Baskın gen ve çekinik gen konusuna değinmeden önce bu terimlerin nereden geldiğine yani gen konusunu inceleyelim. Gen, yetişkinlerden çocuklara geçen ayrıca belli bir özelliği yansıtan veya aktaran kalıtım birimi olarak açıklanmaktadır. Genlerin yapısını ve fonksiyonlarını inceleyen biyolojik bilim dalı ise genetik olarak bilinmektedir. Bir genin anne ve babadan gelen alternatif kopyalarından birisine ise allel denir. Anne ve babadan aktarılarak aynı fiziksel özelliği etkileyen genlerden, fiziksel görünümü oluşturan (etkileyen) gene ise baskın (dominant gen) denilmektedir. Örnek vermek gerekirse kahverengi göz, baskın gen sebebiyle oluşan bir fiziksel yapı diyebiliriz. Genetik biliminde kodlaması büyük harfler ile yapılmaktadır. Şimdide çekinik gen nedir konusuna değinelim. Biyolojide baskın gen ve çekinik gen örnekleri vererek konuyu daha ayrıntılı anlatmış olalım.
Baskın genin olduğu ortamda çekinik kalarak fenotip üzerinde etkisiz kalan gen olarak tanımlanır. Baskın gen bulunmadığı zamanlarda etkisini göstermektedir. Sarı saç rengi, çekinik gene en iyi örneklerdir. Çekinik gen nedir kısaca açıklamak gerekirse; mavi göz rengi, düz saç, sarı saç, kısa boy genleri çekinik genleri açıklamaya yeterlidir.
Açık renk saç, yapışık kulak memesi, açık renk göz, ince dudaklılık, beyaz ten, normal tansiyon, doğuştan sağırlık ve kısa kirpik karakteristik özellikler çekinik genden kaynaklıdır. Çekinik gen iki çekinik genin bir araya gelmesi ile oluştuğu için düşük bir ihtimali vardır. Bu yüzden baskın gen daha ön planda olmaktadır.
Baskın gen adını baskınlıktan çekinik gen ise bu ihtimalden dolayı bu şekilde almıştır. Çekinik genin diğer adı ise resefif gendir. Baskın gen ve çekinik gen olduğunu anlamak için aşağıdaki kodlara göre inceleyebilirsiniz. Verdiğimiz örnekte hangi genin baskın ve hangi genin çekinin olduğunu öğrenebilirsiniz.
Bir genin A ve B olmak üzere iki allelin olduğunu düşünürsek, canlının genotipini AA, BB ve AB olmak üzere üç farklı şekilde ayırabiliriz. Eğer AA ve BB genotiplerinin fenotipleri birbirinden farklıysa ve canlı AB genotipine sahipken fenotipi AA'daki gibi oluyorsa, bu durumda A baskın (dominant), B geni ise çekiniktir. Aynı şekilde AB genotipine sahip canlının fenotipi BB'ninki gibi oluyorsa, bu durumda da B geni baskın, A geni çekiniktir.
