SMS: AY yaz boşluk bırak mesajını yaz 4122'ye gönder
Cari açığı yapısal hale getiren kurun seviyesi mi?
Merkez Bankası Başkanı DurmuşYılmaz, Yeditepe Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada "CariaçıkTürkiye'dedönemseldeğil,yapısalbirdurumadönüşmüştür" dedi. Bu ifadeyi kullanmanın iki nedeni olabilir. Biri şudur: Bu açık kalıcıdır, gelip geçici değildir. Çünkü ekonomideki yapı değiştirilmeden kontrol altına alınamaz. Bu da zaman alıcı, mikro bazda birçok reformu da içeren bir değişim programıdır.
Temeldayanak Bu söylemden çıkan başka bir sonuç da şu olabilir: Oluşan açıkla döviz kuru seviyesinin bir ilgisi yoktur. Kurun düştüğü bu düzeylerden dolayı Merkez Bankası olarak benim üzerime gelmeyin. Çünkü sorun artık yapısaldır. Kur konusunda yapılacak bir şey yoktur. Bitişikte cari açığın patlama yaptığı son dört yılın rakamları yer alıyor. Aynı dönemdedoğrudanyabancısermayenindegeçmişyıllarlakıyaskabuletmeyecekşekildeartmasıvecariaçığınyarıdanfazlasınınbuyollakarşılanmasıönemlibirgelişmeolarakgözeçarpıyor. Cari açığın bugüne kadar sürdürülmesindeki temel dayanak.
Yapısaldönüşüm Rakamların hemen yanında yer alan dolar ve Euro kurlarının yıllar itibariyle seyri liradaki değerlenmeyi ortaya koyuyor. Hatta liranın değerlenmesi 2001 sonrasından başlamış. Doğrudan sermaye girişi, portföy yatırımları girişi ve serbest dalgalı kur rejiminin etkisiyle döviz kuru düştükçe, ithalat cazip hale gelmiş. Şirketler rekabet güçlerini korumak ve ayakta kalmak için, hammadde ve ara malında ithalata ağırlık vermeye başlamış. Sonuçta da hammadde ve ara malı üreten bazı şirketler devre dışı kalmış. Üretimden çekilmiş. Yani döviz kuru üst üste dörtbeş yıl değer kaybedince, ithalat devreye girince, yerli üretim devre dışı kalınca, ithalat bağımlılığının artması yapısal bir duruma dönüşmüş.
Merkez'insorumluluğu Lira bir gün değer kaybettiğinde de tasfiye olan bu üretim gücü hemen bir gecede ortaya çıkmayacak. Dolayısıyla kurun düzeyi bugünkü üretimi giderek daha fazla ithalata bağımlı hale getirdi. Oluşancariaçıktakurunseviyesininnekadarpayıvarsa,MerkezBankası'nınaçıktakisorumluluğudaokadarsonucunavarılabilir. Cari açığın yapısal bir hale geldiği doğru, ama bu sonucu yaratan temel nedenlerin başında da kurun seviyesi geliyor.
Sonuç "Topalpostacıdahakikatigetirebilir"FransızAtasözü
