  |
|
Koalisyonlar asansör boşluğuna düşmek gibi
Türkiye ekonomisinde başlangıçtan beri istikrar içinde geçen büyüme yıllarını, dibe vurma ve yukarıya çıkış yılları izliyor. Bu zikzaklı dalgalanmanın sırrı ise aynı: Ülkedeki siyasal istikrarın varlığı ya da yokluğu....
Sevgili Erol Katırcıoğlu hoca ve arkadaşları, iç ve dış siyasal gelişmelerin, çevremizdeki savaşların ve ekonomik krizlerin ekonomiyi nasıl palamarını koparmış bir gemiye döndürdüğünü daha iyi göstermek için GSMH büyüme hızı grafiğinde 1984'ten günümüze bir tablo çizmeyi tercih ettiler. Bizde ise bu tablo Fransa'nın Camargue bölgesinde yaşayan vahşi atları anımsattı: Uçsuz bucaksız arazide ufuk çizgisine doğru koşan, sonra gel-git hareketlerinin etkisiyle o hızla geri dönen rüzgar kanatlı atlıları. Bu grafikte ekonominin belli gel-gitleri arasındaki müthiş şokları izlerken ürpermemek elbette mümkün değil. Ancak biz yine de Özal'la başlayıp Erdoğan'a kadar gelen bu zincirin daha önceki halkalarını, yani Demirel, Ecevit ve ara rejimlerin performansını merak edenlere yanıt verebilmek için 1965-1983 arasının GSMH büyüme hızı rakamlarını da hatırlatıyoruz:
1965: 3.1, 1966: 12.0, 1967: 4.2, 1968: 6.7, 1969: 4.3, 1970: 4.4, 1971: 7.0, 1972: 9.2, 1973: 4.9, 1974: 3.3, 1975: 6.1, 1976: 9.0, 1977: 3.0, 1978: 1.2, 1979: -0.5, 1980: -2.8, 1981: 4.8, 1982: 3.1, 1983: 4.2...
REKOR BÜYÜME
Farkettiğiniz gibi, grafikte yer almayan o yıllarda Türkiye Cumhuriyeti tarihinin büyüme rekoru gizli: 1966'da yüzde 12! Demirel'in tek parti iktidarının ikinci yılı. Ayrıca irdelediğimiz dönemin büyüme hızının eksiye düştüğü ilk yılları da orada: Türkiye'nin allak bullak olduğu 1979 ve 1980'de ekonomi küçüldü. O eksileri daha sonra Körfez Savaşı'nın patlak verdiği 1991-1992'de görecekti Türkiye ama bir hayli hafif olarak; eksi yüzde 1-1.5 arasında. Asıl çöküntü 1994'te eksi yüzde 6, 1999'da eksi yüzde 8 ve 2001'de eksi yüzde 10'la yaşanacaktı. Artı yüzde 10'luk zirveleri iki gruba ayırmak gerekiyor: İstikrar içinde büyüme yılları ve dibe vurduktan sonra yukarıya çıkış yılları. İkisinin de sırrı aynı: Siyasal istikrarın varlığı ya da yokluğu.
|
