150 (767) yılında doğdu. Ashaptan Abdurrahman b. Avf'ın soyundandır. Tahsilini ehl-i hadîs ekolünün merkezi olan Medine'de yaptı. Hocaları arasında Mâlik b. Enes, İbrâhim b. Sa'd, Muhammed b. İbrâhim b. Dînâr, Abdülazîz ed-Derâverdî, Sâlih b. Kudâme gibi dönemin önde gelen âlimleri bulunmaktadır. Ahmed b. Hanbel, Şâfiî, Ebû Kudâme es-Serahsî gibi önemli şahsiyetler de akranları arasındadır. Çok sayıda talebe yetiştirmiştir. Kendisinden sonra özellikle hadis sahasında adları duyulan birçok âlim ya derslerine devam etmek veya rivayette bulunmak suretiyle Ebû Mus'ab'dan faydalanmıştır. Buhârî, Müslim, Ebû Zür'a er-Râzî, Ebû Hâtim er-Râzî, Tirmizî, İbn Mâce, Bakī b. Mahled el-Endelüsî, Muhammed b. Muâfâ es-Saydâvî bunlar arasında sayılabilir. Hadis alanında sadûk* ve sika* olduğu hususunda kaynaklar genellikle görüş birliği içindedir. İbn Ebû Hayseme, babasının kendisine Medine'de Ebû Mus'ab dışındakilerden hadis yazmasını tenbih ettiğini söylemekteyse de bu muhtemelen onun hadiste güvenilir bir kişi olmamasından dolayı değil, kadılık yapması ve hadislerin yanı sıra kendi görüşüyle hükmetmesi sebebiyledir (Kādî İyâz, I, 512). Öte yandan J. Schacht bizzat bu rivayeti şüpheyle karşılamakta, gerekçe olarak da İbn Ebû Hayseme'nin Ebû Mus'ab'dan rivayette bulunmasını göstermektedir. Esasen Buhârî, Müslim, İbn Mâce ve Tirmizî gibi muhaddislerin kendisinden rivayette bulunması, Ebû Mus'ab'ın güvenilir bir kimse olduğunu ve hadis ilminde önemli bir mevkiye sahip bulunduğunu ortaya koymaktadır. İmâm Mâlik'in talebesi ve onun mezhebine mensup olmakla birlikte kıyasa meyli hocasından fazladır.
Ebû Mus'ab ilmî faaliyetlerinin yanı sıra idarî ve kazâî görevlerde de bulunmuştur. Kûfe kadılığı yapmış, daha sonra Medine şurtası, ardından da kadısı olarak görevlendirilmiştir. Halife Me'mûn döneminde görevde bulunmakla birlikte halifenin görüşüne aykırı olarak Kur'an'ın mahlûk olmadığını söylemekten çekinmemiştir. Bunun dışında dönemin siyaset ve mezhep tartışmalarına girmemiş, bu sebeple kadılığında verdiği hükümler her türlü tartışmadan uzak olmuştur.
242 Ramazanında (Ocak 857) vefat eden Ebû Mus'ab'ın 240 (855) ve 241 (856) yıllarında öldüğü de rivayet edilmektedir.
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi