  |
|
Ödemeler dengesi, dış gelişmeye de bağlı
Ödemeler dengesinin gerçekleşen 2004 yılı verileri geçen hafta sonu açıklandı. Dış ticaret işlemlerinde 23.9 milyar dolarlık ithalat ve ihracat farkı ile milli gelirin % 5'ini aşan cari işlemler açığı geçen yıla damgasını vurdu. Bunlar bilinen ve beklenen gelişmelerdi.
Şimdi, 2005 yılına bakmamız gerekiyor . Zira ödemeler dengesi, dış alem ile ilgili işlemleri akım bazında yansıtır. Aylık olarak açıklanır. Yıl sonunda kapatılır. Yeni yıl ile birlikte hesaplamalar sıfırdan başlar, geçmiş yılların aynı ayları ile karşılaştırılarak gelişmeler izlenir.
Ödemeler dengesinin 2004 yılına ait verileri bize şunları anlatıyor:
1. Küreselleşmenin önemli bir göstergesi mal ve hizmet ithalat ve ihracat toplamının milli gelire oranı geçen yıl % 64 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran Türkiye'nin dışarı açık bir ülke konumunda bulunduğunu ve bu olgunun da giderek artmakta olduğunu bize göstermektedir .
2. Türkiye'nin dış dünyaya mal ve hizmet satışları, hem ülkeler bazında hem de ürün çeşitleri açısından geniş bir yelpazeyi içermektedir. Bunun sağlıklı ve esnekliği yüksek bir yapı olduğu kuşkusuzdur.
3. Türkiye dış ticaret açığı veren bir ülkedir. İhracatın ithalatı karşılama oranı, kriz yılları hariç, % 65'dir. (2004 gerçekleşmesi % 64'tür)
4. Son 50 yılda, anormalliklerin olmadığı zamanlarda milli gelire oranı % 1'i aşmayan cari işlemler açığı, 2000 yılından bu yana %5 oranını test etmektedir. Yüzde beş oranı uluslararası çevrelerde "kritik eşik" olarak adlandırılır. Bu oranın aşılması "piyasaları sinirlendirir"
5. Cari işlemler açığının finansmanı hâlâ, çoğunluğu kısa vadeli olmak üzere dış krediler, Hazine'nin borçlanmaları ve yabancılara hisse senedi satımları ile finanse edilmektedir. Doğrudan yabancı sermaye girişi yıllardır minimumda kalmaktadır.
Bu genel çizgilerin bu yıl da devamı beklenmektedir . Ancak risk alanı, cari işlemler açığının finansmanına odaklanmaktadır. Büyümenin normalleşmesi nedeniyle geçen yıldan daha düşük düzeyde gerçekleşmesi beklenen cari işlemler açığının finansmanı bu yılda da sağlanırsa sorun çıkmaz...
Ancak, bu finansmanı sağlayanların bekleyişlerinde olumsuzlukların olmaması şarttır. Bunlar " sinirlenirse", mevcut kur rejiminin yapısı düşünüldüğünde, sıkıntılarla karşılaşırız.
Sorun çıkmaması büyük ölçüde bekleyişleri yönetecek olan Hükümetin elindeyse de, dış ekonomik ve politik gelişmeleri denklemden dışlamamak gerçekçi bir yaklaşımdır. Özellikle bulunduğumuz coğrafyanın nelere gebe olduğunu tahmin etmek zordur.
2005 yılında cari işlemler açığının finansmanını, açığın kendisinden daha büyük bir hassasiyetle ve yakından izlememiz gerekir.
|
