Borsanın ve halka arzların kırılma noktasına geldik

2001 krizi ile ekonomide yeniden yapılanmanın gecikmeyle de olsa sermaye piyasasındaki uzantılarının işaretlerini almaya başlamıştık. AB'ye uyum çerçevesinde de ele alınan Sermaye Piyasası Kanunu'nda değişikliğe gidilecek. Küçük hissedarların haklarının korunması, kurumsal yönetimin hayata geçirilmesi, şirketlerin temettü dağıtım oranının yükseltilmesi, karmaşık bir vergi sistemi yerine basit bir işlem vergisi önerisi, yeniden yapılanmanın parçaları. Bunlar olumlu gelişmeler.
Ancak gelişen iki olay son zamanlarda sermaye piyasasını olumsuz etkiliyor. Bunlardan biri Çukurova Grubu ile ilgili, diğeri de halka arzların borsa performansının piyasanın altına düşmesi.
Bunların ikisi de şirketlerin halka açılmasıyla, sermaye piyasasından kaynak sağlamalarıyla ilgili gelişmeler. Dolayısıyla önümüzdeki yıllarda reel sektörün yeniden yapılanmasında, rekabet gücünü artırmasında, ölçek olarak büyüyüp AB pazarına uyum sağlamasında ve yerli sermaye olarak ayakta kalmasında önemli rol oynayacaklar.

Çukurova olayı
Sorunun özünü, küçük hissedarların şirket hakkında bilgilendirmemesi oluşturuyor. Bilgi sermaye piyasasının temeli. Bankacılığı ise ayrı bir otorite denetliyor ve düzenliyor. Çukurova olayında SPK'nın BDDK'ya ve TSMF'ye 60'ın üzerinde yazı yazdığını, Yapı Kredi hakkında bilgi sorduğunu ama sonuç alamadığını öğreniyoruz.
Konuya bir süre önce "Borsada devrim" başlıklı yazılarda çözüm önermiştik: Bankaların sermaye piyasası mevzuatına tabi olmaları, buna razı gelmiyorlarsa borsa işlemlerinin durdurulması veya gözaltı gibi bir pazara konulması. Bu durumda piyasa kol kesmiş olacak, belli bir zararı göze alacak, ama sorun da bankaların ve BDDK'nın sorunu haline gelecek. Belki o zaman çözüme razı olurlar.

Halka arzlar
Halka arz edilen hisse senetlerinin borsa performansının düşüklüğü ikinci sorunu oluşturuyor. Bu yıl halka arzedilen 12 şirketten 7'sinin fiyatı düşmüş. Halka arzın toplam tutarı 470 milyon dolardan 408 milyar dolara inmiş, yatırımcılar 62 milyon dolar kaybetmiş. Halka arzların ortalama kaybı yüzde 13'ü bulmuş. Halbuki borsa yükselmiş.
Halka arzlarda nereye doğru gideceğimizi belirlemede yeni bir kavşak noktasına doğru geliyoruz. Türkiye'de çok bilinen, uluslararası bir marka Coca Cola İçecek halka açılıyor. Bu halka arz, 2001 krizi sonrasının en büyük halka arzı. Şirketin sahibi grup da borsada yatırımcı dostu bir grup olarak tanınıyor. Bakalım bu hissenin borsa performansı nasıl olacak? Çünkü Coca Cola'nın 11- 12 Kasım gibi borsada işlem görmeye başlamasının ardından özelleştirme çerçevesinde 17-18 Kasım gibi THY'nin halka arzı gelecek. Bu iş biraz da zincirleme gider. Yani Coca Cola, daha sonraki halka arzların nasıl gideceğinin de belirleyicisi olacak.

Lig mücadelesi
Hem bankaların kamuoyunu bilgilendirmede sermaye piyasasına tabi olmaları sağlanamaz, hem de halka arzların borsa performansı düzelmezse, yatırımcı güveni hep eksik kalacak.
Bu da ekonomideki olumlu gelişmeleri kalıcı olarak endekse yansıtamayacağı için, Türkiye ve Türk ekonomisi sınıf atlarken, borsa ikinci ligden düşmeme mücadelesi vermeye devam edecek.

Sonuç
"Yaşamı kazanmak zorundayız, ölüm zaten herkese mahsustur"
M. Maeterlinck