İran'ın petro-euro hesabı tutar mı?

İki borsa. Biri New York'ta, NYMEX (New York Vadeli İşlemler Borsası).
Diğeri Londra'da, Londra Uluslararası Petrol Borsası.
Dünyada pekçok petrol borsası olmasına rağmen, petrol fiyatları bu iki borsada belirleniyor. Yıllardır bu borsalarla çalışan uluslararası finans çevreleri, tüm kontratları ve işlemleri dolarla yapıyor.
Ancak İran, geçen yıl bir açıklama yaptı ve dedi ki;
"2006 yılı mart ayında Tahran'da yeni bir petrol borsası açacağım."
Fiyatlandırma konusunda bilgi vermedi. Ama "Tahran Petrol Borsası'nın euro endeksli olabileceği" yorumlarıyla farklı bir tartışma başladı.
Uzun süredir ABD'nin tepkisini çeken İran, nükleer silah üretimiyle ilgili olarak Uluslararası Atom Enerji Kurumu'nun kararını beklerken, bizim aklımıza da şu soru takılıyor; "
Acaba İran, euro endeksli petrol borsasıyla başka bir cephede petro-euro savaşı mı başlatmak istiyor?"

Rusya izliyor
Bildiğimiz gibi İran, ihraç ettiği petrolün dörtte üçünü AB ülkelerine satıyor.
Burada önemli bir nokta var.
Hatırlatalım...
2003 yılında İran, çıkardığı bir yasayla Avrupa ve Asya'ya yapılan petrol ihracatında, ödemenin Euro üzerinden yapılmasını zorunlu hale getirdi. Bu uygulamaya sıcak bakan Rusya, niyetini çok kere gündeme getirdi ama dolarla çalışma sistemini değiştirmedi. Üstelik bu konu 3 yıl önce OPEC içinde de ciddi olarak tartışıldı.
Bilindiği gibi ulusal para birimleri Euro olan AB ülkeleri petrol almak için dolar satın alıyorlar. Dünya, günde ortalama 4 milyar doları ham petrole harcıyor. Finas devleri ve bankacılık sektörü aradaki farktan iyi para kazanıyor.
Petrol almak için ulusal parasını dolara çeviren ülkeler, ister istemez ABD'ye gizli vergi ödüyorlar.

Standart yok
Petrol piyasasında Euro'ya endeksli yani petroEuro odaklı çalışmak mümkün mü? Çok zor, çünkü henüz Euro'ya bağlı bir fiyatlandırma standartı yok. Dolar üzerinden işlem gören petrol, üç standartı baz alıyor.
Brent, petrol piyasasındaki gerçek alışverişi yansıtıyor . Türkiye'nin referansı da Brent. Batı Teksas'ta vadeli kontratlarla milyonlarca varil petrol işlem görüyor. Petrol fiyatlarıyla ilgili trend belirleniyor. Arap Körfezi fiyatı, çoğunlukla brent ticaretine bağlı oluşuyor. Çok ilgi görmüyor.
Kesin olan şu, mart ayında Tahran Petrol Borsası'nı açacak olan İran, bu borsayla çok fazla bir şey yapamayacak. Çünkü rezervlerin güçlü olmasıyla, üretim gücü birbirinden çok farklı.
İran, bunun çok iyi farkında.
Ama İran, Çin ve Hindistan'a ulaşmak için farklı bir kapı açıyor.
İşte tehlikeli oyun da buradan başlıyor.
Çünkü İran, Çin ve Hindistan'ın kuracağı rafineriler için yol yapıyor.
ABD buna nasıl kayıtsız kalır?