Başını kaybetse bile yeniden çıkartıyor: İşte bilim insanlarını şaşırtan solucan!
Bilim insanları şaşkın: Küçücük bir yassı solucan, başını kaybettiğinde bile yeniden bir kafa ve tüm vücudunu oluşturabiliyor! Parçalara ayırsanız bile, geriye kalan en küçük parça bile kendini yeniden inşa edebiliyor. İnsanların hayal bile edemeyeceği bu inanılmaz yenilenme gücünün sırrı, vücudundaki devasa miktarda kök hücrelerde gizli. Peki, bu “Wolverine solucan” sayesinde bir gün insanlar da kaybettikleri uzuvlarını yeniden çıkarabilecek mi?
Dünyada pek çok hayvan, bacaklarını kaybetmedikleri sürece uzuvlarını kaybedip yürüyebiliyor ve panik yapmıyor, çünkü kaybettiklerini yeniden çıkaracaklarını biliyorlar. Ancak, başını kaybettikten sonra bunu yapabilen canlılar oldukça nadir.
Tatlı su planaryası Schmidtea mediterranea, bu yeteneğe sahip ender canlılardan biri. Bu yassı omurgasız, baş, bağırsak, kuyruk veya vücudun herhangi bir bölümünü yeniden oluşturabiliyor. Eğer parçalanırsa, vücudunun küçük bir parçası bile hayatta kaldıysa kendini tamamen yeniden inşa edebiliyor. Bilim insanları ona "solucanların Wolverine'i" diyor.
Planaryanın bu inanılmaz yenilenme yeteneğinin sırrı, vücudunun yaklaşık %15'ini oluşturan kök hücrelerinde saklı. İnsanlardaki kök hücreler kemik iliğinde sınırlı sayıda bulunurken, planaryada bu hücreler bol miktarda ve serbest çalışabiliyor.
Stowers Enstitüsü'nden biyolog Frederick Mann Jr. liderliğindeki araştırma ekibi, kök hücrelerin nasıl hatasız biçimde yenilenmeyi yönettiğini inceledi. İlginç bulgulardan biri, kök hücrelerin çevresindeki "hekatonoblast" adlı çok kollu büyük hücrelerin sürece hiç dahil olmamasıydı. Ayrıca bağırsak hücrelerinin, kök hücrelerle doğrudan temas kurmadan yenilenmeyi koordine ettiği görüldü.
Araştırmacılar, bu mekanizmayı anlayarak bir gün insan kök hücrelerinin de doku ve uzuvları kanser riski olmadan yenileyebilmesini hedefliyor. Planaryalar bunu başarabiliyorsa, belki insanlarda da bilim yardımıyla mümkün olabilir.