Diyak, zener diyotların bir alt türü olan diyot çeşididir. Elektronik devreler üzerinde kullanım amacı, çift yönü anahtarlama işlemini gerçekleştirmektir. Diyak, birbirleriyle bağlantısı ters yapılmış iki tane diyotun birleşiminden oluşur. Diyak üzerinde, kutupsuz iki adet uç bulunur. Bu uçlar sayesinde, iki yönlü anahtarlama yapabilir. Endüstrinin birçok alanında, triyakları anahtarlamak amacıyla diyaklar yoğun olarak kullanılır. Diyakların geçirme gerilimi ya da kırılma gerilimi adı verilen belirli bir gerilim değeri bulunur. Diyaklar ancak ve ancak bu kırılma ya da geçirme gerilimine ulaşıldığında iletken hale gelir. Bu belirli gerilim değerinin altında iken diyaklar iletken değildir, akımı asla geçirmez. Diyakların bu özelliği, her iki yönde akan elektrik akımı için de geçerlidir. Bu özellikleri sayesinde diyak, elektronik devreler üzerinde, her iki yönde akım anahtarlama elemanı olarak kolaylıkla kullanılabilmektedir.
Diyakların kırılma gerilimi genellikle 24 volt ila 36 volt arasındadır. Diyak üzerinde bulunan kutupsuz iki uç, devreye ne şekilde bağlanırsa bağlansın, diyak çift yönlü akım anahtarladığı için, sağlıklı şekilde çalışacaktır. Her ne şekilde bağlanırsa bağlansın, iki uçtan hangisi pozitif kısma bağlanmış ise, akım bu uçtan diğer uca, yani negatif bağlanmış uca doğru akacaktır. Diyak kırılma geriliminin (breakdown voltage) altında bir gerilime maruz kaldığında, tıpkı bir yalıtkan gibi davranarak, akımı geçirmez. Ancak kırılma gerilimi değerine ulaştığında akımı geçirir ve çalışmaya başlar. Diyak üzerinden akan akım yeniden düşük bir düzeye gerilerse, yani kırılma geriliminin altına düşerse, diyak yeniden otomatik olarak yalıtkan gibi davranmaya yani akımı geçirmemeye başlar. Bu özelliklerinden dolayı, kullanıldığı devreler üzerinde iki yönlü ve belirli bir gerilim düzeyinde iletken özelliği göstererek, verimli bir anahtarlama elemanı olarak kullanılabilmektedir.
DİYAK KAÇ UÇLU BİR DEVRE ELEMANIDIR?
Diyak, iki uçlu bir elektronik devre elemanıdır. Diyak üzerinde bulunan bu iki ucun her ikisi de kutupsuz uçlardır. Diyak her iki yönlü de akım geçiren bir devre elemanı olduğundan, üzerinde bulunan uçlar kutupsuzdur, yani devreye hangi ucun pozitif, hangi ucun negatif olarak bağlandığının hiçbir önemi olmaksızın sağlıklı şekilde çalışabilmektedir.
DİYAK NERELERDE KULLANILIR?
Elektronik devreler üzerinde, çift yönlü anahtarlama elemanı olarak kullanılan bu zener diyot çeşidi, çok çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır.
DİYAK ÇEŞİTLERİ
Diyak, zener diyotların bir alt türü olan diyot türüdür. Yapısı triyaklara benzer ancak triyaklardan farklı olduğu yönü, üzerinde bir gate ucu bulunmamasıdır. Birbirine ters şekilde bağlanmış iki tane dört bölgeli diyotun birleşiminden oluşan diyaklar, kendi içinde türlere ayrılacak kadar farklı özellikler göstermezler.
DİYAK SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Diyakların sağlamlığı, elektronik devre ölçüm aletleri kullanılmak suretiyle yapılabilir. Diyak ölçmek için ölçü aleti, ohm kademesine getirilir. Diyaklar çift yönlü çalıştığından, ölçü aletinin her iki ucu rastgele diyak üzerinde bulunan uçlara temas ettirilir. Bu şekilde ölçüm yapıldıktan sonra, ölçü aletinin uçları yer değiştirilerek diyak üzerinde bulunan uçlara yeniden temas ettirilir. Her iki şekilde de yapılan ölçümde ölçü aleti üzerinden okunan değerler, yüksek direnç değerleri olmalıdır. Yüksek direnç değerleri görülürse, diyak sağlam demektir. Eğer her iki yönlü yapılan ölçümde de düşük direnç değeri ölçülürse, diyak arızalı demektir.
