Uydular dünyayı zehirliyor mu? Bilim insanlarından şok eden yeni öneri
Her yıl ömrünü tamamlayan binlerce uydu Dünya’ya geri girerken atmosferde yanıyor ve arkalarında ozon tabakasına zarar veren kimyasal izler bırakıyor. Bugüne kadar uygulanan “yok olacak şekilde tasarım” (design for demise) yaklaşımı, uyduların yeniden girişte parçalanarak uzay çöpü riskini azaltmasını amaçlıyor. Ancak uydu sayısındaki hızlı artış, bu yöntemin çevresel maliyetlerini de görünür kıldı.
ArianeGroup'un iştiraki olan Avrupalı şirket MaiaSpace'ten araştırmacılar Antoinette Ott ve Christophe Bonnal, bu anlayışı tersine çevirmeyi öneriyor. Yeni yaklaşıma göre "yok olmama için tasarım" (design for non-demise), uyduların atmosfere girerken tamamen yanmasını önleyerek ozon tabakasına verilen zararı azaltabilir.
Sorunun merkezinde, yeniden giriş sırasında ortaya çıkan alüminyum oksit nanoparçacıkları yer alıyor. 2024 tarihli bir çalışmaya göre, yaklaşık 250 kilogramlık tipik bir uydu, yanma sırasında 30 kilograma yakın alüminyum oksit üretebiliyor. Bu parçacıklar, ozonu parçalayan kimyasal reaksiyonları hızlandırıyor ve son altı yılda atmosferdeki zararlı oksit miktarının sekiz kat artmasına katkı sağlıyor.
Araştırmacılar, kontrollü yeniden girişle uyduların okyanusa yönlendirilebileceğini savunuyor. Ancak bu yöntem daha ağır, pahalı ve itki sistemleri olan uydular gerektirebilir. Çalışma, kısa vadeli enkaz riski ile uzun vadeli çevresel zarar arasında zorlu bir denge kurulması gerektiğini vurguluyor.