Etnografya Nedir, Neyi İnceler? Etnografya Biliminin Sağladığı Faydalar ve Tarih Bilimine Katkıları

Bir kültür bilimi olan etnografya, tarihe yardımcı bilim dallarından bir tanesidir. Bunun yanı sıra sosyoloji bilim dalı için de önem arz etmektedir. Zira etnografya geçmişten günümüze var olmuş toplulukların yaşayış biçimlerini ortaya çıkarmakla görevlidir. İşte etnografya bilimi ile ilgili tüm merak edilen detaylar…

ETNOGRAFYA NEDİR?

Etnografya, olabilecek en öz tanımı ile kültürleri ve kültür oluşumlarını araştıran bilim dalına verilen isimdir. Etnografya biliminin konuları arasında; kültürlerin niceliksel ve niteliksel özellikleri, kültürün oluşmasında insanların üstlendiği roller vb. konular yer almaktadır. Etnografya insan ve topluluğu birbirinden ayırmadan bir bütün olarak incelemektedir. Bu nedenle de etnografya araştırmalarında, sistematik ve bütünlükçü bilimsel adımlar kullanılmaktadır.

Etnografya kelimesinin kökeni Yunancaya dayanmaktadır. Yunanca topluluk ve cins anlamına gelen ethnos kelimesi ile çizim, yazma anlamlarına gelen grapho kelimelerinin bir araya gelmesi ile etnografya kelimesi oluşmuştur. Türk Dil Kurumu ise etnografya kelimesini şöyle tanımlamıştır: Kavimleri karşılaştırarak inceleyen, kültür oluşumlarını araştıran bilim, budun betimi, kavmiyat. Görüleceği üzere bu kelimenin gerek kökenindeki, gerekse günümüzdeki anlamı kültürle iç içedir. Etnografya kelimesinin tarihi kökeni terim olarak 19. yüzyıla dayanmaktadır. Ülkemizde etnografya üzerine çalışmalar ise 1876 yılında, Meşrutiyet devrinden sonra başlamıştır.

ETNOGRAFYA NEYİ İNCELER?

Etnografyanın ne olduğu ortaya çıktıktan sonra yanıtlanması gereken sıradaki soru etnografya neyi incelerdir. Etnografya bilimi; toplulukların kültürünü, örf ve adetlerini, yaşayış biçimlerini ve toplulukların birbirleri ile olan etkileşimlerini incelemektedir. Etnografya milletlerin yaşayış şekillerini inceleyerek, onları analiz etmekle görevlidir. Örneğin bir süs eşyasının hangi materyalden yapıldığı ve ne için kullanıldığını ortaya çıkarmak etnografyanın sorumluluğundadır.

Etnografya hem küçük sosyal grupların incelenmesinden, hem de imparatorluklardan bile sorumludur. Genel olarak etnografya, boyutuna bakmaksızın her türlü topluluğu ekonomik, siyasi, sosyal ve ekolojik açılardan ele almaktadır.

Etnografya bilimi, yeni veriler ortaya çıktıkça değişmektedir. Bu açıdan da, bu bilimin sürekli devam eden bir süreç olduğu söylenebilmektedir. Zira etnografya alanındaki araştırmalar, bir topluluk hakkında yeni veriler ve teoriler ortaya çıktıkça kendisini güncellemektedir.

ETNOGRAFYA BİLİMİNİN SAĞLADIĞI FAYDALAR

Etnografya biliminin sağladığı faydaların başında; insanlığın geçmişini, yaşayış şekillerini, örf ve adetlerini ortaya çıkarmak, böylece insanlığın kendisini anlamasına yardımcı olmak gelmektedir. Zira etnografya, kültürel alanda yaptığı çalışmalar ile, geçmiş insanların yaşayışlarına ilişkin eşsiz bilgilere ulaşmaktadır. Bir diğer faydası ise insanların davranışlarını ve etkileşimlerini net bir şekilde ortaya çıkararak, topluluklar hakkındaki sorulara cevap vermesidir.

ETNOGRAFYANIN TARİH BİLİMİNE KATKILARI

Etnografya bilimi direkt olarak tarihle iç içedir. Bu nedenle etnografyanın tarih bilimine katkıları azımsanacak bir oranda değildir. Etnografya bilimi, topluluklarının yaşayış şeklini ve kültürlerini deşifre ederek, toplulukların gelenek ve görenekleri ile sosyal yapılarını da ortaya koyarak tarih bilimine katkıda bulunmaktadır.

ETNOGRAFYA İLE ANTROPOLOJİ ARASINDAKİ FARK

Hem etnografya, hem de antropoloji aslında sosyoloji biliminin vazgeçilmez dallarındandır. Etnografya ile antropoloji arasındaki fark; etnografyanın antropolojinin bir parçası olmasıdır. Etnografya aslında antropolojinin sosyal bir araştırma yöntemidir. Ayrıca antropoloji aslen insanlarla ilgilenmektedir. Etnografya ise belirli bir toplulukla ilgili olup, o topluluğun kültür ve yaşayış biçimi ile ilgilenmektedir. Bakıldığında antropolojinin alanı, etnografyanın alanına kıyasla oldukça geniştir, hatta bir nevi etnografyayı da kapsamaktadır.

ETNOGRAFYA MÜZESİ NEDİR?

Ülkemizde Ankara başta olmak üzere; İstanbul, İzmir, Adana, Antalya, Bursa, Balıkesir, Manisa, Kocaeli, Muğla ve Samsun gibi illerde etnografya müzesi bulunmaktadır. Lakin belirtildiği üzere, bunlardan en çok bilineni Mustafa Kemal Atatürk'ün mezarına da 1938 ve 1953 yılları arasında ev sahipliği yapan Ankara Etnografya Müzesi'dir. Zaten çoğu insanında bildiği tek etnografya müzesi budur.

Ankara Etnografya Müzesi'nin bir diğer önemli özelliği ise Türkiye'de müze binası olarak inşa edilen ilk bina olmasıdır. Bu müze 18 Temmuz 1930 tarihinde halka açılmıştır. Yukarıda da bahsedildiği üzere, bu müzenin avlusu 15 yıl boyunca Mustafa Kemal Atatürk'ün mezarına ev sahipliği yapmıştır. Bu nedenle de müzenin içindeki mermer bir yazıtta şu sözler yer almaktadır: "Burası 10.11.1938 tarihinde sonsuzluğa ulaşan Atatürk'ün 21.11.1938 tarihinden 10.11.1953 tarihine kadar yattığı yerdir."

• #Etnografya