Anlatım Biçimleri ve Teknikleri - Hikayede, Paragrafta, Romanda Anlatım Teknikleri Konu Anlatımı

İnsanlar duygularını, düşüncelerini, duydukları ve tasarladıklarını başkalarına anlatma ihtiyacı duyarlar. Aktardıklarımızda da belli bir amaç söz konusudur. Söyleyeceklerimizi ya da yazacaklarımıza amacımız doğrultusunda yön verir ve biçimlendiririz. Hikayede, paragrafta ve romanda anlatım tekniklerinde okuyucu ve eser arasına anlatıcı girmektedir. Anlatıcı kanalı ile okuyucu görür ve öğrenir. Anlatım teknikleri her alanda bir sunma yani ifade etme şeklidir. Edebiyat dersinde sık sık değinilen anlatım teknikleri, genellikle sınavlarda çıkan konular arasında yer almaktadır. Bu nedenle içeriğimizde hikayede, paragrafta ve romanda anlatım tekniklerine yer vereceğiz. İşte detaylar…

ANLATIM BİÇİMLERİ

Bir olayı aktarmak, bir düşünceyi aydınlatmak ve gözlemlenen varlıkları okuyucunun zihninde canlandırmak gibi birçok yöntem yazarların gerek hikayede gerek paragrafta anlatma biçimlerini oluşturmaktadır. Yazar veya konuşmacının anlatmaya çalıştığı metinde kullanmış olduğu üslubu ile bizler bu yazışma ya da konuşmanın anlatım teknikleri hakkında varsayımlarda bulunuruz. Anlatım biçimleri cümlelerin "ne şekilde, nasıl" aktarıldığını karşı tarafa göstermektedir. Paragrafta anlatım teknikleri 4'e ayrılmaktadır.

ANLATIM TEKNİKLERİ NELERDİR?

AÇIKLAMA: Açıklama tekniğinde amaç okuyucunun aydınlanmasını sağlamak ve bilgi vermektir. Anlatımın içinde oldukça önemli olan açıklama, düşünce paragrafının anlatım biçimini içermektedir. Konu ile alakalı düşünceleri ifade etmek için ayrıntılara girilir ve örnekler ile daha açıklayıcı olması sağlanır.

TARTIŞMA: Tartışma açıklamaya benzer bir anlatım şeklidir. Tek fark yazarın konu ile ilgili kendi görüşlerini ifade etmesidir. Bir görüş hakkında kendi görüşünün savunmasını içermektedir. Bu noktada; oysa, kanımca, ne var ki, aksine gibi soru cümleleri tartışma içerisinde yer amkatdır.

BETİMLEME: Kişiyi, yeri ve belli bir nesneyi farklı özellikleri ile yansıtma biçimidir. Betimleme ile kelimeler o varlığın remini çizmeyi hedefler. Betimlemede gözlem oldukça önemlidir ve niteleyici kelimeler kullanılır. Burada amaç okuyucunun zihninde görüntüleri canlandırmaktır.

ÖYKÜLEME: Olayları anlatmak için kullanılır. Özetle belli bir zaman ve çevrede kişileri konu alan olayları anlatmaktadır. Öykülemede ilgili konular oluş sırasına göre verilmekte ve birbirine bağlanmaktadır. Olaylarla ilişkili olduğundan öyküleme tekniğinde tartıştı, koştu, geri dönmüş gibi hareket ifadeli kelimeler yer almaktadır.

ROMANDA ANLATIM TEKNİKLERİ

Romanda ve hikayede anlatım teknikleri şu şekilde sıralanabilir;

• Anlatma Tekniği
• İç Konuşma
• İç Çözümleme
• Gösterme Tekniği
• Diyalog
• Bilinç Akışı
• Tasvir Tekniği
• Özetleme Tekniği
• Geriye Dönüş Tekniği
• Montaj Tekniği

ANLATMA TEKNİĞİ: Anlatma tekniğinde okuyucu, durum ve olayları anlatıcının dile getirdiği kadar bilebilir. Bu teknikte okuyucu ve olaylar arasında anlatıcı yol göstericidir. Eserde ifade edilmek istenen olay ve durumların anlatım tekniği olarak bilinen anlatım tekniğinde odak noktası anlatıcının üzerindedir.

