Borsa dışarıyla yatıp kalkıyor bononun ipi şimdilik içeride

Yılın ilk haftasının ardından 9 günlük tatil sonrasına hem borsa hem bono tarafı müthiş iyimserlikle başladı.
Borsa dünkü düşüşü dikkate almazsak yılbaşından bu yana geçen 7 iş gününde yüzde 11.4 prim yaptı. Dolar bazlı İMKB-100 Endeksi 17 Ocak'ta birinci seansta 3.32 cent'e kadar yükseldi. Dün ise dış piyasalardaki bozulmalardan dolayı paldır küldür düştü. Dış piyasalardaki iyileşmelerin etkisinde yükselen borsa yine dışarının etkisiyle düşüşe geçti.
Borsada yabancıların payı da geçen yıl sonunda yüzde 66.4 iken 15 Ocak tarihi itibariyle yüzde 67.8'e yükseldi. Takasın 2 gün gecikmeyle yapılmasından dolayı elimizdeki son rakamlar 6 Ocak verilerini yansıtıyor. Kısa sürede yabancıların payındaki bu artış şaşırtıcı ve çok hızlı. Stopajın yeni yılda başlaması nedeniyle bazı işlemlerin yurtdışına kurumsal yatırımcı şemsiyesiyle taşınması bu hızlı artışta rol oynamış olabilir. Çifte vergiyi önleyen anlaşmaların yürürlükte olduğu ülkelerde kurulacak fonlarla yüzde 15'lik stopajdan korunmanın yolları bulunmuş olabilir. Bu da bazı işlemleri yurtdışına kaydırabilir.
Ancak bu etki bile İMKB'nin dışarıyla yatıp dışarıyla kalktığı gerçeğini değiştirmiyor. Hisse senedi piyasası tamamen küresel piyasaların yörüngesinde hareket ediyor.

Bonoda yerli hakimiyeti
Bono tarafında da, yeni yıldan itibaren yüzde 15'lik stopajın getirilmesinden dolayı, bunun faiz oranları üzerinde belli bir etkisi olacağı bekleniyordu. Normalde yüzde 14'lük faizin yüzde 15'i kadar yani 2.1 düzeyinde bir vergi yükü geliyordu. Ancak beklendiği gibi olmadı. Hazine'nin düzenlediği ihalelere rekor düzeyde teklifler geldi. 3 ihalesine 35.5 milyar YTL (26.6 milyar dolar) teklif gelirken Hazine satışı 8.9 milyar YTL'de (6.7 milyar dolar) kesti. Bu rekor teklifler sayesinde bir önceki ihalelere göre oluşan faizler stopaja rağmen 13.8 düzeyinden yüzde 13.5'e indi.
Bono tarafında yaşanan bu olumlu gelişmelerin arkasındaki ana nedenin yabancı olduğunu söylemek zor. Çünkü bu piyasayla hisse senedi piyasası arasındaki temel farklılıklardan birisi, borsaya yabancıların hakim olmasına rağmen, bonoda yerlilerin ağırlığının bulunması.

Rekor talebin nedeni
O zaman bu rekor tekliflerin nedeni ne? Piyasada bu kadar likidite var mı?

* Likidite artışı olduğu kesin. Hem bayram hem de yıl dönümü olmasından dolayı. Hazine'nin Merkez Bankası'nda döviz ve lira olarak tuttuğu mevduat 15 Aralık'ta 19.2 milyar YTL iken 9 Ocak bayram arifesi gününde 8 milyar YTL'ye inmiş. Hazine üç haftada piyasaya 11.2 milyar YTL çıkarmış. Merkez Bankası'nın piyasadan satın aldığı para ise 15 Aralık'ta 6 milyardan 9 Ocak'ta 11.4 milyara çıkmış. Yani ekstra likidite artışının yarısı piyasada kalmış. Bu da Hazine ihalelerine neden bu kadar talep geldiğinin göstergelerinden biri.

* Bir diğer neden ihalelerdeki talebin bir miktarının fiktif olabileceği ihtimali. Nitekim ihale sonrası ikinci el piyasada çok güçlü alımların olmayışı bunun işaretini veriyor. İhaleden alamayanların bir bölümünün ikinci el piyasada alıcı olması beklenirdi. Böyle bir durumla karşılaşmadık.

* Hazine'nin yayımladığı 2006 Finansman Programı'na göre 23.3 milyar dolarlık bir kaynağın piyasaya bırakılacak ve borç çevirme oranının yüzde 89.4'den yüzde 77.1'e inecek olması da, bankaları ve alıcıları elini çabuk tutmaya itebilir. Faizler daha fazla düşmeden ve para bolluğunu da değerlendirmek amacıyla bankalar ihalelere yoğun talep göstermiş olabilir.

* Yürürlüğe yeni giren yüzde 15'lik stopajdan dolayı banka ve şirketler kesimi için değişen bir şey yok. Üstelik devlet iç borçlanma senetlerinin yüzde 60'tan biraz fazlasını elinde bulunduran bankalar ve şirketler kesimi, bunun vergisini kurum kazancı üzerinden ödüyor. Kurumlar Vergisi oranı da 2006 yılında 10 puan indirilerek yüzde 20'ye düşürüldü. Bu aynı zamanda kurumların ve bankaların Hazine kağıtlarından elde edecekleri kazançların vergisinin 10 puan düşürülmesi anlamına geliyor. Dolayısıyla yeni vergi düzeni kurumları daha iştahlı bir şekilde bono almaya teşvik ediyor.
Dünya piyasalarında bozulma devam ederse, bu elbette öncelikle İMKB'yi etkiler. Ama içeriden yönlendirilmesine karşılık, devlet iç borçlanma senedi piyasası da, dışarıdan esen bu rüzgâra kayıtsız kalamaz.

Sonuç
"Karşılaşacağınız en güzel yaşantı, bilinmeyendir" Albert Einstein