İşte bürokratik oligarşi

Başbakan Erdoğan, iktidara geldiği günden beri her fırsatta bürokrasiden yakınıyor. Aynı yakınmayı yıllardır iş aleminden de duyuyoruz. Bu konuda bir de devlet dairesine işi düşen sade vatandaşı dinlerseniz oturup ağlarsınız. Üstelik herkes de haklı...
Bürokrasiden şikayet edenlerin bir bölümünün izlenimi, bürokratların icraatları yaparken işe 'nasıl yapmayayım' noktasından başladığı yönünde. Yapılacak iş mevzuata uygun olmasına rağmen bürokrat risk almak istemediği için engel çıkarıyor. Bir başka şikayet konusu ise, bazı bürokratların bilgi ve birikiminin yetersiz olması.
Bilgi ve birikim, bürokrasi için çok önemlidir. Ancak, her hükümet döneminde tayin ve terfilerde bazen 'liyakat'a önem verilmeden atamalar yapılır. Bu tür atamalar sonucu bürokrasi bazen kilitlenme noktasına gelir. Çünkü işi bilmeyen bürokrat alt kademeye teslim olur, oradan da hiçbir iş çıkmaz. Mevzuata hakimiyeti olmadığı için imza atmaz veya yanlış iş yapar. Bu da devletle işi olanları bıktırır.
Bugün size basit, fakat çarpıcı bir uygulamayı aktarmak istiyorum.
Milli havayolumuz Türk Hava Yolları'nın (THY) Satış Müdürlüğü makamına kadar gelebilen birinin, altında imzası olan ilginç bir yazıyı paylaşmak istiyorum. Söz konusu yazı 22.12.2004 tarihinde THY'nin bir acentasına hitaben yazılmış. Yazı aynen şöyle: " Acentanızın, (A) bankasından vermiş olduğu teminat mektupları tutarının 105 milyar TL olduğu görülmektedir. Yeni bir yasa ile 50 milyar TL'nin üstündeki tutarın devlet güvencesinde olmaması nedeniyle büyük ölçekli bir bankadan 50 milyar TL'yi aşmayacak şekilde yeni teminat mektupları getirmeniz hususunu önemle rica ederim." Yazının altında Satış Müdür Vekili olarak M.K.'nın imzası var.
Yazıda sözü edilen 50 milyarlık güvence, bankalardaki mevduat içindir. Oysa, sözü edilen teminat mektubu mevduat değil, bir çeşit kredidir. Yani teminat mektubunun miktarı ile ilgili herhangi bir güvence limiti söz konusu değildir. Adı geçen banka, söz konusu THY acentasına kredi açmış ve 105 milyar teminat mektubu vermiştir. Bunun güvence ile yakından uzaktan ilgisi yoktur. Yazıda geçen ikinci yanlışlık ise, 'yeni çıkan yasa'dan bahsedilmesidir. Oysa 50 milyarlık mevduata getirilen güvence için yeni bir yasa çıkarılmamış, yürürlükte olan bir yasada bulunan yetki ile, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) 5 Temmuz 2004'te yürürlüğe koyduğu bir karardır.
Halen TMSF'nin, mevduatına 50 milyara kadar güvence verdiği banka sayısı yanlış hatırlamıyorsam 34'tür. THY Satış Müdürü her banka için 50 milyar güvence kabul ettiğine göre acenta, THY'ye 2 trilyon teminat vermesi gerekseydi ne yapacaktı?
Çünkü 34 banka var, her birinden 50 milyar teminat mektubu alsa 1 trilyon 700 milyar eder. Geri kalan 300 milyar için 6 banka daha lazım. 6 banka daha Türkiye'de olmadığına göre, herhalde THY geri kalan teminat mektubu için git yurtdışındaki bankalardan 300 milyar teminat mektubu getir diyecekti.
Bu bürokratik işlem basit, fakat üzerinde durulması gereken bir konudur.
Demek ki, THY'de Satış Müdürü olan bu arkadaşımızın mevzuattan hiç haberi yok. Oysa asli görevi mevzuatı takip etmek olan biri bırakınız mevzuatı takip etmeyi, günlük gazeteleri okumuş olsaydı 50 milyarlık güvencenin krediler için değil, mevduat için olduğunu bilecekti. Mevzuatı ve hatta gazeteleri okuma alışkanlığı edinmeyen adı geçen kişi, eminim ki pembe dizileri takip etmeyi hiç ihmal etmiyordur. Hatta milli kaynana Semra Hanım'ın sıkı takipçisidir. İşin ilginç yanı, o bürokratın, mevzuat bilgisindeki eksiklikten ötürü bir mağduriyeti olmuyor. Bu uygulamadan mağdur olan ise, hiç suçu olmayan THY'nin acentası ve teminat mektubu değiştirilmesi talep edilen banka olacak. İşin yoksa, git bu bürokratik işlemin yanlışlığını o bürokrata anlat.
Fakat o bürokrat da haklıdır. Niçin kafasını yorsun, her gün mevzuatı takip etsin. Bu güne kadar yaptığı yanlışlıktan veya yapması gerektiği halde yapmadığı işten ötürü hesap sorulan bürokrat var mı?
Sorun, bürokrasinin işleyişindeki eğitim yetersizliği ve sorumluluk anlayışından kaynaklanıyor. Bürokrasiden şikayet eden herkes haklı olmasına haklı da, iş yapmayan veya yanlış yaptığı işten dolayı vatandaşa kan kusturan bürokrattan hesap sormayan siyasilerin hiç mi suçu yok?