Derebeylik sistemi nedir, özellikleri nelerdir? Derebeylik rejimi ne zaman ne zaman ortaya çıktı, nasıl yıkıldı?

Diğer adı feodalizm olan derebeylik sistemi, askeri ve politik stratejilerin bir kombinasyonudur. Derebeylik sistemi nedir, özellikleri nelerdir sorusu birçok kişi tarafından sıklıkla araştırılan bir konu olmaktadır. Derebeylik sistemi, toprak mülkiyetine sahip olan derebeylerin topraklarında yaşayan insanlara, bu insanların sadakati ve iş gücü karşılığında para ve güvenlik sağlamasıdır. Derebeylik rejimi nasıl ortaya çıktı ve yıkıldı düşüncesi de kafaları kurcalamaktadır. Feodalite sistemi Ortaçağ döneminde Avrupa’da ortaya çıkmıştır ve hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratmıştır.

İnsanlar tarih sürecinde çok sayıda devlet, sosyal, politik ve kültürel sistem kurmuştur. Bu sistemlerden sadece bazıları yüzlerce hatta binlerce yıl sürmüş geri kalanı ise yok olup gitmiştir. İnsanlığın deneme ve yanılma ile attığı bu rejim adımları bugün kurulan hükumetlerin ve rejimlerin son hallerini almasını sağlamıştır.

DEREBEYLİK SİSTEMİ NEDİR?

Feodal yönetim, isimleri senyör veya lord olan toprak sahiplerinin, sahip olduğu topraklarında (derebeyliklerinde) serf ismi ile bilinen köylüleri çalıştırması ve bu çalışma sonucu ortaya çıkan ürünlerden serflere ufak bir pay vererek geri kalan kısmı kendi himayelerine almalarına dayalı olan bir ekonomik rejimdir. Feodalizm terimi, Latince olan "feudum" , "feudalism" sözcüğünden türetilerek ortaya çıkmıştır. Derebeylik, diğer adıyla feodalizm, hizmet etme koşulu ile köylülere verilen arazi anlamına gelmektedir.

Ortaçağ Avrupa'sında 9. Yüzyıldan başlayarak Ortaçağ'ın sonuna kadar sürmüş olan ekonomik ve siyasi feodalite sistemi, Ortaçağ'a damgasını vurmuştur. Feodalite ve derebeylik aslında birbirinden farklı kavramlar olsa da alt yapıları aynı olduğu için aynı anlamda kullanılmaktadırlar.

Feodalite Ortaçağ'da Avrupa'da görülmüştür. Derebeylik ise Osmanlı Dönemi'nde ortaya çıkmıştır. Ekonomik ve sosyolojik düzenleri aynıdır. Aralarındaki tek fark, feodal yönetimde çağın getirisi olarak lordlar şatolarda yaşarken derebeylik döneminde derebeylerde bu şatolaşma görülmemesidir.

DEREBEYLİK SİSTEMİ ÖZELLİKLERİ

Derebeylik rejiminin kendine has bazı özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler sayesinde derebeylik – feodalite diğer siyasal ve ekonomik rejimlerden kolaylıkla ayırt edilebilmektedir. Derebeylik sisteminin başlıca özellikleri şunlardır:

Feodalite rejimi kurulduktan sonra Ortaçağ Avrupa'sında siyasi birlik bozulmuştur.
Feodalite ile birlikte her lord kendini yönetici ilan etmiş ve bu sebeple çok küçük çaplı yönetim birimleri oluşmaya başlamıştır.
Feodal yönetim, 9. yüzyılda öncelikle Fransa'da ortaya çıkmış; Fransa'dan bütün Avrupa'ya yayılmış ve lordların güçlenmesine sebep olmuştur.
9. yüzyılda ilk adımlarını atan feodalite, Ortaçağ'ın sonuna kadar görülmüş ve bütün Avrupa'yı etkisi altına almıştır.
Feodal düzende halk arasında bir eşitlikten söz etmek mümkün olmamıştır. Feodalite ile yönetilen Avrupa'da halk; soylu kesim, rahipler, burjuva kesim ve köylü kesim olmak üzere 4 ana sınıfa ayrılmıştır. Bu durum da Ortaçağ Avrupa'sında sosyal adaletin sağlanamamasına neden olmuşturç
Halkın ortak arazisi olması gereken toprakların bütün mülkiyetleri soylu kısmın elinde toplanmış ve köylü halka sadece işledikleri topraktan çok küçük bir pay verilmiştir.
Ortaçağ Avrupa'sında ekonomik politika tamamiyle kapalıdır. Bu sebeple halkın sermaye birikimine sahip olabilme şansı olmamıştır.

DEREBEYLİK SİSTEMİ NASIL ORTAYA ÇIKTI?

Derebeylik sisteminin ortaya çıkışı aslında uzun soluklu bir süreçtir. Bu süreç içerisinde feodal sistemin ortaya çıkmasına sebep olan bazı olaylar yaşanmıştır. Feodalite sistemini ortaya çıkaran başlıca nedenler şunlardır:

Ortaçağ Avrupa'sının kargaşa içerisinde olması
Avrupa'daki kralların ülkelerini parçalara ayırarak yönetmeleri
Yasaların işlememesi sebebiyle düzeni sağlamak için yasaların yerini toprağa dayalı ekonomik – askeri güçlerin alması
Köylü kesimin korunmak için güçlülerin himayesine sığınmaları
İngiltere Krallığı'nın feodaliteyi desteklemesi ve yaygınlaşmasına yardımcı olması

DEREBEYLİK SİSTEMİ NASIL YIKILDI?

Feodalitenin yıkılma süreci de tıpkı ortaya çıkması gibi uzun bir süreçtir. Ortaçağ'ın sonuna kadar devam eden feodal sistemin zayıflamasına neden olan bazı olaylar vardır. Feodalitenin yıkılmasına neden olan olaylar şunlardır:

Haçlı Seferleri ile lordların hayatlarını ya da ordularını kaybetmesi
Barutun silahlarda kullanılmaya başlaması
Avrupa içerisinde sürekli ordu kurulması
Coğrafi Keşiflerin ilerlemesi ile tarımsal faaliyetlerin geri planda kalması
Kavimler Göçü sonrasında Avrupa Krallarının güçlerini kaybetmesi