Ekspresyonizm Sanatçıları, Temsilcileri ve Eserleri - Ekspresyonizm (Dışavurumculuk) Nedir?
Ekspresyonizm, sanat akımlarından bir tanesidir. Ekspresyonizm başta edebiyat ve resim olmak üzere, sanatın birçok dalında etkisini göstermiş bir akımdır. Bu akımın özelliği, nesneleri olduğu gibi yansıtmak yerine, sanatçıda uyandırdığı duyguları yansıtmasıdır. Peki ekspresyonizm nedir? Aşağıda ekspresyonizm sanatçıları, temsilcileri ve eserleri ile birlikte ekspresyonizme dair her şeyi bulabilirsiniz.
Ekspresyonizm 1900 ile 1930 yılları arasında etkili olmuş bir sanat akımıdır. Bu akım ilk olarak Almanya'da ortaya çıkmış, daha sonra ise dünyada etkili olmuştur. Ekspresyonizmde amaç, olanı göründüğü gibi anlatmak değil, olanın sanatçıda uyandırdığı hissi anlatabilmektedir. Bu açıdan tam anlamı ile öznel bir sanat akımıdır.
EKSPRESYONİZM NEDİR?
20. yüzyıl sanat akımlarından biri olan ekspresyonizm yahut diğer isimleri ile anlatımcılık veya dışavurumculuk; duyguların ve kişinin iç dünyasının ön planda olduğu, olanın direkt olarak anlatılmadığı bir akımdır. Ekspresyonizmde esas olan hissedilenin aktarılmasıdır, olanın görüldüğü gibi aktarılması değil. Bu açılardan ekspresyonizm; klasisizm, realizm ile natüralizme karşı olup, romantizm ile sürrealizm akımları ile benzerdir. Peki ekspresyonizm ne demek?
Ekspresyonizm kelimesinin kökeni İngilizceye dayanmaktadır. İngilizcede ifade, anlatım anlamına gelen "express" kelimesinden doğmuştur. Ekspresyonizm, modern bir akım olarak 1900'lü yıllarda hayat bulmuştur. Aslen empresyonizm akımına tepki olarak ortaya çıkmıştır. Bu akımda doğa göründüğü gibi anlatılmaz, aksine doğanın kişide uyandırdığı hisler aktarılır. Bu açıdan ekspresyonizm akımı özneldir, yani tamamen sanatçıya dayalıdır. Bu açıdan felsefi olarak kendilikçilik akımının bir ürünü olduğu söylenebilmektedir.
Ekspresyonizm akımında ruh önemlidir. Bu akımda sanatçı yahut yazar kendisini dış dünyadan soyutlayarak, kendi ruhuna bakar ve içini yansıtmaya çalışır. Bu nedenle kişinin iç gözlemi önemlidir. Ekspresyonistlere göre dış dünya anlamsızdır, önemli olan dış dünyanın kişide bıraktığı histir ve bunu açığa çıkarmaktır. Bu açılardan ekspresyonizm bir çığlıktır. Ekspresyonizm kesin kuralları reddetmiştir.
Ekspresyonizm sanatın her alanında etkisini göstermiştir. Edebiyat alanı başta olmak üzere, resim, heykelcilik, mimari, sinema ve tiyatro gibi alanlarda ekspresyonist eserlere rastlamak mümkündür.
EKSPRESYONİZM TEMSİLCİLERİ
Ekspresyonizm sanatçıları oldukça fazladır. Kısa süreli hayat buluş olan bu akım, süresine göre birçok sanatçı çıkarmıştır. Ekspresyonizm öncüleri arasında başta Edward Munch gelmektedir. Öyle ki, Edward Munch bu akımın kurucusu olarak bilinmektedir. Bunun dışında resim alanında ekspresyonizm temsilcileri arasında şu isimler yer almaktadır; Erick Heckel, Max Beckmann, George Grosz, Oskar Kokoschka, Max Pechstein, Franz Marc, Ernst Ludwing, Aguste Macke, Emil Nolde, Wilhelm Lehmbruck, Otto Dix ve Wassily Kandisky.
Ekspresyonizm akımı edebiyat alanında da kendisini göstermiştir. Edebiyatta fantastik ve korkunç olaylar aracılığı ile bu akım kendisini göstermiştir. Edebiyat alanında ekspresyonizm temsilcileri arasında şu isimler yer almaktadır; Franz Kafka, O'Neil, Thomas Stearns Eliot, Rene Schickle, Ludwig Rubiner ve James Joyce.
Mimari alanında da ekspresyonizm kendi etkisini ve ekolünü yaratmıştır. Bu akım özellikle Alman ve çevresi mimarilerde etkili olmuştur. Mimari alanında ekspresyonizm temsilcileri şunlardır; Eric Mendelshon ve Hans Poelzig.
Sinema da ekspresyonizm alanından bir hayli etkilenmiştir. Sinema alanında ise ekspresyonizm temsilcileri şunlar olarak kabul edilmektedir; Fritz Lang, F.W. Murnau ve Robert Wiene.
Ekspresyonizm Türk edebiyatına Cumhuriyet Dönemi ile birlikte girmiştir. Ekspresyonizm Türk temsilcileri arasında ise Ahmet Haşim, Ahmet Muhip Dıranas ve Cenap Şahabettin yer almaktadır.
EKSPRESYONİZM ESERLERİ
En bilindik ekspresyonizm eserleri arasında öncü olarak başlıca şunlar yer almaktadır;
- Ressam Edward Munch'ın Çığlık isimli tablosu,
- Yönetmen Fritz Lang'ın Metropolis isimli filmi,
- Mimar Eric Mendelshon'un Weizmann Evi isimli binası
- Yazar Franz Kafka'nın Dönüşüm isimli romanı
EKSPRESYONİZM MİMARİ
Ekspresyonizm akımı mimari üzerinde de etkili olmuştur. Ekspresyonizmin mimari üzerindeki etkisi 1910 ile 1930 arasında Almanya'da kendisini göstermiştir. Daha sonraları ise diğer ülkelere yayılmıştır. İlk ekspresyonist mimarin Peter Behrens olduğu bilinmektedir. Alışılmamış formlar ve farklı yapı malzemeleri ile bu akımın eserleri ön plana çıkmıştır. Mimaride ekspresyonizm akımı sanatçıları, modern mimarinin kesin kurallarına uymamıştır. Ekspresyonist mimarinin kesin çizgileri yoktur. Monoton ve sıradan mimariden kaçınmaya çalışmışlardır.
SOYUT EKSPRESYONİZM NEDİR?
Soyut ekspresyonizm bir resim sanatı akımıdır. Soyut ekspresyonizm ilk olarak 1940'lı yıllarda Amerika'da ortaya çıkmıştır. Bu akımın en önemli özelliği bilinen ilk Amerikan sanat akımı olmasıdır. New York'ta ortaya çıkan bu akım, daha sonraları tüm dünyaya yayılmıştır. Soyut ekspresyonizmde sanatçılar, nesnelerin gerçek yansımaları yerine, bu nesneleri sadece renkleri ve şekilleri ile anlatmaya çalışmışlardır.