Düzeltme işareti nerede kullanılır ve düzeltme işareti nedir sorularına bu yazıda odaklanılmıştır. Çünkü Türkçe dil bilgisinde bu işaret, ihtiyaç duyulan bir işarettir. Cümlede noktalama işaretleri düzeltme TDK'nın da açıkladığı üzere üç çerçevede ele alınmıştır. Diğer bir adıyla bu işaret şapka işareti ve düzeltme imi olarak da literatürde yer almaktadır. Bu nedenle şapka işareti nerede kullanılır veya düzeltme işareti neden kullanılır gibi başlıklarla da bilgi edinilebilir.
Türkçe dili eklemeli bir dildir. Bunun yanında daha birçok farklı özelliği barındırmaktadır. Dil bilgisi her eğitim öğretim yılında, bir ders niteliğinde karşımıza çıkmaktadır. Derslerin içeriği, Türkçe dil yapısını anlamamız üzerine kurulu bir içeriğe sahiptir. Düzeltme işareti, düzeltme imi ya da şapka işareti de dil bilgisi ders içeriklerinde karşılaşılan konulardır. Düzeltme işareti görevi iki şekilde karşımıza çıkmaktadır. Bunlar inceltme görevi ve uzatma görevidir. Türk Dil Kurumu ise düzeltme işaretinden bahsederken üç madde de ele almıştır. Bunlar:
Yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur: adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); alem (bayrak), âlem (dünya, evren); aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun); hal (sebze, meyve vb. satılan yer), hâl (durum, vaziyet); hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz); rahim (esirgeme), rahîm (koruyan, acıyan); şura (şu yer), şûra (danışma kurulu) vb.
Düzeltme İşaretinin iki farklı görevi vardır. İlki inceltme görevidir. Düzeltme işareti Türkçe olmayan kelimelerde kullanıldığından g, k, l harflerinde inceltme görevi görmektedir. Örnek olarak tezgâh, yadigâr, rüzgâr, yegâne, bekâr, dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, kâr, kâtip, mekân, mahkûm, mezkûr, sükûn, sükût, ahlâk, evlât, sülâle, telâş, villâ, vilâyet verilebilir.
İkinci görevi ise uzatma görevidir. Türkçe de uzun ünlü olmadığından uzun ünlünün üstüne düzeltme işareti konur. Uzatma görevi de kendi içinde üçe ayrılır. İlki uzun ünlüleri ifade ederek, aynı harflerle yazılan kelimelerin birbirinden ayırt edilmelerini sağlamaktır. Örneğin Âdet: gelenek, alışkanlık, adet: sayı. İkincisi Arapça kelimeleri sıfat yapan ve yine Arapça bir ek olan nispet "i"sini belirtme hâl ekinden ve iyelik ekinden ayırt etmek için bu "i"nin üzerine konur. Örneğin adlî, anî, adî, ailevî, an'anevî, askerî. Üçüncüsü aynı harflerle yazılan ama hem farklı dillerden olan hem de işlevleri ve okunuşları farklı olan "bi"leri ayırt etmek için kullanılır. Örneğin bîvefa, bîtaraf.
