Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) aralık ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 1,25 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 14,60 olduğunu açıklamasının ardından TCMB'nin Aralık Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora göre, yıllık enflasyondaki artışın ana belirleyicisi temel mallar olurken, dayanıklı mal ve giyim gruplarındaki ayrışma sürdü. Dayanıklı mallarda birikimli döviz kuru etkileri, talep koşulları ve uluslararası metal fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak fiyat artışları alt kalemler genelinde güçlü seyretti. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimleri yükseldi. Bu dönemde petrol fiyatlarındaki artışla birlikte enerji enflasyonu yükselirken, hizmet enflasyonundaki artış görece sınırlı kaldı. Gıda grubunda yıllık enflasyon baz etkisiyle sınırlı ölçüde gerilese de temel girdi niteliğindeki tarımsal emtia fiyatlarındaki gelişmelerin de etkisiyle fiyatlar artış eğilimini sürdürdü.
Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,80 ve 1,05 puan artarak yüzde 14,52 ve yüzde 14,31 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, enerji ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,49, 0,16 ve 0,06 puan arttı, alkol-tütün-altın ve gıda gruplarının katkıları sırasıyla 0,13 ve 0,01 puan azaldı.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle 3 aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimlerinde artış izlendi. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal grubunda yataya yakın bir seyirle yüksek seviyesini korurken, hizmet grubunda kademeli artışını sürdürdü.
HABERLEŞME HİZMETLERİ FİYATLARINDA İNTERNET ÜCRETİ KAYNAKLI ARTIŞ KAYDEDİLDİ
Rapora göre, hizmet fiyatları aralık ayında yüzde 0,59 arttı, grup yıllık enflasyonu 0,24 puan yükselişle yüzde 11,66 oldu. Yıllık enflasyon lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerinde yataya yakın seyrederken, diğer alt gruplarda yükseldi.
Mevsimsellikten arındırılmış veriler, konaklama grubunda daha belirgin olmak üzere lokanta-otel grubu aylık artışında bir miktar yavaşlamaya işaret etti. Haberleşme hizmetleri fiyatlarında ise internet ücreti kaynaklı artış kaydedildi. Diğer hizmetler grubunda sağlık hizmetleri, sigorta ve avukatlık ücretlerindeki artışlar öne çıktı.
DAYANIKLI MAL YILLIK ENFLASYONU YÜZDE 30,40'A ULAŞTI
Temel mal enflasyonu aralıkta 1,92 puan artışla yüzde 17,24 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon, dayanıklı mal ve diğer temel mallarda yükselirken, giyim ve ayakkabı grubunda geriledi. Dayanıklı tüketim malları grubunda fiyat artışları alt kalemler geneline yayıldı (beyaz eşya, otomobil ve mobilya sırasıyla aylık yüzde 5,97, 3,95 ve 3,29), Türk lirasındaki değer kaybının gecikmeli yansımaları, hızlı kredi genişlemesine bağlı talep yönlü unsurlar ve uluslararası metal fiyatlarındaki artışlar bu görünümde belirleyici oldu. Böylelikle dayanıklı mal yıllık enflasyonu yüzde 30,40'a ulaştı.
Bu dönemde diğer temel mal enflasyonunda döviz kurunun gecikmeli etkilerine bağlı kademeli yükseliş devam etti. Diğer taraftan, giyim ve ayakkabı grubunda zayıf seyreden sektörel talep koşullarının etkisiyle fiyatlar bir önceki yıl seviyesinin altına (yıllık enflasyon yüzde eksi 0,57) geriledi.
GRUP ENFLASYONU ÜZERİNDE ELEKTRİK, DOĞAL GAZ VE İSTANBUL ŞEBEKE SUYU FİYAT AYARLAMALARININ ETKİSİ GÖRÜLECEK
Rapora göre, enerji fiyatları aralık ayında yüzde 1,47 arttı. Bu dönemde akaryakıt fiyatları uluslararası petrol fiyatlarını takiben yüzde 3,50 yükseldi, katı yakıtlar ve doğal gaz fiyatları ise sırasıyla yüzde 0,75 ve 0,68 arttı. Bu gelişmelerle enerji yıllık enflasyonu 1,36 puan artarak yüzde 5,64 olarak gerçekleşti.
Ocak ayında, grup enflasyonu üzerinde elektrik, doğal gaz ve İstanbul şebeke suyu fiyat ayarlamalarının etkisi görülecek. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda aralıkta yüzde 2,53 artış gözlenmesine rağmen grup yıllık enflasyonu baz etkisi kaynaklı olarak 0,47 puan azaldı ve yüzde 20,61 oldu.
Bu dönemde yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 0,68 puan azalışla yüzde 26,34'e, işlenmiş gıda grubunda ise 0,40 puan azalışla yüzde 15,52'ye geriledi. İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler, taze meyvede daha belirgin olmak üzere taze meyve sebze fiyatlarında artışa işaret etti. Diğer işlenmemiş gıdada, yumurta (yüzde 12,86), pirinç (yüzde 5,75), tavuk eti (yüzde 5,49) ve bakliyat (yüzde 2,62) kalemlerindeki hızlı fiyat artışlarının aralık ayında da devam ettiği ve yıllık enflasyonun oldukça yüksek düzeylerde seyrettiği gözlendi. Bu dönemde genele yayılan fiyat artışlarının gözlendiği işlenmiş gıdada aylık fiyat artışı yüzde 1,70 oldu.
Uluslararası buğday fiyatlarının da yansımasıyla ekmek ve tahıllar grubu yüzde 1,61 artarken, gerek döviz kurunun gecikmeli etkileri gerekse uluslararası fiyatlara bağlı olarak katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 5,09 yükseldi. Bu gelişmelerle taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu sınırlı bir düşüşle yüzde 18,06 oldu. Özetle, gıda yıllık enflasyonunda baz etkisi kaynaklı düşüşe karşın döviz kurunun gecikmeli etkileri ile uluslararası tarımsal emtia fiyatlarının seyri etkili olmaya devam etti.
ENERJİ FİYATLARINDAKİ ARTIŞTA PETROL ÜRÜNLERİ BELİRGİN ŞEKİLDE ÖNE ÇIKTI
Yurt içi üretici fiyatları geçen ay yüzde 2,36 yükseldi, yıllık enflasyon 2,04 puan artarak yüzde 25,15 oldu. Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta birikimli döviz kuru etkileri ve uluslararası emtia fiyatlarındaki yükseliş eğiliminin yanı sıra bazı sektörlerdeki arz kısıtları ve güçlü talep koşulları da rol oynadı. Bu dönemde, özellikle endüstriyel metal, petrol ve tarımsal emtia fiyatları belirgin bir artış kaydetti. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi bir miktar gerilemekle birlikte yüksek seviyesini korudu.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükseldi. Aylık bazda ara malları grubu fiyat artışında demir-çelik, inşaat ara girdileri ve kağıt ürünleri öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte metal yapı ürünleri ile makineler etkili oldu. Dayanıklı tüketim malları fiyatlarında ev aletleri ve tüketici elektroniği ürünlerinde fiyat artışları izlenirken, uluslararası altın fiyatlarındaki gerilemeye bağlı olarak mücevherat kaleminde bir miktar düşüş görüldü.
Dayanıksız tüketim mallarındaki yükselişte katı-sıvı yağlar, et ve süt ürünleri belirleyici oldu. Enerji fiyatlarındaki artışta petrol ürünleri belirgin şekilde öne çıktı. Bu gelişmelerle tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar devam etti.
