İbnü’s-semh

Kültürlü bir ailenin çocuğu olarak Kurtuba'da (Cordoba) doğdu. Öğrencisi Ebû Mervân Süleyman b. Muhammed en-Nâşî, onun güneş yılı hesabıyla elli altı yıl yaşadığını ve 18 Receb 426'da (29 Mayıs 1035) vefat ettiğini söylediğine göre (Sâid el-Endelüsî, s. 170) 368 (979) yılında doğmuş olması gerekir. Küçük yaştan itibaren aklî ilimlere merak duyan İbnü's-Semh, döneminde Endülüs'ün en meşhur matematikçisi olan Mesleme b. Ahmed el-Mecrîtî'den matematik ve astronomi okudu; ayrıca tıp alanında da bilgi sahibiydi. V. (XI.) yüzyılın başlarında Hakem el-Muntasır döneminde çıkan siyasî karışıklıklar sebebiyle Kurtuba'dan ayrılarak Gırnata'ya (Granada) yerleşti ve huzurlu bir hayattan sonra burada öldü.

Eserleri. 1. el-ʿAmel bi'l-usṭurlâb. Mercé Villadrich Grau tarafından incelenip İspanyolca'ya tercüme edilmiştir (Barcelona 1986). 2. el-Kâfî fi'l-ḥisâbi'l-hevâʾî (Risâle kâfiye fi'l-ḥisâbi'l-hevâʾî). On bölümden meydana gelen eser zihinden hesap yapma usulleri üzerine yazılmıştır (Sezgin, V, 356). 3. Kitâbü S̱imâri'l-ʿaded. Sayı sistemlerinin pratik hayatta sağladığı yararları konu alan eser Kitâbü'l-Muʿâmelât adıyla da anılır (a.g.e., V, 356). 4. Zîc ʿalâ meẕhebi's-Sindhind. Sindhind (Siddhânta) yöntemiyle düzenlenen astronomi tablolarını konu edinen eser iki bölümden oluşmaktadır; ilk bölümü cetvellere, ikinci bölümü ise bunların izahına ayrılmıştır. İbnü'z-Zerkāle'nin el-ʿAmel bi'ṣ-ṣaḥîfe adlı çalışmasının 64 ve 65. bablarının bu kitaptan alındığı sanılmaktadır (EI2 [İng.], III, 928). 5. Kitâbü't-Taʿrîf bi-ṣûreti ṣanʿati'l-usṭurlâb. 6. Kitâb fi'l-hendese. 7. Kitâbü Ṭabîʿati'l-ʿaded. 8. Kitâbü'l-Medḫal ile'l-hendese. Öklid'in Elementler'inin tefsiri mahiyetindedir. Bunlardan başka yıldızların zenit noktalarının hesaplanmasına dair bir kitabın 416 (1025) yılında Eski İspanyolca'ya yapılan bir tercümesi bulunmakta ve bunun aslının İbnü's-Semh'e ait olduğu kabul edilmektedir (Sezgin, VI, 249).

Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi

BİZE ULAŞIN
SON DAKİKA