Bilim dünyası şaşkın: DNA artık sadece kod değil, hareket eden bir sistem
Bilim insanları, insan genomunu anlamada devrim niteliğinde bir adım atarak genomu zaman ve mekân içinde dört boyutlu olarak haritalamayı başardı. Yaklaşık 20 yıl önce tamamlanan İnsan Genomu Projesi, genetik kodun dizilimini ortaya koymuştu. Ancak yeni 4D Nükleom Projesi, bu kodun hücre içinde nasıl katlandığını, döngüler oluşturduğunu ve zamanla nasıl değiştiğini gözler önüne seriyor.
Northwestern Üniversitesi'nden Prof. Dr. Feng Yue'ye göre genomun üç boyutlu yapısını ve zaman içindeki yeniden organizasyonunu anlamak, hücrelerin nasıl çalıştığını kavramak açısından kritik öneme sahip. Çünkü genom doğrusal bir yapıdan ibaret değil; katlanıyor, genler birbiriyle etkileşime giriyor ve bu etkileşimler hangi genlerin aktif olacağını belirliyor. Bu süreçler, hücre kimliğinden hastalık gelişimine kadar pek çok alanda belirleyici rol oynuyor.
Araştırmacılar, insan embriyonik kök hücreleri ve bağ dokusu oluşumunda görevli fibroblast hücrelerini inceleyerek, tek hücre düzeyinde yüksek çözünürlüklü 3D genom modelleri oluşturdu. Bu modeller sayesinde her hücre tipi için 140 binden fazla genetik "döngü" etkileşimi tanımlandı.
Bilim insanları, bu çalışmanın özellikle kanser gibi genetik temelli hastalıkların daha iyi anlaşılmasına, yeni tanı yöntemleri ve hedefe yönelik tedavilerin geliştirilmesine zemin hazırlayacağını belirtiyor. Araştırma, Nature dergisinde yayımlandı.