  |
|
Bundan 105 yıl önceki Ramazan tartışması
Ramazan denilince insanların aklına ibadet ve Ramazan'a mahsus eğlenceler gelir. Ancak 105 yıl önce Osmanlı kamuoyu Ramazan'ı bırakıp 20'nci yüzyılın ne zaman başladığını tartışmıştı.
 Eski Osmanlı Ramazanları denildiğinde genellikle akla direkler arası eğlenceleri, meddahlar, insanların Ramazan gecelerinde nasıl eğlendikleri, camilere mahyalar asılması gibi konular gelir. Fakat insanların ilgi alanı bunlarla sınırlı değildi. Mesela günümüzden 105 yıl önce, Ramazan ayında Osmanlı kamuoyunda 20. yüzyılın ne zaman başladığı tartışılıyordu. Türkiye'nin önde gelen Osmanlı tarihçilerinden Prof. Dr. Vahdettin Engin'in yaptığı bir araştırma 20. yüzyıl başlarında Osmanlı basınında ilginç bir tartışmanın yaşandığını ortaya çıkardı. 1900 yılı Ramazan'ı Ocak ayına denk gelmiş, bu dönemde başlayan bir tartışma, yine Ocak ayına denk gelen 1901 yılının Ramazan ayında da devam etmişti. Osmanlı kamuoyunu uzun süre meşgul eden bu tartışmanın konusu, 20. yüzyılın "1 Ocak 1900 tarihinden itibaren mi, yoksa 1 Ocak 1901 tarihinden itibaren mi" başladığıydı. Tartışmayı başlatan, İstanbul'da Fransızca yayınlanan Le Moniteur Oriental Gazetesi'nin 2 Ocak 1900 tarihli yazısı idi. Yazıda şöyle deniyordu:
"20'NCİ YÜZYIL 1900'DE Mİ YOKSA 1901'DE Mİ BAŞLAR"
"31 Aralık'ın gece yarısında 1899 yılı bitti ve 1900 yılı başladı. Bu durumda, şu anda 20. yüzyıl başladı mı yoksa hala 19. yüzyılda mıyız? Birçok kişiyi ilgilendirdiğini tahmin ettiğimiz bu soruyu şu şekilde cevaplandırabiliriz. 20. yüzyıl 1900 yılında değil 1901 yılında başlamaktadır. Fakat bazı kişiler 20. yüzyılın 1900 yılında başladığını iddia ediyorlar. Halbuki bu düşünce tamamen yanlıştır. Bilindiği gibi miladi takvimin ilk yılı 1 olarak kabul edilmiştir. Dolayısı ile miladi yıl 100'e gelindiğinde aslında tam olarak 99 yıl yaşanmış olunmaktadır. Bu durumda miladi yıl 100, birinci yüzyıla ait olmakta ve ikinci yüzyıl miladi 101 yılından itibaren başlamaktadır. Sonraki dönemlerde de aynı şey olmuş, yani miladi 201 yılından itibaren üçüncü yüzyıl, 301 yılından itibaren ise dördüncü yüzyıl başlamış ve o şekilde devam etmiştir. Bu tartışılmaz çıkış noktasından hareketle, sonu (00) ile biten her yılın başlayan değil, sona eren yüzyıla ait olduğu tespit edilebilir. Bu nedenle 20. yüzyıl 1900 yılında değil 1901 yılında başlayacaktır." Le Moniteur Oriental gazetesinin başlattığı tartışma 1901 Ocak ayında da devam etti. Tartışmaya Türkçe gazeteler de katılmakta gecikmediler. Meseleye sayfalarında yer veren Türkçe gazeteler de 20. yüzyılın 1901 yılından itibaren başlaması gerektiği kanaatinde birleşmişlerdi. Nitekim Sabah gazetesi 10 Ramazan 1318, yani 1 Ocak 1901 tarihli nüshasında bu konuyu gündemine almıştı:
DÖNEMİN SABAH GAZETESİ BU KONUYU GÜNDEME TAŞIDI
"1901 senesi ve dolayısıyla 20. asır bugün başlamış bulunuyor. Avrupa gazeteleri bu konuya bir hayli önem veriyorlar. Eski okuyucularımız hatırlayacaklardır. 20. asra, 1900 senesinde mi yoksa 1901 senesinde mi girileceği konusu matematik ve astronomi uzmanları arasında hayli tartışmaya sebep olmuştu. Bu konuları şimdi yeniden ortaya çıkarmaya gerek yoktur. Geçen yılın Ocak ayında, 20. yüzyılın başlayıp başlamadığı hakkında şüphe gösterenler olmuştu. Şimdi artık şüphe ve tereddüde gerek yoktur. Dün, yani 31 Aralık 1900 tarihinde 19. asrın sona erdiği ve bugün 1 Ocak 1901'de 20. asrın başlamış olduğu konusunda bütün medeniyet alemi fikir birliği içindedir." Sabah gazetesi sonraki günlerdeki nüshalarında da konuyu gündeminde tuttu.
BİZ DE 2000 YILINDA MİLENYUMU TARTIŞTIK
Aynı konuyu ele alan 10 Ocak 1901 tarihli Tercüman-ı Hakikat gazetesinin 20. yüzyılın ne zaman başladığı konusuna yaklaşımı ise şöyleydi: "Artık şüphe yok, Miladi 20. asır başladı. Geçen sene, "20. asır başladı" diyenlere hesap bilenler derhal itiraz etmişlerdi. Allah eksik etmesin, böyle konularda bilgiçlik taslayanlar hiç eksik olmaz. Bizim gibi ince hesaplara akıl erdiremeyenler de bunların söylediklerini boynu bükük kabul eder. Ne ise, geçen sene başlamamışsa, bu sene başladı. Fakat aksiliğe bakınız ki yeni yıl bir Salı günü ile başlıyor. Meraklı çok. Şimdi de "Acaba diğer asırlar hangi günde başlamıştı?" diye araştırmaya girişenler var". Bu tartışmalara biz de yabancı değiliz. Nitekim benzer tartışmalar 2000 yılında da yaşanmıştı.
|
