Rusya'nın Ukrayna'yı işgali tüm dünyada şaşkınlığa yol açtı. Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere yönetimi Rusya'nın Ukrayna'yı işgale hazırlandığına sık sık dikkat çekerken, Putin yönetimi ısrarlı bir şekilde bu iddiaları reddetmişti. Ancak 22 Şubat'ta işgal baş gösterdi.
Peki bundan sonra ne olacak? ABD ve NATO ittifakı bu işgale sessiz mi kalacak? Rusya'nın Ukrayna'dan sonraki hedefi hangi ülke? Rusya ekonomisi bu yaptırımlara ne kadar dayanabilir? Putin'e yönelik bir yaptırım uygulanabilir mi?
Bu konuda merak edilen tüm soruları 1980 yılından bu yana ABD'de yaşayan Dr. Bülent Yavuz'a sorduk. ABD'de kamu diplomasisi alanında çalışan, Biden ve Trump yönetimi yakından tanıyan Bülent Yavuz ile Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin olası sonuçlarını konuştuk. İşte 10 soruda tüm yönleriyle Rusya'nın Ukrayna'yı işgali…
BİDEN AMACI RUSYA'YI EKONOMİK OLARAK ÇÖKERTMEK
-ABD'nin Ukrayna krizi hakkında izlediği politikayı siz dünya kamuoyunda tatmin edici bulundu mu?
Başkan Biden askeri seçeneğin masada olmadığını netleştirdi. Yaptırımlar ile global ekonomik sistemin dışına itilerek finans kaynaklarına erişimden yoksun kalacak Rusya ekonomisinin yıllar içinde ikinci sınıf bir oyuncu durumuna düşeceğini öngörüyor. Biden'ın 24 Şubat günü yaptığı konuşmada Başkan Putin'in Ukrayna'yı işgali ile bu ülkeye başlattığını bir tercih savaşının Rusya'yı uzun vadede parası değersizleşmiş, halkı fakirleşmiş, zengin Batı'ya ihracat kapıları kapanmış, genç kuşaklarını cezbetmeyen geleceği olmayan bir ülkeye dönüştüreceğine işaret ediyor.
ABD siyasetinin büyük kesimi şimdilik ekonomik yaptırım silahı ile karşılık vermede hemfikir. Öte yandan Cumhuriyetçiler açıklanan önlemlerinin yetersiz ve Putin üzerinde etki yapmayacağını söylüyor. Putin'i durdurmanın yolunun acilen Rusya'nın ana gelir kaynağı olan petrol ihracatına müsaade edilmemesi ve para trafiğini döndüren SWIFT sisteminden ülkenin derhal çıkartılması olduğunu savunuyorlar.
Trump'ın başkan yardımcısı Mike Pence'e göre Biden zayıf bir lider. Vladimir Putin zayıf kişileri alt eder ve kendisi ancak güçten anlar. Pence ABD'nin ekonomik gücünün Rusya'dan 15 kat daha büyük olduğuna işaret ediyor ve istese Rusya ekonomisini çok kısa sürede çalışamaz hale getirebilir diyor.
AMERİKALILAR BİDEN'İ BAŞARISIZ BULUYOR
-Amerikalılar Biden'ı Rusya'ya karşı başarısız mı buluyor?
Son anketler Biden'ın Rusya politikasını 55'e 35 başarısız görüyor. Başkan Biden Avrupa ülkelerinin SWIFT yaptırım silahını henüz tetiklemek istemediğini belirtti. Zannedersem yoğun enerji alımında bulunan Almanya'yı kastetti. Petrol arzı konusu ise iç siyaset ile ilgili. Biden'a başkanlığın önünü açan sol kanat iklim değişikliğini varoluşsal bir mesele olarak gördüğü için fosil yatak rezervlerinde kısıtlamaya gidildi. Kapatılan Keystone hattı tek başına günde 800 bin varil ham petrol kapasitesinde. Öte yandan ABD Rusya'dan bugün bile hala 500 bin varil petrol satın alıyor. Muhalefet bu akılsızlıktır, biz saldırgan Rusya'yı finanse eden ülke oluyoruz diyor. Üstelik en kaliteli sıkıştırılmış gaz, LNG, için gereken zengin rezervler bizde. Ortadoğu'da Suudi Arabistan başta ortak olduğumuz ülkelerle birlikte LNG arzını arttıralım, böylelikle gaz ve petrol fiyatları düşer, Avrupa'nın Rus gazına olan ihtiyacını dahi karşılarız diyorlar.
