PUİS'in Onursal Başkanı ve Aytemiz Şirketler Grubu Başkanı İsmail Aytemiz, 2005'te akaryakıt istasyonlarının konumlarına göre fiyat indirerek çetin bir rekabete girmeye hazırlandığını söyledi. İsmail Aytemiz'e göre bu iş en çok tüketicinin işine yarayacak.
Sendika zirvede ben de zirvedeyim. Buna rağmen koltuğu artık bırakmam gerektiğini düşündüm..." İsmail Aytemiz, 2002 yılında Petrol İşverenler Sendikası'nda (PUİS) 13 yıl oturduğu koltuğu bırakarak istifa ettiğinde, kendisi hakkında yazdığım yazıya yukarıdaki cümleyle başlamıştım. Aytemiz ismi o gün de bugün de PUİS'le özdeşleşmiş durumda ve aslında o günlerde, sendika üyesi hiç kimse gitmesini istememişti. Başkanlarının sektör için verdiği mücadeleyi beğeniyor ve uzun bir süredir başkanlık yapmasına rağmen, bu göreve yine Aytemiz'in devam etmesini istiyorlardı. Ama Aytemiz farklı düşünüyordu: "Seçilme şansım yüzde 1 milyon kez bıraktım. Başka sivil toplum örgütlerine ve siyaset adamlarına örnek olsun. Bir kurumu yükseğe çıkarıyorsun, hem kazanımları hem de yönetimi paylaşıyorsun. Biliyorsunuz başarı sağladıkça koltuğa yapışır insan. Ama ben dedim ki başkasına da şans verelim, gelsin, benden daha da ileri götürsün ve sendikayı yönetsin." Türkiye'deki hemen hemen bütün akaryakıt istasyonlarının sahiplerinin üye olduğu PİUS'in şu anda onursal başkanlığını yürüten İsmail Aytemiz, bu hafta Misafir Odası'nın konuğu. 1960 yılında heykeltıraş olmak için memleketi Kars'tan İstanbul'a gelen ve şimdiki adıyla Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nin heykel bölümüne giren Aytemiz'in öyküsü ilginç. Sanatçı olmak isterken, kendini petrol sektörünün içinde bulan Aytemiz, iş hayatına girişini şöyle anlattı: "Bir gün hocam, 'köy okullarına Atatürk büstü yap' dedi. Çünkü o zamanlar Atatürk'ün resmini bulmak zordu. Bir model yaptırdım ve ekibimle birlikte piyasaya çıktım. 3 yıl süresince tüm Türkiye'yi dolaştım ve 53 ilin 450 ilçesinde iş yaptım. Okullar için alçıdan Atatürk heykelleri yapıyordum. Parasızlıktan büst işine girmiştim ama sonra iş hayatı tatlı geldi, okulu tümden bıraktım. Yani altı kardeşten üniversite eğitimini tamamlayamayan bir tek benim. Ailede bir örneğim yani. Aksaray'da bir büst atölyem vardı. Sonra sinema ve çay bahçesi işletmeye başladım. Sonra bu işlere gazyağı satışını ekledim. Özetlersem, petrol sektörüne girişim, 1963 yılında gazyağı satarak oldu..."
* Neyse ki siz heykeltıraş olamasınız bile kardeşlerinizden biri bu düşü gerçekleştirmiş... Çok mutluyum o yüzden, kardeşim gerçekten çok iyi bir heykeltıraş da oldu. Benim hayalimi gerçekleştirdi. En azından birimiz güzel sanatlardan mezun olduk! Güzel sanatları, güzel yazı yazmayı, fotoğraf çekmeyi çok seviyorum. 3-4 tane makinem var. Hepsini alıp, otomobilime koyuyorum bazen, gidip fotoğraflar çekiyorum. Sinemayı, tiyatroyu çok seviyorum. Bir olayı güzel fotoğraflamayı çok seviyorum. Kars'ta bir güzel sanatlar okulu yaptırdım en son. Şimdi bir de ona yurt eklendi. Güzel sanatlar eğitimi alanlara destek olmaktan çok mutlu oluyorum.
* Aytemiz Şirketler Grubu, 500 büyük sanayi şirketi içinde kaçıncı sarada? Akaryakıt şirketimiz, 500 büyükte, 49'uncu sırada. Ama biz özellikle vergide hep ön sıralardayız.
* Sektörde pazar payınıza bakıyorum ve büyüklük sıralamasında 7'inci sırada olduğunuzu görüyorum. Ama galiba vergide çok daha önlerdesiniz... Biz yedinciyiz. Birinci sırada yüzde 30 pazar payıyla Petrol Ofisi. İkinci sırada Shell var. Opet, BP, Total, Türk Petrol ve sonra biz geliyoruz. Ama vergide birinciyiz. Dikkatinizi çekerim.
BURAYA PARAŞÜTLE GELMEDİK
* Türkiye'de şu anda kaç tane Aytemiz benzin istasyonu var? 450 noktada benzin istasyonumuz var. 2005 yılında yeni yatırımlar planlıyoruz. Büyük şehirlerin merkezinde büyük yatırım yaparak benzin istasyonları açmak istiyoruz. Tabii iyi bir yerde bir benzin istasyonu yatırımı en az 1 milyon 200 bin dolara mal oluyor. O nedenle hepsi bir anda olamıyor.
