Ampul nedir? çeşitleri nelerdir?
Elektrik akımıyla temas ettiğinde akkor durumuna gelerek ışık yayan içinde argon gazı bulunan armut biçimli cam şişedir. ampulün içinde çok ince biçimde tasarlanmış filaman adı verilen, genelde volfram tungsten metalinden yapılmış, iki ince destek çubuğu ile tutulmakta olan bir tel bulunur. Bu telden geçen elektrik akımı bu teli aşırı derecede ısıtır (yaklaşık 3000 °C) ve sonuç olarak tel ışık yaymaya başlar. Ampul, Thomas Edison tarafından icad edilmiştir. Bu buluş Edison'un binlerce buluşundan sadece biri olmasına rağmen en büyük buluşudur.
Son zamanlarda farların içinde bir hareketlenme var: yeşil, mavi ve beyaza yakın açık renkli ampuller, daha fazla ışık sağlamak, Xenon farlara ucuz alternatifler yaratmak için yarışıyor. Bakalım 12 ayrı Xenon taklidi H4 ampulden hangisi işini gerçekten iyi yapıyor.
MAVİ AMPUL MODASI FAYDADAN ÇOK ZARAR SAĞLIYOR
Almanyada yapılan bir test bu sorunun cevabını veriyor. Otomobil sahiplerinin tam 27 yıl boyunca farların içindeki ampulü düşünmeleri hiç gerekmedi. Alternatifsiz H4 ampullerle donatılan farlarda bir sorun çıktığında yerine yine bir H4 ampulü takılıyor, sorun çözülmüş oluyordu. Bu konuda en fazla rekabeti, Osram ve Philips markaları, o da ışık verimliliği için değil, satış rakamları için yaşıyorlardı.
Edisondan bu yana çok şey değişti
Ne var ki teknolojinin yetişilmez gelişme hızı, çalışma prensibi Edisondan bu yana çok fazla değişiklik görmeyen ampulleri de etkiledi. Son iki yıldır ampul piyasasında oldukça büyük bir hareketlenme var. Bu hareketliliğin en önemli nedeni, birçok üst sınıf modelde standart olarak sunulan Xenon ampulüydü. Bu özel ampulün çalışma prensibi, klasik ampullerden oldukça farklı. Xenon ampullerde ışığı, akımla ısınarak akkor haline gelen tel değil, özel bir gaz sağlıyor. Bu tip ampullerin mavimsi aydınlığı, oldukça dikkat çekici ve sürüş güvenliğini artırıcı olduğundan artık diğer sınıflarda da tüketicilere sunulmaya başlandı. Ancak yüksek teknoloji ürünü Xenon farların bedeli çok yüksek olduğundan çoğu kişi ucuz alternatifler arıyor. Işık uzmanları Xenon farlarının mavimsi olmadığını, sadece gün ışığını andırdığını söylüyor. Bu doğru olabilir, fakat bir çok beyaz ışıklı ampulün arasında Xenonun mavimsi bir ışık saçtığını da kabul etmek gerekiyor.
Teknoloji boyayla taklit edilmeye çalışıldı
İlk Xenon farları, 1991 yılında BMWnin 7 Serisinde görev yapmaya başlamıştı. Bu gelişmenin ardından aksesuarcılarda Xenon farların etkisini taklit eden özel bir boya satışa sunuldu. İlk bakışta Xenon farlara ucuz bir seçenek gibi görünen bu özel boyayla farlar komple boyanıyordu. Ne var ki farları "Xenon boyasıyla boyayıp yine yerine monte ettikten kısa bir süre sonra boya, ampulün saçtığı ısıdan buharlaşıp kayboluyordu. Bunun yanında buharlaşan boya reflektör ve dağıtıcı cama da bulaşıyordu. Bu da far renginin bozulmasına, standart aydınlatma görevini dahi yerine getirememesine yol açıyordu.
Test nasıl yapıldı?
Test, yuvarlak ölçüm cihazının içinde, ampulün ışık akımının ölçülmesiyle yapıldı. Işık akımının birimi "Lumenle ölçülüyor. Ancak Lumen, ışığın yola aktarılması hakkında hiçbir şey ifade etmiyor. Test edilen H4 ampüllerinin optimum ışık akımı artı eksi 150 Lumen olmak üzere 1000 Lumendi. Işık kalitesini belirlemek için bundan daha önemli olan birşeyse ışığın birikim ölçümüdür. Bunun için ampüller dört köşeli normal bir farın içine monte edilerek saçılan ışık bir ölçümdür.