma, ishal, aşı uygulanan bölgede ağrı, kızarıklık, şişlik gibi hafif yan etkilerdir. Ancak nadir de olsa alerjik reaksiyonların olabileceği göz ardı edilmeden aşı uygulamasından sonra bir rahatsızlık hissedilmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması ve hekime yakın zamanda aşı olunduğu bilgisinin iletilmesi unutulmamalıdır.
Aşı sonrasında sık olarak karşılaşılabilecek durumlar ve bu hafif durumlara yönelik destekleyici yaklaşımlar şunlardır:
• Aşı uygulanan bölgede ağrı/şişlik/kızarıklık
Aşı uygulanan kolunuza yüksekte olacak şekilde pozisyon veriniz. Soğuk uygulama yapınız. (Örnek: Soğuk suyla ıslatılmış bir havlunun aşı yapılan bölgeye uygulanması vb. Bu sırada cilde doğrudan buz temas ettirilmesinden kaçınılmalıdır.)
Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
• Yorgunluk
İstirahat ediniz, yeterli sıvı aldığınızdan emin olunuz.
• Hafif ateş, titreme
İstirahat ediniz, yeterli sıvı aldığınızdan emin olunuz, parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.
• Baş ağrısı
Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.
• Kas/eklem ağrısı
İstirahat ediniz, yeterli sıvı aldığınızdan emin olunuz, parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.
• Kusma, ishal
Bol sıvı takviyesi yapabilirsiniz, beslenmenizi ishal diyetine uygun olarak düzenleyebilirsiniz. Ağızdan sıvı ve gıda alınamayacak kadar kusma olması durumunda sıvı kaybı olabileceğinden sağlık kuruluşuna başvurunuz.
COVID-19 aşısı uygulamasından sonra bunların dışında aşıyla ilişkili olabileceği düşünülen bir rahatsızlık hissedilmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Doç. Dr. Ümit Savaşçı, "Şimdiye kadar uyguladığımız aşı sonuçlarına baktığımızda Sinovac aşısında kişiler koronavirüse yakalansa bile hafif atlattıklarını tespit ettik ve hastaneye yatma oranlarını yüzde 100 oranında azalttı. Bizim için önemli olan, kişinin bu hastalığı hafif geçirmesi veya hiç geçirmemesi" dedi.
Doç. Dr. Savaşçı, kişiler hangi aşıyı bulursa onu olmaları gerektiğini belirterek "Çünkü aşıların gerçekten koruyuculuğu ve hastaneye yatış oranlarını ciddi oranda azaltması söz konusu. İkinci olay, eğer kişi bağışıklık istemini baskılayacak ilaç kullanıyorsa, kemoterapi alıyordur, kanser tedavisi görüyordur veya daha önceden ağır bir nörolojik hastalık geçirmişse bu durumda inaktif aşı biraz daha güvenilir gibi duruyor. İlk tercihi inaktif aşı olan Sinovac aşısı olsun, Biontech aşısı ikinci tercihi olsun. Ama genç, sağlıklı hiçbir hastalığı yoksa, kronik hastalığı var; ama bu saydığım hastalıklar değilse o zaman Biontech aşısının koruyuculuk oranı Sinovac aşısına göre yüzde 10 daha fazla. Ama koruyuculuk oranı Biontech aşısının daha yüksek, miktar olarak düşük olduğu için ulaşılabilirliği sıkıntı olabilir. Koruyuculuk oranlarımız genel olarak yüksek. Ben de Biontech aşısı gönüllüsüydüm, aylardır takiplerine devam ediyoruz, bir yan etki görülmedi. Bu aşılar bütün testleri yapılarak halkımıza uygulandığı için gönül rahatlığı ile hangi aşıyı yaptırmak istiyorlarsa onu yaptırabilirler" diye konuştu.