ABD, RUSYA'YI YORMAK İÇİN KESENİN AĞZINI AÇIYOR
-NATO ve ABD, Rusya'ya karşı askeri bir hamlede bulunur mu?
ABD ve NATO Rusya ile Ukrayna için bir sıcak savaşa girmeyecek. Rusya kısa sürede Kiev'i kontrol altına alacak gibi. Zira Rus ordusu çok üstün. Öte yandan Ukrayna halkının ölümüne direneceği yönünde beklentiler yüksek. ABD bugün itibari ile Ukrayna'nın batısında Kuzey Irak'ta Saddam Hüseyin'e karşı uyguladığı uçuşa yasak bölge uygulamasını getirmeyi ve karadan bir silah koridoru açmayı düşünüyor. Önümüzdeki günler hatta saatler kritik.
Kongre, Rusya'yı yormak için Ukrayna'ya kesenin ağzını açacaktır. Amerikalılar dehşetle olanları seyrediyor. Direniş sürdükçe kamuoyunun kimyası bir anda değişebilir. Biden Ukrayna'nın direnişini destekleyici askeri opsiyonları düşünebilir. Rusya eğer uzun süreli bir direnişle karşılaşırsa zaman içinde ülkesinde Putin'e olan destek törpülenecek, tüm dünyada yalnızlaşacak ve rejiminin sonu hızlanacaktır beklentisi var. Sovyet rejiminin yıkılmasında Afganistan'dan dönen tabutlar ve annelerin çığlıkları önemli bir faktör olmuştu. Putin yönetimi ise silahlı bir direnişe müsaade etmeyerek ülke yönetiminin kontrolünü en kısa zamanında ele geçirip başta Başkan Zelenski ve hükümet üyelerini etkisizleştirip önceden belirledikleri Rusya karşıtı muhalifleri sindirmek isteyecektir.
ABD Afganistan'dan çıkarken Afgan halkının Taliban'a en az iki yıl direneceğini öngörüyordu. Direniş bir hafta bile sürmedi. Afganistan çıkışı Biden'ı kamuoyu desteği nezdinde mahkûm etti. Rusya Amerika'da şok etkisi yapacak benzer hızlı bir zafer hedefliyor.
TRUMP RUSYA'YA DESTEK VERDİ
-Trump yönetimi olsaydı Rusya bu kadar rahat hareket edemezdi şeklinde bir görüş var. Buna katılıyor musunuz?
Trump, Putin'in ne kadar dahi olduğunu ve de Ukrayna'ya barış getireceğini söyleyince Cumhuriyetçiler herkesten önde Putin'i lanetlerken birden ne yapacaklarını bilemeyip şoka girdiler diyebilirim. Rus televizyonları Trump'ın bu demecini sürekli yayınlıyor. Birçok uzmana göre Trump başkan olsaydı NATO'nun dağılması muhtemeldi. Putin'in beklentisi de bu yöndeydi deniliyor. Cumhuriyetçi seçmenin yüzde ellisi Trump'ı yeniden başkan görmek istiyor. Trump'ın Putin güzellemesi kendisine hayran seçmen kitlesini nasıl etkiler henüz bilemiyoruz.
BATI UKRAYNA'YI RUSYA'NIN KUCAĞINA İTTİ
-ABD sonuçta Ukrayna'yı Rusya'nın kucağına mı itti?
