Türkçe kelime hacmi bakımından son derece zengin bir dildir. Bu zenginliğin kaynağı; Eski Türkçe'den günümüze gelen kelimelere ek olarak hem doğu hem de batı dillerinden çok sayıda kelimenin dilimize yerleşmesidir. Bu zenginlik dolayısıyla kelimelerin kökeni ve anlamı her daim araştırma konusu oluyor. Bu kapsamda bilmukabele ne demek sorusu da yanıt arıyor. Bilmukabele kelimesinin anlamı nedir, kökeni ne, ne için kullanılır gibi sorular yanıt arıyor. İşte bu kelime hakkında merak edilen tüm detaylar.
BİLMUKABELE KÖKENİ NE?
Arapça kökenli olan bu kelime, orijinal dilinde "bi'l-muqabalat" şeklinde vücut bulur. İle anlamında bir edat olan olan "bi-" ile karşı gelme, karşılık anlamındaki "mukabele" sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur.
BİLMUKABELE NE DEMEK?
"Bilmukabele" kelimesi "karşılık olarak" anlamına gelmektedir. Bir övgü ya da teşekkür karşılığında söylenen bu söz, alçakgönüllülük ve kibarlık maksadıyla kullanılır. Örneğin bir iltifat karşısında söylendiğinde bilmukabele denilirse aynı sözün, sözü söyleyen için de geçerli olduğu ifade edilir. Aynı şekilde iyi dilekte bulunan birine bilmukabele denildiğinde de bu iyiliğin onun için de istendiği anlaşılır.
BİLMUKABİL NE DEMEK?
Bilmukabele kelimesi dilde değişime uğrayarak bu yanlış kullanımı kazanmıştır. Kelimenin doğrusu bilmukâbele şeklindedir. Bilmukabele kelimesi bi(ile edatı) + el (harfi tarif) + mukabele şeklinde kurulmuş bir kelimedir. Bi- hecesi Arapça'da olumsuz ön eki olan bi- ile karıştırılmamalıdır. Harfi tarif olarak adlandırılan el hecesinde zaman zaman ünlü düşmesi yaşanır. Bu kelime de ünlü düşmesinin yaşandığı sözcüklerden biridir ve -e- sesinin düşmesiyle birlikte bilmukabele sözcüğü oluşur.
BİLMUKABELE NE İÇİN KULLANILIR?
Bu sözcük, bir övgü ya da temenninin sahibine aynen iade edilmesi için kullanılan, kibarlık maksatlı bir kelimedir. Ancak günümüzde bu maksadından sapmış, hakaret nitelikli durumlarda da karşılık olarak bu kelime kullanılır hale gelmiştir. Bu kullanımın dil açısından kusur yoktur zira bu kelime "karşılık olarak" anlamı taşır ve hangi cümleye karşılık söylenirse o cümleyi sahibine iade eder. Ancak estetik açıdan yakışık almamaktadır çünkü bu kelime nezaket amaçlı üretilmiş bir kullanımdır.
BİLMUKABELE CÜMLE İÇİNDE KULLANIMI
Dilerim bu zorlu maratonda hedeflerinizi bir bir tutturursunuz.
Bilmukabele efendim. (Dilerim siz de hedeflerinizi gerçekleştirirsiniz anlamında)
İyi bayramlar dilerim.
Bilmukabele. (Ben de iyi bayramlar dilerim)
Çok yaşa.
Bilmukabele. (Hep beraber anlamında)
Uzun süredir görüşmüyorduk, özlemişiz sizi
Bilmukabele efendim. (Ben de sizi özledim anlamında)
Yanımdayken de rahatlıkla söyleyebilirim ki sizi çok başarılı buluyorum.
Teşekkür ederim efendim, bilmukabele. (Yani teşekkür ederim, ben de sizi çok başarılı buluyorum)
