Kaçak çay tadımızı kaçırdı fabrikaların yarısı kapandı
Yüksek maliyet ve kaçak çay miktarının ikiye katlanması küçük üreticileri vurdu. 360 fabrikanın yarısının kapandığını söyleyen üreticiler, "Hükümet Çaykur'u destekliyor, bize üvey evlat muamelesi yapıyor" diyor.
Son yıllarda peşpeşe özel girişimcilerin yatırım yaptığı çay sektöründe, yüksek maliyet ve kaçak çay krizi yaşanıyor. Her yıl 215 bin ton çay üretilen Türkiye'de, özellikle küçük üreticiler ardarda kapılarına kilit vuruyor. Son 10 yılda, özel sektörde faaliyet gösteren yaklaşık 360 tane çay fabrikasının yarısı kapandı. Çay Sanayicisi İşadamları Derneği (ÇAYSİAD) Başkanı Rahmi Üstün, son dönemde pazara giren Sabancı, Ülker gibi büyük oyuncuların bu sıkıntılardan fazla etkilenmediğini, kapanan fabrikaların çoğunlukla yerel üreticiler olduğunu söylerken, temel sıkıntının kaçak çayın önüne geçilememesi olduğunu belirtti. Üstün, 2005 yılında Türkiye'ye giren kaçak çay miktarının önceki yıla göre
2 katına çıkarak 30 bin tona ulaştığını söyledi.
MALİYET 3 KATI Kaçak çay girişini tetikleyen etkenlerin başında maliyet geliyor. Türkiye'de bir kilogram çayın maliyeti yaklaşık 2.5-3 dolar iken, Hindistan, Seylan gibi ülkelerde bu rakam 1 dolar seviyesinde. Bu maliyetler fiyata yansıyınca da, Türk tüketicileri çaya 5 ila 6 YTL (3.5 ila 4.5 dolar) ödüyor. Oysa, bu rakamın dünya ortalaması 1.5 ila 2.5 dolar arasında değişiyor. Bu tablonun tüketiciyi kaçak çaya yönelttiğine işaret eden Rahmi Üstün,"Hükümet Çaykur'u muhatap alıyor, ona destek veriyor, onun borçlarını siliyor. Bize üvey evlat muamelesi yapıyor. Halbuki sektördeki
üretimin yarısı özel sektörden geliyor. Bu gidişle, tarladaki vatandaş 2 yıla kadar işsiz kalacak. Zaten çoğu firma zamanında ödeme yapamamaya başladı. Hatta bir kısmı hiçbir şey ödeyemeden battı gitti" diye konuştu. Öte yandan, sektörün büyük üreticilerinden Doğuş Çay'ın Pazarlama Müdürü Nilay Öz ise fabrika kapattıklarına ilişkin haberleri yalanlayarak, "Bizim böyle bir sıkıntımız yok. Fabrika kapatmadık, kapatmayı da düşünmüyoruz" dedi. Kaçak çayın kendilerini fazla etkilemediğini dile getiren Öz, şöyle konuştu: "Stok fazlamız var, ama bu planlananın dışında bir gelişme değil. Biz bu fazlayı, bu seneki harmanımızda kullanmak üzere ayırdık."
