|
Girdap
ABD'de iki hafta sonra yapılacak Kongre seçimlerinin sonucuna bağlı olarak Türkiye ve bölge açısından hayati önemde gelişmeler gündeme gelebilir. ABD'yi her şeye muktedir görerek hala Büyük Ortadoğu Projesi çerçevesinde Türkiye'nin başına gelecekleri tartışanlar bile yakında bir gerçeği anlayacak. Irak savaşının simgelediği yeni muhafazakarların emperyal projesi battı.
Bu proje ABD açısından fiyaskoyla sonuçlandı. ABD sadece yanlış bir iş yapmakla kalmadı, uygulamadaki sınırsız hatalarının da sonucunda öncelikle kendi gücünü yok yere tüketti. Dünyadaki ağırlığı azaldı, başka güçlerin tek başlarına veya ittifaklar içinde tekerine çomak sokmalarını kolaylaştırdı.
Başlattığı savaş ABD'nin en ciddi bölgesel hasmı İran'ı güçlendirdi, İsrail'i zayıflattı, cihadcıları yüreklendirdi, terörizmin topraklarını gübreledi, teröristlerin önünü açtı. Buna bir de nükleer silahların yaygınlaşmasının bundan böyle eski sistem içinde kolaylıkla engellenemeyeceğini eklemek lazım.
Bölgede hala etkisi sürecek olmasına ve onsuz hareket etmenin zorluğuna rağmen, Ortadoğu'daki gelişmeleri tek başına belirleyecek gücü de kalmadı. Ancak Irak savaşı aynı zamanda Ortadoğu'da devrimvari köklü değişikliklere yol açtı. Bölgede bugüne dek geçerliliğini koruyan tüm siyasi dengeler de altüst oldu. Sünni Arapların mutlak hakimiyeti sona erdi, Şiilerin ve Kürtlerin statüsü değişti. İranArap karşıtlığı devletler düzeyinde SünniŞii karşıtlığıyla çakışmaya başladı. Bu yeni dinamiğin tüm sonuçlarının ortaya çıkması daha uzun zaman gerektirecektir. Şimdiden söylenebilecek şey yerleşik bölge dengelerinin ve rejimlerin çok sarsılacağı, hatta bazı rejimlerin gidici olduğudur. ABD ise Irak'ta kan kaybediyor, parasızlıktan hasar görmüş tanklarını onaramıyor, askere alacak gönüllü bulamıyor. Hepsinden önemlisi halkta savaşa verilen destek hızla azalıyor.
Yeni bir siyaset
Amerikan siyasi sistemi bu yükü uzun süre taşıyamaz. Kongre seçimlerinde Demokratların çoğunluğu ele geçirmeleri halinde Irak'tan çıkış süreci başlayabilir. Başkanlığını eski Dışişleri Bakanı James Baker'in yaptığı Irak Çalışma Grubu'nun hazırladığı bir rapor seçimlerden sonra açıklanacak. Şimdilik sızan bilgilere göre rapor Irak'tan hemen çekilmekle, aynen yola devam etmek seçenekleri dışında bir siyaset izlenmesini öneriyor. Bu da herhalde ancak planlı bir çekilme olabilir.
Raporun İran ve Suriye ile konuşarak bu iki ülkenin istikrara katkıda bulunmasını isteyeceği de sanılıyor. Zamanında savaşı destekleyenlerden bazıları Irak'ın toprak bütünlüğü muhafaza edilse bile üçe ayrılmasını savunuyorlar. Bu bağlamda ABD'nin bir Irak'ın komşuları toplantısı düzenlemesi gerektiğini söyleyenler de var.
Tüm bunların Türkiye'yi çok yakından ilgilendirdiğine kuşku yok. Ankara'nın kendi inisiyatifi olan komşular toplantısını yeniden canlandırmaya çalışması yararlı olur. ABD'ye yalnızca PKK gündemiyle yaklaşmamak Irak'ın geleceği konusundaki tartışmaların dışında kalmayacak bir hamle de gerekir. Ortaya çıkacak yeni Irak'ın koşullarına uygun siyaset üretmek, güneydeki Kürt federasyonuyla daha iyi bir diyalog kurmak önem kazanacaktır.
ABD'nin aniden Irak'tan çıkması iç savaşı besler. Bu da Irak'ın komşularını içine çekecek bir girdap yaratır. Türkiye'nin menfaati bunu engellemektedir. Irak'ın geleceğini İran ve Suriye'nin belirlemesine seyirci kalmak da Türkiye'nin çıkarına değildir. Tüm bu nedenlerle Türkiye'nin ABD ile Irak konusunu PKK dışında da ele alıp ciddiyetle tartışması, yurt dışında kamuoyu oluşturması önem kazanıyor.
|
