İthalat 100, milli gelir 300, cari açık 14 milyar $ civarında çıkarsa şaşırmayın
Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin ağustos ayı verileri ihracatın artış hızında belli bir düşüşe işaret ediyor. Bu düşüşün ne olduğunu eylül ve ekim ayı rakamları ortaya çıktıktan sonra göreceğiz. Tek bir ayla ihracatın ivme kaybetmeye başladığını söylemek zor. Belli oranda ihracat azalması bu ayın tatil ayı olmasından kaynaklanabilir. Konumuz bu değil. Yılı nasıl bitiririz? Konumuz ihracat ve ithalatın geçen yılın ve yılın yedi ayındaki ivmesini sürdürürse sene sonunda ne olabileceği. Bunun için bitişikteki tabloya bakmak gerekiyor. En son açıklanan veriler temmuz ayına ait. Yılın yedi ayında ihracat 34.4 milyar dolara, ithalat 53.8 milyar dolara çıkmış. Dış ticaret açığı da 30.3 milyar dolara yükselmiş. 2003 yılının yedi ayında aynı rakamlar 25.9 ve 37.1 milyar dolardı. Hem 2003 hem de 2002'nin yedi aylık döneminde ihracatın yüzde 55'i, ithalatın yüzde 53.5'i gerçekleşmiş. Son beş aylık döneme ihracatın yüzde 45'i, ithalatın yüzde 46.5'i kalıyor. Aynı gerçekleşmelerin bu yıl da olacağı varsayılarak yaptığımız hesaplama bizi ithalatta 100.6 milyar dolara, ihracatta 62.8 milyar dolara götürüyor. Hükümetin en son revize ettiği ihracat rakamları da, ithalat rakamları da aşılacak gibi görünüyor. Zaten temmuz ayı itibariyle son bir yıllık ihracat 55.7 milyar dolara, ithalat 86.0 milyar dolara çıktı. Geçen yılki ithalat ve ihracat eğilimi devam ederse yıl sonunda 62.7 milyar dolarlık ihracata karşılık 100.6 milyar dolarlık ithalat olacak. Dış ticaret açığı da 37.8 milyar dolara çıkabilecek. Turizmin desteği Dış ticaret açığındaki bu patlamayı artan turizm gelirleri bir ölçüde törpüleyecek. Yılın ilk yedi aylık döneminde yüzde 37'lik artışın geri kalan dönemde devam etmesi halinde bu yıl turizm gelirleri 4 milyar dolar daha fazla olacak. Geçen yılki 13.7 milyar dolarlık dış ticaret açığının yarattığı 6.6 milyar dolarlık cari açık üzerinden gidildiğinde bu yılki 37.8 milyar dolarlık dış ticaret açığından 18.2 milyar dolarlık cari işlemler açığı doğabilir. Ancak turizm gelirlerindeki 4 milyar dolarlık artış bu açığı 14 milyar dolara indirebilir. 300 milyar $'lık GSMH 14 milyar dolarlık cari açık miktar olarak elbette tüm zamanların en büyük rakamı. Ama milli gelirin yüzdesi olarak 2000 yılının altında kalabilir. Çünkü, 1.450 bin liralık ortalama dolar kuru ve yüzde 10 büyüme ile Türkiye'nin bu yıl 300 milyar dolar GSMH'ya ulaşması mümkün. 14 milyar dolarlık cari açığın 300 milyar dolarlık milli gelire oranı yüzde 4.6'ya geliyor ve 2000 yılının yüzde 4.9'luk rakamının altında kalıyor. Ama ekonomi yönetiminin belirttiği gibi, açık yüzde 4'ler civarında değil, yüzde 5'ler civarında olabilecek. Sorunla birlikte yaşamak Cari açığın kısa sürede çözümü zor. Aslında var ama maliyeti çok yüksek. Maliyeti daha düşük önlemler alınsa bile, bu yıla bir faydası pek olmayacak gibi. Veriler de, dış ticaret açığının ve cari açığın devam edeceğini gösteriyor. Biz bu sorunla bir süre yaşamayı göze almalıyız. Bu nedenle ekonomi yönetimindekilerin ve hükümetin ip üstünde cambaz rolünü çok iyi oynaması, beklentileri çok iyi yönetmesi gerekiyor. Sonuç: "Bastığı yere dikkat etmeyen, uçuruma yuvarlanır" Lloyd Morgan