ABD önderliğinde Batı ülkelerinin Ukrayna'ya cevabı "siz ülkenizde aslanlar gibi Rusya'ya karşı direnin. Biz size dışarıdan silah ve lojistik destek vereceğiz. Yalnız o da sınırlı olacaktır" şeklinde. Batıdaki liderler Covid etkisi ile hasara uğramış ekonomilerin tamirini ve artan petrol fiyatlarını ve yükselen enflasyonu düşünüyor. Ekonomi, serbest seçimle yönetilen demokratik ülkelerde iktidarları belirleyen en önemli unsur. Rusya ile bir sıcak savaş ile ortaya çıkacak endişe ve belirsizlikler insanların kişisel yatırımlarının hızla erime tehlikesini beraberinde getiriyor. Ekonomik sarsıntı boyutunun daha iyi anlaşılması için sayılarla konuşursak, sadece Amerikan borsalarındaki kişi ve kurumların toplam varlıkları 53 trilyon dolar. Emlak değerleri ve diğer tüm yatırımları katarsak Amerikan halkının net varlığı 100 trilyon dolar mertebesinde. Batı bloku olarak bakarsak daha bunun bir de Avrupa ve Japonya tarafı var. Başkan Putin son konuşmasında, eğer müdahale ederseniz tarihinizde yaşamadığınız neticeleri görürsünüz ve bu emirleri ben şimdiden verdim dedi. Batı'nın Rusya'ya karşı ucunda büyük siber saldırılar, kimyasal ataklar ve hatta nükleer silahların depolardan çıkartılacağı ihtimali olan bir savaşa girmesi, daha başlamadan bile halkın elindeki varlıkları hızla eritebilir ve tüm ülkeleri kaosa sürükler. Başkan Biden 24 Şubat konuşmasında savaş yok demesi akabinde piyasalar coştu. Özetle Batının global ekonomi düzeni Rusya'nın Ukrayna'yı olası ilhakını kendisine yönelik hayati bir tehdit ve sıcak savaş için yeterli sebep görmüyor.
RUSYA, NATO ÜLKELERİNE SALDIRIRSA ABD MÜDAHALE EDER
-ABD sıcak savaşı hangi şartlar oluşursa göze alır?
Biden bizim kırmızı çizgimiz NATO ülkelerinden birinin topraklarına girilmesi diyor. Kimler kastediliyor? Başta Polonya, Macaristan, Romanya ve zamanında Sovyetlere dahil kuzeydeki Baltık ülkeleri. Çin'den gelecek olan bölgesel bir saldırı, örneğin Tayvan'ın ilhakı ile Rusya ve Çin'in Avrasya bloğu olarak birlikte hareketi ABD'yi savaşa zorlayabilir. Global ekonomik düzenin ve Batı demokrasilerinin kendilerini tehlikede görmesi ile bir dünya savaşı çıkabilir.
ABD'NİN AFGANİSTAN FİYASKOSU PUTİN'İ CESARETLENDİRDİ
-Bu durumda Ukrayna krizi ile Rusya, ABD ve NATO'ya boyun eğdirdi diyebiliriz miyiz?
Bir yönüyle doğru, ilk bakışta evet denilebilir. Ama bu yanıltıcı olur. Uzun süreli bir maratonun başındayız. Putin Batı'ya savaşı seçti. Batı'yı zayıf dağınık gördü. NATO'dan çıkmayı seslendiren ABD eski başkanı, örgütün beyin ölümünden bahseden Fransa'nın lideri ortadayken buna birde Afganistan fiyaskosu eklenince saldırıya hazırlanmaya başladı. Artan petrol fiyatları, 650 milyar dolar değerinde rezervi işgalin finansında elini rahatlattı. Ama herhalde beklemediği bir gelişme ABD'nin süratli bir şekilde müttefikleriyle birlikte ortak bir duruş sergilemesi oldu. NATO'daki çatlaklar büyük oranda kapandı. Ukrayna işgali bunu daha da hızlandıracak ve Rusya'yı tüm dünyadan izole edecektir. Amerikalılara göre Başkan Putin 21. Yüzyıla 19. Yüzyılın emperyalist imparatorluk penceresinden bakıyor. Bu hafta dünyaya seslendiği konuşmasındaki tarihsel okumaları kafaları karıştırdı. Ukrayna'nın bir millet bir devlet olarak görülemeyeceği savı, kendisi Yahudi olan devlet başkanı Zelenski yönetiminin neonazi ve uyuşturucu müptelası olduğu iddiası inandırıcılığını Amerikan kamuoyunda tahrip etti diyebiliriz. Ekranda insanlara korku salan tehditkâr görüntüsü tepki topladı.
