Suriye'de kim neyin peşinde? Türkiye'nin pozisyonu ne?

TAHA DAĞLI

SURİYE'DE NELER OLUYOR?

Suriye'de tansiyon dorukta. ABD ile Rusya arasındaki Suriye gerginliği her geçen saat tırmanıyor.

Peki Suriye'de hangi güç neyin peşinde?

Dengelerin sürekli değiştiği Suriye'deki son gelişmeler, Türkiye'yi etkiler mi, Taha Dağlı sabah.com.tr için yanıtladı.

TÜRKİYE'NİN SON GELİŞMELERDEKİ DURUŞU NEDİR?

Türkiye Suriye meselesinde 2011'de nerede duruyorsa, bugün de aynı yerde.

Sivillerin yanında yer alıyor, Esad rejiminin katliamlarına karşı çıkıyor. Bununla birlikte Türkiye'nin Suriye'de sınır güvenliği ile ilgili tasarrufları oldu, terörle mücadele etti, diğer taraftan da Suriye'de katliama uğrayan sivil halka kapılarını açtı. Türkiye daha önce de kimyasal katliamlarda rejimin karşısındaydı. Bugün de kimyasal katliamı kim gerçekleştirdiyse onun karşısında yer alıyor.

ABD-RUS KRİZİ TÜRKİYE'Yİ ETKİLER Mİ?

Türkiye Suriye politikasını bağımsız yürütüyor. Bunu daha önce ABD denkleminde denedi, sonra ABD'yi Suriye politikasından çıkardı. Rusya ile yürüttüğü politika ise Türkiye'nin inisiyatifinde olan bir durum. Yani Türkiye, hiçbir şekilde Rusya'nın güdümünde olmadı. Türkiye'nin Suriye'de öncelikleri belli: Siviller korunması, terörle mücadele, sınırların güvenli hale getirilmesi ve Suriye'nin toprak bütünlüğü. Türkiye, bu önceliklerine saygı duyan, destekleyen politikaların içerisinde yer alır. Kırmızı çizgilerini tehdit eden politikalara ise karşı durur. O yüzden şu an bu gerginlik nereye varacak, kimi etkileyecek, bunların hesabı yapılacak. ABD Esad'ı cezalandıracaksa bu önemli ama Esad'ı cezalandırma adı altında Suriye'de farklı bir planın içerisine girecekse Türkiye bunun da takipçisi olacak.

GEÇEN YIL BENZER BİR KRİZ OLMUŞTU?

"Bugün Türkiye, bu krizden etkilenir mi?" sorusuna en güzel yanıt, geçtiğimiz yıl Nisan ayındaki ABD'nin Suriye müdahalesi olabilir. Türkiye yine Rusya ile krizin çözümüne yönelik stratejik işbirliği sürecindeyken, İdlib'te Esad kimyasal saldırı gerçekleştirmiş, Trump Esad'ın Şayrat üssünü vurmuştu. Türkiye, Esad rejimine yönelik operasyona o gün de karşı çıkmamıştı. Tabi o günkü ABD'nin yaptığı Esad'ı cezalandırmak değil şova yönelik bir hamleyle sınırlı kalmıştı.

Bugün ise ABD daha sert bir karşılıktan bahsediyor. Türkiye ise, işbirliklerini stratejik olarak yürütüyor. Bu da şunu gösteriyor. Rusya ile biz Suriye'de ortak paydada buluştuğumuz noktalarda beraberiz. Ama Rusya ile görüş ayrılığı yaşadığımız meseleler de var, örnek verecek olursak Kırım ya da Ukrayna gibi.

ABD'NİN AMACI NE?

ABD, başından bu yana Suriye'de krizin çözümüne yönelik değil büyümesine yönelik adımlar attı. Bugün ise "çekiliyoruz" diyen ABD Başkanı Donald Trump, kimyasal katliam nedeniyle Suriye'de sert karşılık verme kararı aldıklarını söyledi. Açıkçası Suriye'de kimyasal silahla ya da diğer yollardan öldürülen siviller ABD'nin umurunda olmadı, bugün de umurunda değil. ABD 'çekilme' derken, şimdi Suriye'de kalıcı olmanın meşru zeminini hazırlayacak şekilde, durumdan istifade ediyor.

ABD KİMİ CEZALANDIRACAK?

Türkiye, Suriye'de 7 yılı aşkın süredir devam eden bu krizin sonlanması için somut adım atan tek güç oldu. Son Ankara'daki zirvede de yine somut adımların Türkiye'nin inisiyatifiyle atıldığını gördük. Eğer ABD, bu adımlara olumlu ekleme yapacaksa, elbette Türkiye buna karşı çıkmaz. Ama sanki birileri, Türkiye'nin Suriye'deki krizin çözümüne yönelik hamlelerinden rahatsız oldu.

TÜRKİYE SURİYE'DE KİMİN OYUNUNU BOZDU?

ABD'nin Suriye'de PKK üzerinden kurduğu oyun, Zeytin Dalı harekatıyla çöktü. Burada darbeyi PKK terör örgütü aldı, ama onunla birlikte asıl darbe ABD'nin Suriye politikasına vuruldu.

ABD SİVİLLERİ DÜŞÜNSE ESAD'I BUGÜNE KADAR DEVİREMEZ MİYDİ?

2013 Ağustos ayında yine Guta'da rejim kimyasal saldırı ile büyük bir katliam yaptı. Hem de 1500 sivil katledildi.

O zaman ABD Başkanı Obama, müdahale kararı aldı, ancak bir ay sonra geri adım attı. Rejimle kimyasal silah konusunda BM aracılığıyla anlaşma sağladılar, fakat kimyasal silahların takibi yapılmadı. Esad teslim etmediği kimyasal silahları 2014'ten itibaren kullanmayı sürdürdü.

GUTA'DA REJİMİN KİMYASAL SALDIRISINI KİM YAPTIRDI?

Kimyasal saldırı yapıldı, bu kesin. Yapanın da Esad rejimi olduğu ihtimali çok yüksek. Çünkü Esad'ın kimyasal katliamlar konusunda sabıkası ağır. Esad'ı yönlendiren iki güç var: Biri Rusya, diğeri İran.

Bu katliamda parmağı olan tarafın Rusya'dan çok İran olduğu söyleniyor.

İRAN'IN SURİYE PLANI RUSLARDAN FARKLI MI?

İran, Şam'ın etrafını komple kendi yönetmek istiyor. Guta ve semti olan Duma, Şam'a 10 kilometre mesafede. Bu bölgenin tamamen kendi kontrolüne girmesini istiyor. İran'ın Suriye çıkarları, Tahran-Bağdat üzerinden Şam'a bir koridor açmak. Guta'da tahliyeler sürerken İranlı milislerin sivillere yönelik saldırıları keyifle izlediğini gösteren videolar ortaya çıktı.

RUSYA SURİYE'DE NE İSTİYOR?

Rusya, Suriye krizinin bir an önce çözümünü istiyor. Çünkü alacağını aldı. Liman ve hava üslerini garanti altına aldı. Suriye'nin Akdeniz kıyısını da kendi kontrolüne aldı. Petrol ve doğalgazın Akdeniz'e çıkışı ve Doğu Akdeniz'deki rezervlerle ilgili tasarruflar konusunda Rusya, bir çok rakibinden öne geçti. ABD bugün Suriye'de batı ile birlikte geniş çaplı operasyon içerisine girerse, bu Rusya'nın Suriye'deki varlığına yönelik tehdit olarak algılanacak.