Elektromanyetik Dalgaların Özellikleri ve Çeşitleri - Elektromanyetik Dalgalar Nelerdir, Nasıl Oluşur?

Elektromanyetik dalgalar bir fizik terimidir. Elektrik ve manyetik dalgaların birleşmesi ile ortaya çıkarlar. Titreşimler ile ışık hızında hareket eden bu dalgalar kendi içerisinde çeşitlere ayrılmaktadır. Elektromanyetik dalgalar, günlük hayatımızda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.

ELEKTROMANYETİK DALGALAR NELERDİR?

Elektromanyetik dalgalar isminden de anlaşılabileceği üzere elektrik ve mıknatıslar ile alakalı bir terimdir. Elektromanyetik dalgalardan kasıt radyo dalgalarıdır. Elektromanyetik dalgaların keşfedilmesi 1865 yılında İngiliz Fizikçi James Maxwell tarafından olmuştur. Lakin varlıklarının kanıtlanması Hertz tarafından gerçekleşmiştir.

Elektromanyetik dalgalar frekans, taşıdıkları enerji ve dalga boylarına göre farklılaşmaktadır. Bu nedenle elektromanyetik dalgaların birçok türü bulunmaktadır. Elektromanyetik dalga çeşitleri; Radyo dalgaları, Mikro dalgalar, X ışınları, İnfrared ışınları, Gama Işınları, Görünür ışık, Mor Ötesi ışınlar ile Kızıl ötesi ışınlarıdır. Bu elektromanyetik dalgaların boylarının büyüklüğüne göre sıralanmasına elektromanyetik spektrum denmektedir. Bu dalgalar arasında en uzun dalga boyuna sahip olan Radyo dalgaları iken, ek kısa dalga boyuna sahip olan ise gamma ışınlarıdır.

ELEKTROMANYETİK DALGA ÇEŞİTLERİ

Yukarıda elektromanyetik dala çeşitlerinin neler olduğunu söylemiştik. Burada ise bu dalgaların ne olduğuna kısaca değineceğiz.

• Radyo dalgaları: Televizyon, radyo ve uydu gibi aletlerin yaydığı dalgalardır.
• Mikro dalgaları: Genellikle evlerde ısıtma sistemlerinde ve radarlarda kullanılan dalgalardır.
• X ışınları: X-Ray cihazlarında ve röntgen gibi tıpta kullanılan dalga türleridir. Wilhelm Conrad Röntgen tarafından keşfedilmiştir.
• İnfrared ışınları: Uzaktan kumandalarda ve gece görüşü sağlayan aletlerde kullanılır.
• Gama Işınları: Radyoaktif dalgalardır.
• Görünür ışık: İnsan gözünün algılayabildiği elektromanyetik dalgalardır.
• Mor Ötesi ışınlar: Kaynağı genellikle güneştir. Ultraviyole ışık olarak da bilinirler.
• Kızıl ötesi ışınlar: Sıcak cisimlerin yaydığı dalgalardır.

ELEKTROMANYETİK DALGALAR NASIL OLUŞUR?

Elektromanyetik dalgaların oluşması yüklü parçacıkların hareket etmesi ile mümkün olmaktadır. Bu yüklü parçacıklar, elektrik alanını değiştirmek için hareket etmektedir. Bu ivmeli hareket neticesinde de elektromanyetik bir alan oluşmaktadır. Bu yüklü parçacıkların titreşmesi ile de dalgalar oluşmaktadır. Bu titreşimler enerji yaymaktadır. Oluşan bu dalgalara ise elektromanyetik dalgalar denmektedir.

NOT: Fizikte elektromanyetik dalgalar ile alakalı gösterimlerde; elektrik alanını ifade etmek için E harfi, manyetik alanı ifade etmek için ise B harfi kullanılmaktadır.

ELEKTROMANYETİK DALGALARIN ÖZELLİKLERİ

Elektromanyetik dalgaların temelinde 4 tane prensibi bulunmaktadır. Bu prensipler Maxwell tarafından bulunmuştur. Elektromanyetik dalgaların özelliklerini sıralamak gerekirse;

• Işık hızı ile yayılırlar, ışık hızı saniyede 300.000 kilometredir.
• Polarize edilebilirler,
• Birlikte değişirler,
• Yüksüzdürler,
• Yönleri sağ el kuralı ile bulunulur,
• Bu dalgaların belirli bir periyotta kat ettikleri yol, dalga boyu olarak adlandırılır, dalga boyunun birimi ise metredir,
• Enerjileri dalga ve frekansa göre sıralanır,
• Dalga hızları ortama göre değişebilir,
• Frekansları ortama göre değişmez,
• Dalga boyu ile frekans ters orantılıdır,
• Elektrikten ve manyetik alandan etkilenmezler,
• Enine dalgalardır,
• Tüm dalga özelliklerine sahiptirler,
• Yayılma eğilimindedirler ve boşlukta yayılabilirler,
• Yayılma hızları, frekans ve dalga boyunun çarpılması sonucu bulunur.

ELEKTROMANYETİK DALGALAR ENİNE MİDİR?

Titreşim doğrultusu, yayılma doğrultusuna dik olan dalgalara enine dalgalar olarak adlandırılmaktadır. Bunlar iki boyutlu dalgalar olup, titreşim ile hareket etmektedirler. Suyun üzerinde oluşan dalgalar, enine dalganın en iyi örneğidir. Elektromanyetik dalgalar da enine olan dalgalardır.