18. YY Islahatları - 18. Yüzyıl Lale Devri Islahatları Genel Özellikleri, Yenilikleri Ve Islahatçıları

Aslında 18. Yüzyıl Lale Devri ıslahatları genel özellikleri, yenilikleri ve ıslahatçıları, sanıldığı kadar faydasız bir dönem değildir. 18. YY ıslahatlarının İmparatorluğa çokça faydası olmuştur. Bu ıslahatların bazıları oldukça kalıcı ve faydalı olmuştur. 18. YY ıslahatlarını incelerken bunu unutmamak gerekir. Peki ya 18. Yüzyıl Lale Devri ıslahatları genel özellikler, yenilikleri ve ıslahatçıları kimlerdir?

18 Yüzyıl Islahatları

Osmanlı İmparatorluğu'nun tarihinde 1718 Pasarofça Antlaşası ile başlayan ve 1730 yılındaki Patrona Halil İsyanına kadar süren döneme Lale Devri adı veriliştir. Bu dönemin adı anıldığında genellikle insanların aklına İmparatorluktaki eğlence, zevk, lüks ve şatafat gelmektedir. Bu kısmen doğru da olsa Lale Devri verilen dönem kültürel ve sosyal alanda birçok reform adı verilebilecek gelişmenin meydana gelmesini sağlamıştır. Bu dönem, Osmanlı ile Avrupa'nın ilişkilerinin geliştiği bir dönemdir ve bu dönemde İmparatorluk ilk defa Avrupa'ya ayak uydurmaya çalışmıştır.

18. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri

• Yapılmış olan ıslahatlarda Batı (Avrupa) örnek alınmıştır.
• Islahatlar baskı ve şiddet yöntemi ile halka benimsetilmek istenmiştir.
• 17. yüzyılda meydana gelen ıslahatlara nazaran çok daha kapsamlı ve kalıcı olmuşlardır.
• Islahatların hukuk dışında her alanda yapıldığını söylemek mümkündür. Fakat en çok yapıldığı alan da askeri alandır.
• Saray, ulema ve asker sınıfının bu ıslahatlara karşı çıktığı bilinmektedir.

18. yy Islahatçıları ve Yenilikleri

I. Mahmut Dönemi

I. Mahmut iktidara geldiği ilk yılı isyancılarla mücadele etmekle geçirmiştir. Sonrasında I. Mahmut Patrona Halil ve arkadaşlarını yakalayıp etkisiz hale getirerek Fransız kökenli olan Humbaracı Ahmet Paşa'yı askeri alanda ıslahatlar gerçekleştirmesi için görevlendirmiştir. Humbara ve topçu ocakları bu dönemde ıslah edilmiştir ve subay yetiştirebilmek adına Hendeshane açılmıştır.

III. Mustafa Dönemi

III. Mustafa gerçekten de yenilikçi düşünceleri olan, ilerici bir padişahtı ve ilerici ıslahatlar yapmıştır. Macar asıllı olan Baron Dö Tot askeri alanda pek çok çalışma yapmış, modern denebilecek bir top dökümhanesi kurarak hafif toplar yapmıştır. Avrupa'da olduğu gibi Sürat Topçuları Ocağı Osmanlı'da da kurulmuştur. Bu dönemde Mühendishane-i Bahri Hümayun açılmıştır. Bu okulda deniz subayları yetiştirilmiştir.

III. Selim Dönemi

III. Selim de yüzü Avrupa'ya dönük padişahlardan bir tanesiydi. Kendisi Avrupa'daki gelişme ve yenilikleri oldukça yakından takip ettirmiş ve Avrupa ile uyumlu bir tarzı olan Nizamı Cedid ordusunu kurmuştur. Bu ordunun giderlerini karşılamak için Irad-ı Cedid ismini verdiği de bir hazine kurdurmuştur. Mühendishane-i Berri Hümayun yani Kara Mühendishanesi ile de askeri alandaki yenilikleri desteklemiştir. Avrupa'daki önemli başkentlere daimi elçilikler açması da bu dönemde yapılmış en önemli ıslahat hareketlerindendir.

Lale Devri Islahatları

• Bu dönemin en önemli gelişmesi olarak İmparatorluğa matbaanın gelmesi gösterilebilir. İbrahim Müteferrika ve Said Efendi yapmış oldukları çalışmalarla ilk sivil matbaayı açmışlar ve Osmanlı'ya ilk teknik yeniliği getiren kişiler olarak isimlerini tarihe yazdırmışlardır. Macaristan'dan gelen matbaanın kâğıt ihtiyacını gidermek adına Yalova ilinde bir kağıt imalathanesi de açılmıştır.
• Topkapı Sarayı içerisinde ve Yeni Cami'de kütüphane açılmıştır.
• Lale Devri zamanlarında Avrupai biçimdeki yenileşmenin öncülerinden olan Mehmed Said Efendi, Avrupa'da Türk odası yani "Turkuveri" hareketini başlatmıştır.
• İstanbul'da büyük yangınlar çıktığından dolayı Gerçek Davut Ağa'nın da katkılarıyla Yeniçeri Ocağına bağlı olarak çalışan "Tulumbacılar" kurulmuştur. Bu sayede devlet tarafından ilk defa düzenli bir itfaiye teşkilatı kurulmuştur.
• İran bölgesinden çiçek aşısı bu dönemde getirilmiştir.
• Barok ile Rokoko tarzında mimari eserler de yine bu dönemde yapılmıştır.