ABD DÜNYA LİDERLİĞİNİ KAPTIRMAKTAN KORKUYOR
-ABD'nin nihai hedefi nedir?
Araştırmalar Amerikalıların yüzde 65'ı ekonomik üstünlüğe ulaşan Çin'i ABD'nin önündeki en hayati tehdit olarak görüyor her iki kişiden biri düşman niteliyor. Pandemiden sorumlu tutuyor. Önümüzdeki on yıl insanlık tarihinde görülmemiş ölçekte teknoloji esaslı ekonomik gelişmeye gebe. ABD bu yarışın kazananı Çin olması durumunda dünya liderliğini kaybedeceğini düşünüyor. Putin Rusya'sı ise ikincil ama nükleer bir tehdit. Ve bu iki ülkenin liderleri kış olimpiyatları öncesi aramızdaki iş birliğinin sınırı yok dedi.
Çin'de Batı lehine köklü bir rejim değişikliği ihtimali sıfıra yakın. Öte yandan Putin'in Ukrayna'yı işgali ile Rusya'nın bir çıkmaz sokağa girmesini bulunmaz bir fırsat görenler olacaktır Washington'da. Böyle bir sonuç Çin için ABD'ye karşı önemli bir dezavantaja dönüşür. Putin ve rejiminin devrilmesi ile sonuçlanacak bir Ukrayna harekâtı ve Batı ile uyumlu bir Rusya'nın doğması henüz küçük bile olsa bir ihtimal olarak ortada artık.
ABD'ye Ukrayna'ya girmesi için Rusya'yı kışkırtıyor diye şüpheyle bakan Başkan Zelenski belki de oyunu bu şekilde okudu. Ukrayna'nın ilahlara sunulan kurban olmasını önlemek istemiş olabilir.
RUSYA MOLDOVA'YI DA ALABİLİR
-Rusya'nın bundan sonraki hedefi hangi ülke olabilir?
Ukrayna'yı tümüyle kontrol altına almış bir Rusya isterse Moldova'yı alır. Bir NATO ülkesine saldırı şu aşamada olmaz.
TÜRKİYE BU SAVAŞTA DOĞRUSUNU YAPIYOR
-Oyun büyük. Türkiye bu süreçte nasıl bir politika izlemeli?
Türkiye bu krizde doğrusunu yapıyor. Maalesef bizi ekonomik olarak vuracak. Yükselen petrol ve doğal gaz fiyatları, turist gelirinin düşmesi olumsuz. Bizim ne Rusya ile ne de Ukrayna ile sorunumuz var. Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline karşıyız. Türkiye'nin en son görmek isteyeceği NATO bloğu ve Rusya arasında topyekûn bir savaşın çıkması. Barışın tekrar tesisi için çabalarını aralıksız sürdüren bir Türkiye var. Bölgesel bir güç olan Türkiye'nin öncelikleri başka. Bir yandan bölge ülkeleri ile son yıllarda bozulmuş olan ilişkilerini tamir ediyor diğer yandan savunma sanayisini güçlendiriyor. Bayraktar'ın SIHA'ları TUSAŞ'daki heyecan verici gelişmeler yavaş da olsa Washington'da yepyeni bir Türkiye algılamasına yol açıyor. Türkiye, Doğu Akdeniz kaynakları üzerinde hakkı olan payından asla vazgeçmeyecektir. Benim gibi Amerika'da Silikon Vadisinde yıllarını geçirmiş Türklerin arzusu ise ülkemizin bir an önce global teknoloji yarışında organize olması. Ama bu bambaşka bir konu başlığı.
