Edimsel Koşullanma Nedir? Psikolojide Edimsel Koşullanma Kuramının İlkeleri ve Örnekleri Nelerdir?

Edimsel koşullanma nedir uzun bir tanım yapalım; bireyin daha önce yaşamış olduğu ve tecrübe edindiği bazı anlarda, ortaya pozitif veya negatif etki eden sonuçlar çıkmaktadır. Bu olumlu ya da olumsuz deneyimler, geçmiş hayatımızdaki anılarımızdan ve deneyimlerimizden meydana çıkan sonuçlar olmaktadır. Bu pozitif ya da negatif sonuçların, bir bireyin hal ve hareketlerinde yol açtığı farklılıklara "Edimsel Koşullanma" denmektedir. Klasik ve edimsel koşullanma farkları ve daha fazlasını aşağıda inceleyebilirsiniz.

Edimsel Koşullanma Nedir?

Kişinin içinden gelerek yaptığı bütün hareketlerin edim olarak varsayıldığı bilinmektedir. Edimlerin şart koşulmasıyla öğrenme gerçekleşmesi de edimsel koşullanma nedir tanımı olarak kabul edilmektedir. Edimsel koşullanma örnekleri¸ edimsel koşullanma ilkeleri nelerdir bu başlık altında bahsedelim; bu davranışlar vasıtasıyla öğrenme sağlanması edimsel koşullanma olmaktadır ve bu şekilde öğrenmenin olabileceği düşünülmektedir. Bu koşullanma örneği, Skinner aracılığıyla tespit edilmiştir. Skinner Edimsel Koşullanma çalışmalarını yaparken Thorndike'in tüm çalışmalarını örnek alarak ilerlemiştir.

Skinner, yansıtılan tepkilerin otomatik olduğunun yanı sıra bilerek yapılmış olan davranışlar olduğunu kabul etmiş ve bu bakımdan yapılan çalışmalar ortaya çıkarılmıştır. Bu noktada Skinner, bireylerin kişisel ihtiyaçları bakımından ortaya çıkan bütün hareketleri edim olarak varsaymıştır. Dolayısıyla da bu davranışların sonuçları, edimsel davranışların bir uyarıcı ile değil de organizmanın kişisel ihtiyaçları doğrultusunda meydana çıktığını belirtmiştir. Bütün edimsel davranışlar canlıların zorunlu ihtiyaçları olarak tanımlanmaktadır. Edimsel koşullanmanın özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır:

• Verilen bütün tepkiler içten gelerek yapılmaktadır.
• Organizma Edimsel Koşullanmada aktif bir şekilde yer almaktadır.
• Ödül veya ceza yöntemi ile gerçekleşmektedir.
• Organizma tüm eylemlerin sonuçlarından ders çıkarmaktadır.
• Organizma davranışların sürdürülebilir olması için ödül beklentisi içerisindedir.
• Organizma davranışın bitmesi için cezayı kabul etmektedir.

Klasik ve edimsel koşullanma farkları şu şekilde ayrılmaktadır;

Klasik koşullanma;

• İlk olarak uyarıcı, daha sonra tepki vardır.
• Refleks eylemlere yönelik gerçekleşmektedir.
• Organizma pasiftir.
• Öğrenme isteği kişinin isteği dışındadır.
• Uyaran belirgin bir yapıdadır.
• Pekiştirme süreci davranıştan bağımsız olarak gerçekleşir.

Edimsel koşullanma;

• Önce tepki daha sonra uyarıcı bulunmaktadır.
• Bilinçli olarak yapılan davranışlardır.
• Organizma aktiftir.
• Öğrenme eylemi bilinçli olarak gerçekleşir.
• Uyaran belirgin yapıda değildir.
• Pekiştirme davranışa bağlıdır.

Psikolojide Edimsel Koşullanma Örnekleri ve İlkeleri Nelerdir?

Edimsel koşullanma çoğu birey tarafından merak edilen ve bu nedenle sıklıkla internet üzerinden araştırma yapılan bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Edimsel koşullanma, bir uyarıcıya karşı istemeden de olsa sergilenen eylemlerdir. Skinner aracılığıyla incelenen ve ortaya çıkan bu koşullanma daha ziyade ödül veya ceza ile ölçülmektedir. Edimsel koşullanmanın temel olarak iki ilkesi vardır. Edimsel koşullanma örnekleri¸ edimsel koşullanma ilkeleri şunlardır:

• Pekiştirici uyarıcının izlemiş olduğu tepkiler çoğu zaman yineleme potansiyeli taşımaktadır.
• Pekiştirici uyarıcılar sayesinde edimsel davranışın meydana çıkma olasılığı artmaktadır.

Edimsel koşullanma örnekleri fazlasıyla merak uyandırmaktadır. Örnekler yardımıyla edimsel koşullanmayı daha iyi anlamak mümkün hale gelmektedir. Edimsel koşullanma örnekleri¸ edimsel koşullanma ilkeleri şu şekilde sıralanmaktadır;

• Örümcek ve böcek fobisi olan bireylerin bu hayvanların olma ihtimalinin olduğu alanlara girmemesi
• Asansörü bulunan binalara girmemek veya asansör olmasına rağmen merdiven kullanmak
• Otobüs yolculuğunda bir kez bile olsa sorun yaşadığı için bir daha otobüs yolculuğunu tercih etmemek
• Para kazanmak için çalışmak gerektiğini bilmek ve bunun için çok çalışmak