* Aytemiz Grubu olarak önünüze koyduğunuz hedef nedir? Biz bulunduğumuz noktaya paraşütle gelmedik. Tepeden inmedik. Büyümek istiyoruz ama birden değil. Dişimiz, tırnağımızla buraya geldik. Gazyağı satarak başladık, sonra fuel oil satışı yaptık. Sonra petrol geldi. İstasyonlar geldi, dağıtım şirketi kurduk. Petrol sektöründeki birikimimiz 42 yılda oluştu. Vergimizi veriyoruz. Bundan da övünç duyuyoruz. Bankalar da bunu bildiği için, onlar nezdinde sonsuz bir kredi limitimiz var. Kriz sırasında aldığımız 14 milyon doları 28 milyon dolar olarak iade ettik. Özkaynağımız olmasaydı edemezdik, iflas ederdik. yani hep ayağımızı yorganımıza göre uzattık. Aslında hep öz kaynaklarıyla büyümeyi hedefleyen bir grubuz. Bildiğimiz işlerde daha da büyümek istiyoruz yani. Hedefimiz mevcut yüzde 5'ten önümüzdeki bir kaç yılda yüzde 10'luk bir pazar payına çıkmak petrol sektöründe. Bunun içinde yatırım yapıyoruz.
* Petrol sektörünü 2005 yılında neler bekliyor? Önce bir tespit yapıp, öyle 2005'e geçmek istiyorum. Türkiye'de 70 milyon insan petrol kullanıyor ve petrolün yüzde 85'i ithal ediliyor. Bu yıl 30 milyon ton petrol tüketeceğiz ama tabii gönül isterdi ki 60 milyon ton petrol tüketelim. Çünkü petrol tüketiminin bir ülkenin gelişmişliğiyle doğrudan ilgisi var. Son yıllarda petrolde büyük bir devrim oldu. Petrol piyasası yasası çıktı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu ortaya çıktı. Şimdi petrol kayıt altındaydı, bu kez kayıt kontrol altına da alınmış oldu. Önemli, çünkü devletin hazinesinin yüzde 25'i petrol sektöründen toplanan vergilerle doluyor. Dünyaya bakınca ise, en pahalı petrolü biz tüketiyoruz. Nedir bu? 1 dolar 30 cent civarında. Milli gelir kişi başı 3 bin dolar seviyesinde. Oysa Fransa, İtalya ya da Almanya'ya bakacak olursak, petrolün fiyatı 1 doların altında olduğunu görüyoruz. İngiltere'de 1 dolar 10 cent. Ama oralarda kişi başı milli gelir, 20-30 bin dolar. Onlar bir doları verebilir ama kişi başı milli geliri 3 bin dolar olan bir ülkenin insanı o parayı veremez. Bunun nedeni, petroldeki mevcut fiyatın 3'te ikisinin vergiden oluşmuş olmasıdır.
SİYASİLER KARIŞAMAYACAK
1954'teki petrol yasasıyla, şimdiye kadar petrol piyasası yönetildi. Ama şimdi yeni çıkan yasayla düzenlemeler geliyor ve en önemli maddesi de bize göre, artık hükümetin alımı ya da satımı kontrol etmemesi. Onu bırakıyor. Sadece kontrolü yapıyor. Petrol sektörü, kendi içinde kendi sistemini kuracak 2005'te. Çok önemli bu. Tükeciyi koruyor, rekabeti getirecek. Birinci sınıf ürünü, üçüncü sınıf fiyata alabilecek.
* Yani 2005'in ilk günü, benzin istasyonları arasında benzine uygulanan fiyat farklı olabilecek öyle mi? Ocak 1 itibariyle evet.
* Fiyatların birden çok düşmesi beklenebilir mi? İlk gün birden olamaz tabii. Herkes hesabını, kitabını yapıyor ama bu zaman içinde petrol fiyatları değişkenlik kazanacak. ABD'ye bakıyorsunuz, fiyat 1 dolar 10 cent. Bir başka istasyona gidiyorsunuz, 1 dolar 25 cent. Yani o istasyon, konumuna göre çok kalabalık değilse fiyatı indirir ki müşteri gelsin ve sürümden kazansın. 2005'te hem rekabet hem de kalite gelecek sektöre. Sonra Enerji Bakanlığı ya da Petrol İşleri Genel Müdürlüğü değil, tamamen EPDK bu sektörle ilgilenecek, yasaları, teşvikleri getirecek.
* Yani petrol sektörü siyasilerin etkisinden kurtulacak, öyle mi? Evet 2005'te artık siyasiler bu sektöre karışamayacak. Özelleşiyor yani... Siyasiler, fiyatın pahalı ya da ucuz diye üstümüze gelemeyecek.
* Siz ayrıca Çin korkusu da yaşamıyorsunuz sektör olarak. 2005'te yine bir büyüme bekliyor musunuz?. Petrol sektörünü, bir Çin, bir Avrupa, bir ABD ya da Rus pazarı etkilemiyor. Satışı aşağı yukarı gerilemeyen, aksine her yıl yüzde 3 ile 7 arasında büyüyen neredeyse tek sektör. Toplu taşıma, gemi, nakliye yürüyecek, uçak uçacak, tren gidecek. Dış etkenlerden etkilenmiyor yani. Sadece ham petrol fiyatlarının iniş, çıkışı etkilyor. Örneğin ham petrol varili 52 dolara çıktı. Mamül malın da fiyatı artıyor. Hükümet, iki defa yüzde 5'lik zamlar yaptı. Oysa zamlar yapılırken, petrol fiyatları inmeye başlamıştı. Çünkü orada hükümetin bir beklentisi var. Hükümet diyor ki, ben petrol sektöründen 2 milyar dolar vergi almam lazım diyor, bunu almak için de ayarlamalar yapıyor. skadak@sabah.com.tr
