Osmanlı'da Avarız Vergisi Nedir, Neden Toplanmıştır? Avarız Vergisi Hangi Padişah Zamanında Sürekli Hale Gelmiştir?
Birçoğumuz için belki de yeni bir terim olan avarız vergisi, Osmanlı Devleti’nde savaş, deprem ve sel gibi olağanüstü durumlarda toplanan, önceleri geçici daha sonraları ise sürekli hale gelen vergi türüdür. Bu yazımızda avarız vergisi nedir, neden toplanmıştır ve avarız vergisi hangi padişah zamanında sürekli hale gelmiştir sorularının yanıtlarını bulabilirsiniz.
Avarız vergisi konulma amacı ile ülkenin olağanüstü durumlarda daha hızlı toparlanmasını sağlayacak geçici bir vergidir. Lakin bu vergi Osmanlı Devleti'nin tarihi içerisinde amacından sapmış ve sürekli hale gelmiştir. Bu durum da zaten zor durumda olan halkın daha da güç bir konuma gelmesine yol açmıştır.
AVARIZ VERGİSİ NEDİR?
Avarız vergisi, Osmanlı Devleti'nde olağanüstü hallerde halktan alınan vergiye verilen isimdir. Bu vergi mali, ayni yahut bedeni olabilmektedir. Avarız vergisi, Müslüman yahut gayrimüslim ayırt edilmeksizin, tüm halktan toplanmaktadır. Avarız vergisini toplamakla görevli olan kişiler ise kadılardır. Avarız vergisi, olağanüstü durumların varlığı halinde, örneğin savaş, toplanan özel bir vergi olarak ortaya çıkmış lakin daha sonradan sürekli hale gelmiştir. Avarız vergisi nedir sorusuna verilebilecek en iyi cevap budur.
Avarız vergisinin toplanmasında halk, gelirine ve sahip olduğu menkullere göre gruplara ayrılmaktadır. Bu gruplara örnek olarak edrui, hahir, evsat verilebilmektedir. Avarız vergisi bu grupların esasına ve oranına göre halktan toplanmaktadır. Toplanan vergi ise avarız akçesi olarak adlandırılmaktadır. Lakin avarız vergisinin nakdi oranı belirli değildir, önceleri hane başına yirmişer akça toplanırken, daha sonra bu oran sürekli artmıştır.
AVARIZ VERGİSİ İLK OLARAK HANGİ PADİŞAH ZAMANINDA TOPLANMIŞTIR?
Peki Osmanlı Devleti'nde olağanüstü hallere destek amacı taşıyan Avarız vergisi ilk olarak hangi padişah zamanında toplanmıştır? Osmanlı Devleti'nde amacı olağanüstü durumlara destek de bulunmak olan avarız vergisi ilk olarak 2. Bayezid zamanında konulmuştur. 2. Bayezid'in bu vergiyi koymasındaki amaç savaş yahut deprem gibi doğal afetler ile karşı karşıya gelindiği durumlarda daha hızlı toparlanma sağlanabilmesidir. Lakin bu vergi daha sonraları amacından çıkarak sürekli hale gelmiştir. Tanzimat'ın ilanından sonra bu vergi kaldırılmıştır.
AVARIZ VERGİSİ HANGİ PADİŞAH ZAMANINDA SÜREKLİ HALE GELDİ?
2. Bayezid tarafından yalnızca olağanüstü hallerde toplanmak amacı ile ortaya çıkan avarız vergisi ilerleyen zamanlarda amacından ve tanımından çıkarak sürekli hale gelmiş ve halkın omzuna bir yük olarak binmiştir. Avarız vergisi 1. Mahmud zamanında sürekli hale gelmiştir. Bunun sebebi olarak ise 1. Mahmud savaşların uzamasını ve gelir kaynaklarının azalmasını öne sürmüştür.
AVARIZ VERGİSİ NEDEN TOPLANMIŞTIR?
Avarız vergisi ortaya çıktığı zamanlarda savaş, deprem, yangın ve sel gibi olağanüstü hallerde ülkenin daha hızlı toparlanmasını sağlamak amacı ile toplanmıştır. Bu açıdan da günümüzdeki deprem vergisine benzemektedir. Avarız vergisinin toplanma nedeni ilk başlarda oldukça mantıklıdır. Lakin ilerleyen zamanlarda bu verginin sürekli hale gelmesi ile, avarız vergisi gerçek toplanma nedenini kaybetmiştir. Peki o halde avarız vergisi neden toplanmıştır? Tarihçilerin görüşlerine göre avarız vergisinin sürekli olarak toplanmasının nedeni ülkenin gelir kaynaklarının azalmasıdır