Cümlenin Öğeleri Soruları - Cümlenin Öğelerini Bulmak İçin Yükleme Hangi Sorular Sorulur, Nasıl Bulunur?

Cümlenin öğeleri soruları, Türkçede dil bilgisi konusu bağlamında ele alınmaktadır. Önemli bir konu olan cümlenin ögeleri, dilin temel yapısını oluşturan cümle için temel bileşenleri içermektedir. Bu temel bileşenler yardımcı ve temel ögeler olmak üzere iki alt başlığa ayrılmaktadır. Bu iki alt başlık altında ise cümlede sözcük ya da sözcük gruplarındaki görevlerine göre ögeler adlandırılmaktadır. Bu bağlamda ele alınan cümlenin öğelerini bulmak için hangi sorular sorulur, sorusuna verilecek yanıt birden fazla olacaktır.

Cümlenin Ögeleri Nelerdir?

Cümle; bir duyguyu, düşünceyi, olayı anlatan sözcük ya da sözcükler topluluğu olarak tanımlanır. Birey duygu, düşünce ya da olayları anlatılırken farklı sayılarda bir araya gelen cümleler kurar. Duygu, düşünce ve olayların anlatıldığı bu cümlelerde her sözcük ya da sözcük grubu bir görev üstlenir. Bu durumda sözcük ya da sözcük gruplarının birtakım görevler üstlenmesi ile cümle öğeleri ortaya çıkar. Ortaya çıkan bu öğeler şunlardır:

1. Yüklem
2. Özne
3. Nesne (Düz Tümleç)
4. Dolaylı Tümle
5. Zarf Tümleç
6. Edat (İlgeç) Tümleci
7. Cümle Dışı Unsurlar

Cümlenin Öğeleri Soruları Nelerdir?

Cümlenin ögeleri konusunu ele almadan önce "Cümle nedir?" ve de "Nasıl oluşur?" gibi sorulara kısaca cevap bulmamız gerekmektedir. Bu sorular bağlamında ele alınan cümle; çeşitli duygu, düşünce, istek ve dilekleri karşımızdaki insanlara aktarmaya yarayan; anlam, yapı ve görev ilgisiyle bütünleşen sözcük öbeklerine ya da sözcüklere denir. Kurulan her cümle mutlaka bir "yargı" bildirir. Kurulan cümlede yargı bildirmek ise sözcüğün ya da söz öbeğinin kip, şahıs ya da ek fiil ile çekimlenmiş olması demektir. Bu duruma örnek verecek olursak:

"Yürüyorum." bir cümledir. Çünkü "yürümek" sözcüğü şimdiki zaman kipi ve şahıs(kişi) eki aldığı için artık yargı bildiren bir sözcüktür. Bu örnekten farklı oarak birden fazla kurulan cümleleri ele aldığımızda:

• Yağmur gidecek.
• Yağmur konsere gidecek.
• Yağmur sevgilisiyle birlikte konsere gidecek.
• Yağmur yarın sevgilisiyle birlikte konsere gidecek.
• Yağmur yarın eğlenmek için sevgilisiyle birlikte konsere gidecek.

Biçiminde Kurulan cümleler birden fazla sözcük de yargı bildirdiği için cümle özelliği gösterir.

Cümlenin Ögelerini Bulmak İçin Yükleme Hangi Sorular Sorulur?

Cümlenin ögeleri temel ögeler ve yardımcı ögeler olmak üzere iki alt başlığa ayrılmaktadır. Bu temel ayrımın nedeni ögenin cümledeki görev önemine göre değişmektedir. Temel ögeler eksik olduğu zaman cümle kurulamazken yardımcı ögelerin olmaması cümle kurulmasını engellemez. Cümlede bu şekilde görev dağılımı olan yardımcı ve ana ögelerin kendilerine ait özellikleri vardır. Yardımcı ögeler ve temel ögeleri inceleyerek sorularını ele alacak olursak:

Temel Ögeler:

Özne: Kim, Ne soruları ile bulunmaktadır.

Yüklem: Sorusu yoktur. Cümlede kip ve kişi eki alıp iş, oluş, hareket bildirerek cümleyi bir yargıya bağlayan sözcük ya da sözcük öbeğidir. Yüklem, cümlenin temel öğesidir. Bir cümlenin varlığından söz edebilmek, yüklemin varlığına bağlıdır.

Yardımcı Ögeler

Nesne: Cümlede işten yani yargıdan etkilenen ögedir. Kendi içinde belirtili nesne ve belirtisiz nesne olmak üzere ikiye ayrılır.

Belirtili Nesne: Belirtme hâl eki olan –i ekini alarak cümledeki kimi ve neyi sorularını karşılar.

Belirtisiz Nesne: Belirtili nesneden farklı olarak ismin belirtme hâl eki olan –i ekini almaz. Cümleye özneyi bulduktan sonra sorulan kim ve ne sorularına yanıt verir.

Dolaylı Tümleç(Yer Tamlayıcısı): Yüklemi; yer, yön bakımından tamamlayan öğedir. Yükleme sorulan "kime, kimde, kimden, nereye, nerede, nereden, neye, neyde, neyden" sorularının cevabıdır. Dolaylı tümleç olan öğe "-e, -de, -den" durum eklerinden birini alır.

Zarf Tümleci(Belirteç): Yüklemi; durum, zaman, miktar, yer-yön ve sebep gibi yönlerden tamamlayan öğelerdir. Yükleme sorulan "nasıl, ne zaman, ne kadar, neden, niçin, niye" soruları ile bulunur.

• #Cümlenin Öğeleri Soruları