GÖSTERME TEKNİĞİ: Tüm olaylar direkt olarak sunulur. Okuyucu olaylar üzerine yoğunlaşır ve anlatıcı okur ve olay arasından tamamen çekilir.

İÇ KONUŞMA TEKNİĞİ: Karakterlerin olay içinde yer alan duygu ve düşüncelerinin bizzat karakter tarafından anlatılması tekniğidir. Karakterin duygu ve düşünceleri iç konuşma ile okuyucu tarafından net bir şekilde görülebilir. Bu teknikte anlatım ağızdan yapılır. Anlatıcının aradan çekilerek kahramanların kendi kendine konuşmasını içermektedir.

İÇ ÇÖZÜMLEME TEKNİĞİ: İç çözümleme tekniğinde karakterin düşünce ve duyguları okuyucuya aktarılmaktadır. Duygu ve düşünceler üçüncü ağızdan yani anlatıcı tarafından ifade edilir. Bakış açısını konu alır ve kahramanların iç dünyalarını aynı şekli ile okuyucuya sergilenir. Yazarların sıklıkla kullanmış olduğu bu teknik ağırlıklı olarak ruhsal betimlemeleri konu alır.

BİLİNÇ AKIŞI: Bu anlatım tekniği adeta sayıklamayı kapsar. Bazen anlatılanlar arasında mantıki bir bağ söz konusu olmayabilir. Karakterin iç dünyası tamamen okuyucuya sunulur. Bilinçte bulunan duygu ve düşünceler düzensiz ve hızlı bir biçimde resmedilir. Sürekli değişen duygu ve düşünceler yer alabilir. Bu teknikte çoğu zaman gramer kuralları dışına çıkılır çünkü düşüncelere sansür uygulanmamaktadır.

DİYALOG TEKNİĞİ: Edebi eserlerde mevcut olan kişilerin karşılıklı konuşmalarını içermektedir. Kahramanlar arası iletişime yer verilir. Bu sayede roman ve hikayede ki karakterlerin çatışmaları da okuyucu tarafında gayet net bir şekilde anlaşılır.

ÖZETLEME TEKNİĞİ: Özetleme tekniği hikaye ve romanlarda yaygın kullanılan teknikler arasında yer almaktadır. Bu noktada olaylar tekrar edilmeden ve dağılmadan hikayenin ilerlemesi sağlanır.

TASVİR (BETİMLEME) TEKNİĞİ: Tasvir ile anlatılan olaylar sağlam bir zemini oluşturmaktadır. Olaylar içerisinde yer alan kahramanlar ve mekanlar tasvir edilir ve okuyucunun zihninde bir resim çizilir. Yalnızca fiziksel olarak değil kişilerin ruhsal betimlemelerine de yer verilebilir. Aynı zamanda bu teknik romantizm ile gelişmektedir.

GERİYE DÖNÜŞ TEKNİĞİ: Hikaye ve romanlarda şimdiki zamanda akıyor gibi görünmesine rağmen geriye dönüş tekniği ile geçmişe gidilir. Olaylar, kişiler ve mekanlar ile alakalı daha detaylı bilgilerin verilmesi için bu teknik kullanılır. Bu sayede gerçekliğe katkı sağlanır.

ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCE GELİŞTİRME YÖNTEMLERİ

Düşünceyi geliştirme yöntemleri eserde anlatılanların anlaşılır bir hal almasını sağlamak, okuyucunun ilgisini çekmek gibi amaçlar doğrultusunda anlatım biçimlerinin yanı sıra bazı yardımcı yöntemler kullanılmaktadır. Anlatım biçimlerini ele alan (açıklama, tartışma, öyküleme ve betimleme) dört temel anlatımdan birinin içerisinde faydalanabileceği gibi bu tekniklerden yalnızca biri eserin anlatımına hakim olabilir.

Hem yazılı hem de sözlü anlatımda düşünce geliştirme yöntemleri aşağıda yer almaktadır;

• Tanımlama
• Örnekleme
• Karşılaştırma
• Tanık Gösterme
• Alıntı Yapma
• Somutlama
• Soyutlama
• Benzetme
• Sayısal Verilerden Yararlanma

• #anlatım biçimleri