Kültür ve sanat konusunda önemli gelişmeler yapan Endülüs Emevi Devleti, bu hareketleri ile hem Avrupa halkına hem de diğer İslam uygarlıklarına örnek olmuş, diğer devletleri de sanatı desteklemeleri için teşvik etmiştir. Oldukça başarılı politikalara sahip olan Endülüs Emevi Devleti, son dönemlerine geldiğinde devleti idare edemez olmuş ve iç savaşların sonucunda yıkılmıştır.
ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ TARİHİ
Orta Asya ve Kuzey Afrika çevresinde oldukça geniş sınırlara sahip olan Emevi Devleti, aldığı büyük yenilgi ile yıkılmıştır. Bu yıkımın ardından Emevi soyundan Hişam'ın torunu olan Abdurrahman, Emeviler'in İspanya'nın Endülüs bölgesinde toplandıklarını duyar. O zamanlar İber Yarımadası olarak bilinen bu bölgeye doğru yola çıkar ve ordusunu kullanarak Endülüs valisini yener.
Endülüs Emevi Devleti kuruluşu tarih olarak 756 yılına dayanmaktadır. Endülüs Emevi Devleti, İber Yarımadası'nın Müslümanların egemenlik sınırları arasına girmesi sonucunda oluşmuş bir devlettir. Emeviler, İber Yarımadası içerisinde cihat taktiği uygulamış ve bu şekilde yarımadanın tamamen Müslüman halkın egemenliği altına girmesini sağlamışlardır.
Endülüs Emevi Devleti'nin merkezi Kurtuba olarak belirlenmiştir ve bu şehir, devlete yaklaşık 300 yıl başkentlik yapmıştır. Kurtuba, zaman içinde İber Yarımadası ve çevresindeki en önemli ve en büyük kültür – sanat merkezi olmaya başlamıştır.
Kurtuba'da kurulan medreseler, camiler ve kütüphaneler, Endülüs Emevi Devleti'nin merkezini önemli bir ilim ve sanat yerine dönüştürmeyi başarmıştır.
ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ NEREDE KURULMUŞTUR?
Merkezi Şam olan Emevi Devleti'nin Abbasi Devleti tarafından yıkılması ile Hişam'ın torunu Abdurrahman, Fırat Nehri'nin üzerinden geçerek Filistin'e kaçmıştır. Daha sonra Abdurrahman'ın azatlık kölesi olan Bedir, Abdurrahman'ın kız kardeşi ve servetini yıkılmış olan Emevi Devleti'nden kaçırarak Abdurrahman'ın yanına gelmiştir.
Abdurrahman, bir misafir ve kaçak olarak Afrika valiliğinin merkezine Zenateler'e sığınmıştır. Bir süre burada durduktan sonra yıkılmış olan Emevi Devleti'nin halkının Endülüs'e yerleştiğini öğrenmiş ve onlara haber göndererek oraya geleceğini, halkının kendisini karşılamasını emretmiştir.
Yemenliler ile iş birliği yapan Abdurrahman, yaklaşık 1000 Berberi'yi yanına almış ve Eylül 755 tarihinde Gırnata'nın güneyinde bulunan küçük liman El – Münekkeb'e ayak basmıştır.
Abdurrahman, Berberi askerleri ile birlikte Endülüs Valisi Yusuf El – Fihri'yi büyük bir bozguna uğratmıştır. Bozgunun ardından Kurtuba'ya geçmiş ve emirliğini ilan ederek Endülüs Emevi Devleti'ni kurmuştur. Böylece Endülüs Emevi Devleti kurucusu olarak tarihe geçmiştir. Endülüs Emevi Devleti'nin kurulduğunu duyan Şam ve civarındaki Emevi halkı, Abbasiler'in boyundurluğu altında kalmamış ve Endülüs'e doğru hareket etmişlerdir.
ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ EN PARLAK DÖNEMİ
Endülüs Emevi Devleti, en parlak dönemlerini III. Abdurrahman ( 912 – 961 ) ile II. Hakem ( 961 – 976 ) dönemlerinde yaşamıştır. III. Abdurrahman, ülkenin hükümdarı olmasının yanı sıra halefilik ünvanını da üstlenmiş ve bu sebeple III. Abdurrahman'dan sonra gelenler halife ünvanı ile de anılmışlardır.
II. Hakem, devletin merkezi ve başkenti olan Kurtuba'da yaklaşık 400 bin el yazması içeren ve bu sayede dünya literatürüne geçen bir kütüphane inşa etmiştir. Bu kütüphanenin yanında medrese ve camiler de inşa ederek Endülüs Emevi Devleti'nin merkezinin önemli bir ilim – sanat merkezi haline gelmesini sağlamıştır. Ayrıca Bağdat ile ilişkilerini de güçlendiren II. Hakem, Bağdat'tan önemli sanaatkarların kendi ülkesine gelmesini sağlamış, tersaneler ve polis teşkilatları inşa ederek Hristiyan halkın, Müslümanların yaşam şekline özenmesini sağlamıştır. Bu sayede Endülüs Emevi Devleti'ndeki ilim, kültürel gelişme ve felsefe Hristiyanların örnek aldığı şeyler olmuştur.
ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ YIKILIŞI
1031 – 1090 yılları, Endülüs Emevi Devleti'nin çöküşünün başladığı zamandır. Bu dönemde başarısız politikalar devletin otoritesinin zayıflamasına sebep olmuş ve bu zayıflıktan faydalanmaya çalışan birçok bölge, bağımsızlıklarını kazanmak adına iç isyan çıkartmışlardır.
Devletin merkezi olan Kurtuba'nın ileri gelenlerinin de isyan politikası gütmesi ile devlet yıkılmıştır.
ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ İSLAM UYGARLIĞINA ETKİLERİ
Endülüs Emevi Devleti'nin özellikle II. Hakem dönemindeki kültür ve sanat alanındaki ilerlemeleri ile başarılı devlet politikaları hem Batı Avrupa devletlerine hem de İslam uygarlıklarında büyük etkiler bırakmıştır. Birçok devlet Endülüs Devleti'nin yaşam şekillerini benimsemiş ve onları örnek almıştır.
