İslam medeniyetinin Orta Asya'daki en önemli merkezlerinden olan Afganistan'ın Herat kenti sayısız tarihi ve kültürel mirasa ev sahipliği yapıyor.
Coğrafi konumu, iklimi ve sahip olduğu kültürel zenginlikleri nedeniyle tarih boyunca 'Horasan'ın İncisi' olarak anılan tarihi kent, bugün Afganistan'ın ticaret, kültür ve turizm kenti olarak öne çıkıyor.
Asya'nın kalbi diye anılan Afganistan'ın batısında, ülkenin Orta Asya ve İran'a açılan kapısı konumunda olan Herat, ticari ve ekonomik canlılık nedeniyle ülkenin diğer kentlerine oranla kalkınmış ve daha gelişmiş.Tarih boyunca sayısız işgal ve istilalara maruz kalan Herat, 8. yüzyılda Müslümanların kente gelmesiyle İslamlaşmaya başlamış, Orta Asya'da Semerkant ve Buhara'dan sonra üçüncü bilim ve kültür merkezi haline gelmiş.
Tarihi yapıları, camileri, medreseleriyle tarihin tüm izlerini taşıyan Herat'ta birçoğu bozulmadan günümüze kadar ulaşmış cami, medrese, kervansaray, han ve türbe bulunuyor. Kent bu özelliği ile İslam medeniyet tarihinde önemli konuma sahip olduğunu her an hissettiriyor.
İslam tarihine sayısız bilim insanı
Tarihte sayısız bilim, siyaset, din ve sanat adamı yetiştiren Herat'ta İslam medeniyetinin ünlü isimlerinden Hüseyin Baykara, Ali Şir Nevai, Molla Cami, Fahreddin Razi, Abdullah Ensari, Mirveys Sadık ve Kraliçe Goharşad'ın türbeleri bulunuyor. Orta Asya'daki stratejik konumu nedeniyle sık sık işgallere maruz kalan kentte çok sayıda millet, kültür ve uygarlığın izleri günümüze kadar gelmiş.
Kent müzesinde bulunan kalıntılara ve tarihi kaynaklara göre Herat, Romalılar, Sasaniler, Gazneliler, Moğollar, Harzemşahlar, Selçuklular, Timurlar ve Safeviler gibi büyük imparatorlukların hakimiyeti altında kalmış.Afgan birliğinin sağlanmasında ve bugünkü Afganistan'ın oluşmasında büyük rol oynayan Ahmed Şah Durani'nin 1860 yılında Herat'ı ülkenin bir parçası haline getirmesi de kavga ve çatışmaların önüne geçememiş, şehir 19. yüzyıl boyunca İngilizler, İranlılar ve Afganlar arasında birçok savaşa sahne olmuş.
Önce 1979'da Sovyet işgalini, daha sonra 1995 yılında Taliban militanlarının istilasını yaşayan tarihi kent, 2001 yılında da Afganistan'ı işgal eden Amerikan askerlerinin şehre girişine şahitlik etmiş.1,5 milyon nüfusun yaşadığı kentin yüzde 80'i Fars ve Tacik, yüzde 10'u Peştunlar ve diğer yüzde 10'u ise Özbek, Türkmen ve Hazara gibi Türk topluluklarından oluşuyor.
Orta Asya Türk mimarisinin izlerinin hakim olduğu kentte Türk mimari ve sanatını yansıtan çok sayıda cami ve türbeye rastlamak mümkün. Bunların en meşhurları Selçuklular tarafından yaptırılan Cuma Camisi.Ayrıca şehirde Kazirgah ve Kalga camileri ile Kraliçe Goharşad, Molla Cami, Sahabeden Mirveys Sadık türbeleri ve Ali Şir Nevai ile Hüseyin Baykara'nın yaptırdığı devlet binaları klasik Orta Asya Türk mimarisinin özelliklerini taşıyor.Şehirde, Büyük İskender tarafından inşa edilen, Cengiz Han'ın orduları tarafından yerle bir edildikten sonra Timur tarafından yeniden yaptırılan İskender Kalesi bulunuyor.
