Delta Nedir? Coğrafya Terimi Olarak Delta Ne Demek ve Nasıl Oluşur?

Bir ova çeşidi olan delta akarsuyun taşıdığı malzemelerin denizin sığ kısımlarında birikmesi ve düzlükler haline gelmesi sonucu oluşur. Deltaların türleri ve şekilleri vardır. Biz de bu yazımızda sizler için bu türleri ve şu soruların cevaplarını derledik; delta nedir, coğrafya terimi olarak delta ne demek, ova ve delta aynı şey mi, delta nasıl oluşur?

Delta Nedir? Coğrafya Terimi Olarak Delta Ne Demek ve Nasıl Oluşur?

Delta bir akarsuyun çatallanarak denize döküldüğü yerdir. Eski Yunan tüccarlar Nil Nehri'nin denize dökülen kısmında üçgen şeklinde kara parçaları olduğunu gördüler. Oluşan şekiller Yunan alfabesinin dördüncü harfi olan üçgen sembolüyle aynı olduğu için tüccarlar bu noktalara delta adını verdiler.

Hızlı akan akarsuların içerisindeki alüvyonlar, hız sebebiyle dibe çökmez. Ancak akarsuların denize döküldüğü yerlerde hızı düşer ve böylece akarsuyun yol boyunca taşıdığı alüvyonlar su bitkileri tarafından tutulur. Bir süre sonra bu bölgede verimli toprakların birikmesiyle delta ovaları oluşur.

Bir deltanın boyutu ve şekli tortuların geçtiği havza süreçleri arasındaki dengeyle ve bu tortuyu yeniden dağıtan, sıralayan ve ihraç eden havza süreçleri arasındaki denge tarafından kontrol edilir. Nehir deltaları büyük tarımsal üretim merkezleri oldukları için insanlık için büyük bir önem taşır.

Dalga hakim deltalarda, dalga etkisiyle tortu taşınması deltanın şeklini kontrol eder ve nehir ağzından çıkan tortuların çoğu sahil şeridi boyunca saptırılır. Gelgit deltasında taşkın veya fırtına dalgalanmaları gibi fazla suyun olduğu zamanlarda yeni dağıtımlar oluşabilmektedir. Gibert deltası Mississippi Nehri'nde olduğu gibi hafif eğimli çamurlu deltaların aksine kaba tortulardan oluşan bir deltadır. Örnek; tatlı su gölü içerisine tortu bırakan bir dağ nehri bu tür bir deltayı oluşturur.

Delta Oluşması İçin Gerekenler; Döküldüğü denizin sığ olması gerekir. Kıta sahanlığı da geniş olmalıdır. Gelgit olayı kuvvetli olmamalıdır. Okyanus kıyısında oluşması zordur. Kıyı akıntısının olmaması önemlidir. Akarsu delta oluşturacak miktarda alüvyon taşımalıdır.

Türkiye'deki Deltalar;

• Çukurova Deltası ( Adana ili sınırları içerisinde yer alır. Seyhan ve Ceyhan nehirleriyle oluşur. Türkiye'nin en büyük delta ovasıdır.)
• Bafra Ovası (Samsun ili sınırlarında yer alır. Pek çok kuş türüne ev sahipliği yapar. Kızılırmak Nehri'nin oluşturduğu bir deltadır.
• Çarşamba Ovası (Samsun ili sınırlarında yer alır. Yeşilırmak tarafından oluşturulur.)
• Sakarya Ovası (İstanbul ve Sakarya il sınırlarında bulunur. Sakarya Nehri tarafından oluşturulur.)
• Meriç Deltası (Ergene havzasında yer alır. Meriç Nehri tarafından oluşturulur.)
• Gediz Delta Ovası (İzmir ili sınırlarında yer alır. Gediz Nehri tarafından oluşturulur.)
• Bakırçay Delta Ovası (İzmir ili sınırlarında yer alır. Bakırçay Nehri tarafından oluşturulur.)
• Silifke Deltası ( Mersin ili sınırlarında yer alır. Göksu Nehri tarafından oluşturulur.),

Dünya Genelinde Örnekler;

• Amazon Deltası
• Tuna Deltası
• Sinek Deltası
• Ganj Deltası
• İndus Nehri Deltası
• Kaveri Deltası
• Lena Deltası
• Nil Deltası
• Ren Deltası
• Parana Deltası
• Zambezi Deltası

• #Delta Nedir?